در شرایط کنونی که منطقه و جهان درگیر مبارزه با شیوع ویروس کرونا است، دیپلماسی و رایزنی‌های ایران برای برقراری صلح و ثبات در منطقه به ویژه سوریه متوقف نشده و در همین راستا جمهوری اسلامی ایران که همواره در راستای صلح و تقویت امنیت در منطقه گام برداشته این روزها نیز سخت مشغول است.
سفر ظریف به دمشق در حالی انجام شد که قرار است وزرای خارجه سه کشور ضامن روند آستانه (ایران، روسیه و ترکیه) در کنفرانسی ویدیویی اوضاع سوریه را بررسی کنند.
در همین راستا محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران روز دوشنبه اول اردیبهشت ماه و حدود یک سال بعد از سفر قبلی‌اش در سفری یک روزه و در رأس هیأتی برای دیدار با مقامات سوریه به دمشق رفت و ضمن دیدار با بشار الاسد رئیس جمهور سوریه با ولید المعلم همتای سوری خود ابعاد مختلف مناسبات دوجانبه، تحولات منطقه و اوضاع سیاسی و میدانی سوریه و مبارزه با تروریسم در این کشور را مورد بحث و بررسی قرار داد.
آنگونه که وزیر خارجه ایران در دیدار با بشار اسد گفت روز شنبه پدرسون نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه با او درباره مشورت‌‌هایی که قرار است در آینده نزدیک بین ایران، ترکیه و روسیه به عنوان کشورهای ضامن روند آستانه برگزار شود، گفتگو کرده است. آخرین تحولات سوریه از جمله کمیته قانون اساسی، تحولات ادلب و همچنین روند سیاسی از جمله موضوعاتی بود که ظریف در دیدار با بشار اسد درباره آن به گفتگو پرداخت.
بشار اسد نیز در این دیدار بر نقش بی بدیل سپهبد شهید سلیمانی در مبارزه با تروریسم در سوریه تأکید کرد.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در پایان این سفر در توئیتی با انتشار تصاویری از دیدارهایش با مقامات سوریه به تشریح تلاش‌های ایران در راستای برقراری صلح در منطقه و مقابله با تروریسم پرداخت و نوشت: تلاش‌های ما (ایران) در راستای برقراری صلح در منطقه و مقابله با تروریسم؛ امروز با بشار اسد رئیس جمهور و ولید المعلم وزیر خارجه سوریه پیش از برگزاری کنفرانس ویدیویی وزرای خارجه روند آستانه (ایران، روسیه و ترکیه) ملاقات کردم.
سفر ظریف واکنش آمریکایی‌ها را به همراه داشت. در همین خصوص مورگان اورتاگوس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به این سفر ادعا کرد: از سال ۲۰۱۲ ایران بیش از ۱۰ میلیارد دلار از سرمایه مردم ایران را در اختیار اسد قرار داده است و کسی نمی‌داند که ظریف در این سفر چه مقدار پول نقد را به او تحویل می‌دهد!
وی همچنین مدعی شده که تنها دستاورد ایران برای سوریه خشونت و بی ثباتی بوده و گفته که اگر ایران واقعا نگران سلامتی و امنیت مردم سوریه است، اقدام به خروج سپاه، حزب الله و دیگر نیروهای مورد حمایتش از سوریه کند.
در همین خصوص سیدهادی سیدافقهی کارشناس مسائل غرب آسیا در گفت وگو با فارس درباره سفر ظریف به دمشق آن هم در شرایط کنونی با بیان اینکه در این سفر سه فایل مهم مطرح شد این موارد را مباحث سیاسی، اقتصادی و امنیتی برشمرد و توضیح داد: سوریه ارام آرام از مرحله جنگ و درگیری‌های امنیتی گسترده وارد فاز سیاسی و بازسازی می‌شود و امید سوریه به شرکت‌ها و سرمایه گذاری ایران است، چون روس‌ها دنبال سرمایه گذاری آنچنان نیستند، بلکه به دنبال بهره برداری از چاه‌های نفت و ایجاد پایگاه نظامی در این کشور هستند.
وی با اشاره به اینکه مقامات ایرانی درباره مرحله بازسازی سوریه سفرها و دیدارهای خوبی با سوری‌ها در این مدت داشتند، یادآور شد: البته در پی شیوع کرونا محدودیت‌هایی در این خصوص ایجاد شد ولی دو طرف مصمم هستند که روابط اقتصادی، بازرگانی، کشاورزی و فناوری در حوزه‌های برق، آب، بهداشت و حتی توریسم مذهبی را گسترش دهند.
سیدافقهی موضوع دیگری که در دستورکار این سفر قرار داشت را مسائل منطقه و حضور نیروهای آمریکایی در منطقه و بحث اخراج نیروهای آمریکایی از غرب آسیا و همچنین گفتگو درباره تجاوزات رژیم صهیونیستی عنوان کرد و افزود: مجموعه‌ای از مسائل سیاسی، اقتصادی و امنیتی در دستورکار این سفر قرار داشت و این سفر نسبتا سفر موفقی بود.

