کاوه ایرانی-
روزنامه نگار/
دو سال پیش بود که آمریکا برجام را توافقی بد دانست و به طور یکجانبه از برجام خارج شد. اکنون خبرها حکایت از آن دارد که وزیر خارجه آمریکا در حال تدوین طرحی است که بر اساس آن بتواند با استفاده از چارچوب برجام، مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال سازد. این اقدام وزارت خارجه آمریکا در شرایطی صورت می گیرد که بر اساس مفاد برجام، به زودی تحریم تسلیحاتی ایران به پایان خواهد رسید و این موضوع موجب نگرانی سران کاخ سفید شده است.
به گزارش «جمله»، روز گذشته روزنامه نیویورک تایمز گزارش داد که وزیر خارجه آمریکا در حال تدوین یک استدلال حقوقی مبنی بر این است که واشنگتن همچنان یکی از مشارکت کنندگان برجام است تا بتواند با افزایش فشارها در شورای امنیت تحریمهای تسلیحاتی ایران را تمدید کند.
این روزنامه آمریکایی با اشاره به اظهارات اخیر وزیر خارجه آمریکا در زمینه تمدید تحریمهای تسلیحاتی ایران نوشت: «مایک پامپئو» در حال تدوین یک استدلال حقوقی است که براساس آن واشنگتن همچنان یکی از مشارکت کنندگان توافق هسته‌ای ایران است؛ توافقی که «دونالد ترامپ» در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شده و آن را بدترین توافق تاریخ آمریکا خوانده است.
نیویورک تایمز در ادامه می‌نویسد که این اقدام بخشی از استراتژی پیچیده فشار به شورای امنیت سازمان ملل برای تمدید محدودیتهای تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران یا اعمال تحریمهای بسیار سختگیرانه است.
این استراتژی طی روزهای گذشته از سوی مقامات دولت آمریکا به عنوان شروع چرخه‌ای برای تصویب یک قطعنامه جدید در شورای امنیت که کشورها را از صادرات تسلیحات متعارف به ایران منع می‌کند تشریح شده است.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در واکنش به تمایل آمریکا برای بازگشت به برجام در حساب توئیتر خود نوشت: «دو سال پیش پامپئو و رئیس وی اعلام کردند مشارکت ایالات متحده در برجام با این رویا که «فشار حداکثری» آنها ایران را به زانو درخواهد آورد به پایان رسیده است. با توجه به عدم موفقیت این سیاست، او اکنون می‌خواهد عضو برجام باشد. رویاپردازی را متوقف کنید : ملت ایران همیشه خود برای سرنوشت خود تصمیم می گیرد».
کارشناسان حوزه بین الملل نیز عقیده دارند که آمریکا حقوق خود در برجام را نادیده گرفته و بر این اساس دیگر نمی تواند بنا بر مصلحت تنها به یکی از مفاد آن در جهت اهداف سیاسی خود رجوع کند.
ژرار آرو دیپلمات اسبق فرانسه در توئیتر خود در مورد حقوق آمریکا در برجام نوشت: «از بعد قانونی یک توافق در واقع شامل توازن بین حقوق و تعهدات است. ایالات متحده با نادیده گرفتن تعهدات خود از حقوق خود چشم پوشی کرده است. حقوق و تعهد جدایی ناپذیر هستند. علاوه بر این، خود آمریکا هم بارها اعلام کرده که دیگر عضو برجام نیست».
چشم روسیه و چین به نیاز تسلیحاتی ایران
این روزنامه آمریکایی در ادامه نوشت: هر تلاشی برای تجدید محدودیتهای تسلیحاتی علیه ایران مطمئنا با مخالفت علنی یا غیرعلنی روسیه و چین در سازمان ملل مواجه خواهد شد.
براساس این گزارش، روسها پیش از این به همتایان اروپایی خود تاکید کرده‌اند که مشتاقانه منتظر آغاز فروش تسلیحات متعارف به ایران هستند.
روسیه و چین به خوبی می دانند که تسلیحات استراتژیک ایران همچون هواپیماهای جنگنده و بالگردهای هجومی، به دلیل سالها تحریم اکنون با فرسودگی مواجه است و ایران برای تامین نیاز نظامی خود، چشم به محصولات نظامی روسیه و چین دوخته است. از این رو هرگز اجازه نخواهند داد تا آمریکا چنین فرصتی را از آنان بگیرد.
طبق یکی از بندهای قطعنامه ۲۲۳۱ که از سال ۲۰۱۶ میلادی اجرایی شد، ایران تا پنج سال از خرید تسلیحات تهاجمی منع شده است. این بند از قطعنامه در اکتبر سال ۲۰۲۰ (مهر ماه ۱۳۹۹) منقضی می‌شود و پس از آن ایران این امکان را خواهد داشت که از کشورهای خارجی جنگ‌افزار بخرد.
نیویورک تایمز در ادامه اضافه کرد، پامپئو برای تحقق این مساله طرحی را تدوین کرده است که با مخالفت متحدان اروپایی واشنگتن روبرو خواهد شد و طبق آن آمریکا ذاتا یکی از مشارکت کنندگان در برجام تلقی خواهد شد و هدف آن استفاده از تهدید مکانیسم ماشه است که می‌تواند همه تحریمهای قبل از امضای برجام را علیه ایران مجددا اعمال کند و اگر تحریمهای تسلیحاتی در شورای امنیت تمدید نشود واشنگتن از این حق ادعایی خود به عنوان یکی از طرفهای توافق استفاده کند.
