یکی از شایعاتی که این روز‌ها در فضای مجازی دست به دست می‌شود این است که از مصرف شیر و ماست و دوغ و سایر لبنیات پرهیز کنید، زیرا با مصرف آن‌ها امکان بروز بسیاری از اختلالات و بیماری‌ها به‌خصوص پوکی استخوان وجود دارد.

به گزارش جام جم اما این خبر ابهام‌آمیز که برخلاف آن چیزی است که تا به حال متخصصان علوم غذایی به افراد توصیه کرده‌اند تا چه حد واقعیت دارد و مواد غذایی در بروز چنین اختلالاتی تا چه میزان نقش دارند؟ برای پاسخ این پرسش نظر دکتر نسرین مؤیدنیا متخصص علوم و صنایع غذایی و عضو هیات علمی دانشگاه قزوین را جویا شده‌ایم.

با توجه به این‌که مواد غذایی می‌توانند با تغییر PH خون و برهم زدن تعادل اسیدی و بازی بدن سبب بروز یک سری علائم و تغییرات ناخوشایند در فرد شوند، می‌توان بر پایه داشتن یک رژیم غذایی مناسب تا حدودی به کنترل تعادل اسید و باز بدن کمک کرد و آن را در حد طبیعی نگه داشت.

مواد غذایی اسیدی و قلیایی‌کننده کدامند؟
شاید فکر کنید مواد غذایی ترش‌مزه می‌توانند خون را اسیدی کنند، اما چنین تصوری الزاما صحیح نیست. مواد ترش، اسیدی هستند، اما لزوما اسیدی‌کننده نیستند. به بیان علمی ساده، یک ماده غذایی زمانی اسیدی‌کننده یا قلیایی‌کننده خواهد بود که ترکیبات حاصله از سوخت و ساز آن در بدن به ترتیب خاصیت اسیدی‌کننده یا قلیایی‌کننده داشته باشد.

نکته مورد توجه این است که اغلب مواد غذایی که حاوی مواد معدنی همچون پتاسیم، منیزیم و کلسیم باشند قلیایی‌کننده و اگر حاوی پروتئین یا فسفر باشند اسیدی‌کننده محسوب می‌شوند. پس با این حساب مرکبات، میوه‌ها و سبزیجات با وجود PH اسیدی، قلیایی‌کننده خوبی به‌شمار می‌آیند، زیرا دارای میزان بالایی از عناصر یاد‌شده هستند و در مقابل گوشت، لبنیات، حبوبات، غلات و مغز‌ها که منبع غنی پروتئین و فسفر هستند جزو مواد غذایی اسیدی‌کننده به شمار می‌روند.

البته باید توجه داشت که مواد غذایی از نظر میزان اسیدی یا قلیایی‌کنندگی متفاوتند. برای مثال در دسته مواد اسیدی‌کننده گوشت و تخم مرغ به میزان بیشتری نسبت به شیر و ماست کم چرب خاصیت اسیدی کنندگی دارند یا در بین فرآورده‌های شیری نیز پنیر خاصیت اسیدی‌کنندگی به‌مراتب بیشتری دارد. با توجه به این‌که مصرف مواد غذایی اسیدی‌کننده در برنامه غذایی روزانه افراد بیشتر بوده و علائم و مشکلات آن بیشتر مشاهده می‌شود، با وجود این‌که نمی‌توان منکر نیاز بدن به منابع پروتئینی حیوانی با ارزش غذایی بالا شد بهتر است در یک رژیم غذایی سالم مصرف میوه‌ها و سبزیجات سهم بیشتری داشته باشند.

نقش شیر و لبنیات در پوکی استخوان!
تبلیغات نادرست و برداشت غیراصولی برخی افراد درخصوص خاصیت اسیدی‌کننده لبنیات سبب بروز این باور شده که شیر و سایر فرآورده‌های لبنی با اسیدی کردن خون، بدن را وادار می‌کنند تا برای خنثی کردن اسید مازاد از منابع قلیایی که استخوان‌ها باشند، کلسیم برداشت کنند که سبب ابتلای فرد به پوکی استخوان خواهد شد. اما به‌یاد داشته باشید با وجود این‌که فرآورده‌های لبنی به دلیل منبع پروتئینی در دسته ترکیبات اسیدی‌کننده قرار گرفته‌اند، اما خود یک منبع عالی و بی‌نظیر تامین‌کننده کلسیم قابل جذب برای بدن هستند.

با توجه به این‌که تعداد زیادی از افراد گیاهخوار با قبول این شایعه شیر و سایر لبنیات را از رژیم غذایی خود حذف و اقدام به مصرف و جایگزین کردن شیر‌های گیاهی همچون سویا و بادام کرده‌اند باید بدانید شیر‌های گیاهی نه‌تن‌ها به‌شدت اسیدی‌کننده خون هستند بلکه کلسیم قابل جذبی نیز برای بدن ندارند؛ بنابراین تاکید می‌شود مصرف هر ماده غذایی ارزشمند در حد مناسب و متعادل خود برای بدن لازم بوده و از این رو همیشه توصیه بر رعایت رژیم غذایی اصولی بر پایه منطق و علم و دور از جبهه‌گیری و تعصبات غیراصولی است.

شاید بهتر باشد به جای ترویج چنین اخبار غیرعلمی تاکید بیشتری بر انتخاب شیوه صحیح‌تر و سالم‌تری از زندگی و محیط‌مان داشته باشیم، زیرا کم‌تحرکی، آلودگی هوا، استعمال دخانیات و غذا‌های ناسالم عواملی هستند که با زمینه‌سازی نارسایی‌های تنفسی، کلیوی و کبدی نقش‌های بسیار مهم‌تری در زمینه‌سازی بروز چنین عوارضی دارند.