نیویورک تایمز افزود: دیپلماتهای اروپایی که از این تلاشها در آمریکا مطلع هستند می‌گویند که دونالد ترامپ و مایک پامپئو دارند به صورت دلبخواهی انتخاب می‌کنند که برای پیشبرد دستور کار خود بخشی از توافق هستند یا نه!
تلاش ترامپ برای ماندن در کاخ سفید
به اعتقاد تحلیلگران، ترامپ به دلیل سوء مدیریتش در بحران کرونا، اکنون در بدترین شرایط خود قرار دارد و برای ماندن در کاخ سفید باید تبدیل به یک قهرمان شود تا اذهان عمومی مردم آمریکا را به سمت خود هدایت کند.
این روزنامه در ادامه گزارش خود می‌گوید، کل این درام پاییز سال جاری و چند هفته قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا می‌تواند به نمایش درآید؛ یک جنگ بالقوه با ایران در بحبوحه کارزار و مبارزات انتخاباتی ترامپ.
مایک پامپئو اخیرا در بیانیه‌ای با تکرار اتهام‌زنیها به ایران گفت: «کشور پیشتاز جهان در حمایت از تروریسم و ضد-یهود نباید اجازه خرید و فروش سلاح‌های متعارف را داشته باشد».
مقام‌های آمریکایی بارها ضمن ابراز نگرانی از لغو تحریمهای تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران خواستار جلوگیری از این مسئله شده‌اند. پیش از این، «ولادیمیر ارماکوف» مدیر اداره کنترل تسلیحاتی و عدم اشاعه وزارت خارجه روسیه تأکید کرد که تحریمهای تسلیحاتی علیه ایران موقت هستند و اکتبر ۲۰۲۰ منقضی می‌شوند.
نیویورک تایمز در ادامه به نقل از «وندی شرمن» مذاکره کننده ارشد آمریکا در دولت «باراک اوباما» نوشت: روسیه و چین هرگز یک تحریم تسلیحاتی علیه ایران را نمی‌خواهند و فقط ممکن است با یک تمدید کوتاه مدت موافقت کنند.
شرمن در ادامه پیش بینی کرد که هرگونه استفاده دولت ترامپ از مکانیسم ماشه با مقاومت جدی مواجه خواهد شد و قطعا باید اینطور باشد، اما این به معنی این نیست که این اقدام پیش نخواهد رفت.
این روزنامه آمریکایی با اشاره به اینکه آمریکا انتظار دارد هر قطعنامه‌ای در این زمینه از سوی روسیه وتو شود افزود: در پاسخ آمریکا ممکن است بگوید که این کشور همچنان بخشی از توافق هسته‌ای است؛ هرچند که ترامپ از آن خارج شده باشد. آمریکا با ادعای اینکه همچنان یکی از مشارکت کنندگان برجام است ممکن است اعلام کند که ایران با تولید اورانیوم بالاتر از سطح پیش بینی شده در توافق، برجام را نقض کرده است و با این استدلال از مکانیسم ماشه استفاده کند.
یک دیپلمات اروپایی که نخواسته نامش فاش شود این استراتژی دولت آمریکا را رد و تاکید کرد که عبارات موجود در متن برجام بسیار فراتر از چارچوبهای استدلال آنهاست.
ادعای واهی استفاده از ماشه!
بحث مربوط به استفاده از مکانیسم ماشه توسط آمریکا در بحبوحه افزایش تحریمهای آمریکا علیه ایران و کاهش گام به گام بخشی از تعهدات ایران ذیل برجام در پاسخ به کم کاری کشورهای اروپایی در برابر تعهداتشان در توافق هسته‌ای نیز مطرح شده بود.
خبرگزاری آسوشیتدپرس در مرداد ماه سال گذشته گزارش داده بود که وزارت خارجه آمریکا با انتشار بخشی از یک «نظر حقوقی» مدعی است که به رغم خروج واشنگتن از برجام، این کشور همچنان حق استفاده از مکانیسم ماشه را دارد.
محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران در همان زمان در یک پیام توییتری در این خصوص نوشت: «برداشتن گام بی‌سابقه برای تنبیه آنهایی که به دنبال تبعیت از شورای امنیت سازمان ملل هستند، برای این وزارت خارجه آمریکا کفایت نمی‌کند. هم‌اکنون (وزارت خارجه آمریکا) مدعی شده است آمریکا به واسطه آنکه یکی از شرکای برجام بوده، می‌تواند از مکانیسم ماشه استفاده کند».
ظریف سپس به واشنگتن یادآوری کرد که بیش از یکسال پیش به صورت یکجانبه از برجام خارج شده است و نوشت: «خبر فوری: دونالد ترامپ (رئیس‌جمهور آمریکا) صراحتاً خیلی وقت پیش، «مشارکت آمریکا (در برجام) را لغو کرد». شرم آور است».