سفر ظریف به دمشق از نگاه یک تحلیلگر عرب
یک تحلیلگر و عضو پیشین هیات سوریه گفت: ایران روابط اقتصادی و سیاسی مستحکمی با ترکیه دارد و در بسیاری از مواقع ترکیه راه‌های تنفس بسیاری برای ایران ایجاد کرده است و این کشور توانست از این طریق شدت تحریم های اقتصادی را کاهش دهد. از سوی دیگر ایران شریک راهبردی سوریه و روسیه در جنگ با تروریسم است.
اسامه دنوره که عضو پیشین هیات سوری در مذاکرات آستانه است در ادامه گفت: ایران علیرغم مشارکت در جنگ با تروریسم می‌تواند میان تمام طرف‌ها نقش میانجی گری ایفا کند به خصوص اینکه با بسیاری از کشورهای منطقه با خطری مشترک مواجه است که امنیت داخلی و اتحاد آن‌ها را تهدید می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: مسئولان وزارت خارجه ایران پیش از این چندین بار خواستار میانجیگری میان سوریه و ترکیه شدند و خود شخص محمد جواد ظریف ، وزیر خارجه ایران نیز آخرین بار در ماه فوریه خواستار این میانجی‌گری شد.
این تحلیلگر سوری در ادامه با اشاره به اینکه نقش ایران در این مرحله منطقی و مطلوب است، تأکید کرد: تلاش ایران چه در زمینه میانجیگری باشد یا غیر آن، مورد استقبال ضمنی ترکیه و سوریه قرار دارد؛ زیرا این دو کشور، از هر تلاشی برای از بین بردن رکود در عرصه سیاسی و راهبردی، استقبال می‌کنند.
روزنامه فرامنطقه‌ای رأی الیوم به بررسی سفر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به دمشق پرداخته و این سفر را در پیوند با رویکرد کشورهای عربی برای عادی‌سازی روابط با دمشق و همچنین تهران عنوان کرده است.
در این مقاله آمده است: شاید هدف اعلام‌شده سفر محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران به دمشق روابط دوجانبه که این کلیشه‌ای رسمی است که همیشه به‌کار برده می‌شود و نیز آنچه درباره نشست سه‌جانبه و قریب‌الوقوع روسیه، ترکیه و ایران برای رایزنی درباره کمیته تدوین قانون اساسی و اوضاع در ادلب عنوان می‌شود، باشد، ولی در این مجال کوتاه می‌توان گفت که این سفر تلاشی برای اطلاع مقامات ایران از وضعیت سیاستِ درهای بازی است که به‌صورت فزاینده به‌روی دمشق و رهبری سوریه باز می‌شود و این روند طی روزها و هفته‌های اخیر شدت گرفته است.
بیشتر توضیح می‌دهیم و می‌گوییم که ایران، که روز دوشنبه از زبان "سید عباس موسوی" سخنگوی وزارت خارجه‌اش آمادگی‌اش را برای گفت‌وگو و احیای روابط بدون شروط با همسایگانش در خلیج (فارس) اعلام کرد، می‌خواهد از روند سیاست درهای باز کشورهای عربی درقبال دمشق و رهبری آن مطلع شود و شاید هم علاقه‌مند است خواه به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم و خواه به‌صورت جزئی یا کلی، شریکی باشد که از این وضعیت بهره‌مند شود؛ چرا که سوریه و ایران در یک سنگر، یعنی سنگر محور مقاومت، ایستاده‌اند.
زمانی‌که می‌گوییم ایران می‌خواهد از روند سیاست‌های درهای باز کشورهای عربی درخصوص سوریه بیشتر مطلع شود، منظورمان این نیست که می‌خواهد بخشی از آن باشد، به‌ویژه این‌که کشورهای عربی حوزه خلیج(فارس)، یا بیشتر این کشورها، تمایلی قوی دارند که از بحران ویروس همه‌گیر کرونا به‌عنوان مقدمه‌ای برای آشتی با همسایه ایرانی‌شان و کاستن از شدت تنش با آن استفاده کنند؛ به‌ویژه با توجه به این‌که انتظار می‌رود در نقشه جدید سیاسی، نظامی و اقتصادی جهان تغییراتی شکل بگیرد و این تغییرات اکنون در حال ظاهر شدن است.
خیلی خلاصه می‌گوییم، سوریه دروازه جهان عرب به‌سوی ایران و دروازه ایران به‌سوی جهان عرب است و موضوع قابل توجه این است که این دروازه به‌سرعت وبه‌دلایل عدیده‌ای، که در اینجا مجال ذکرش نیست، در حال بهبود یافتن و پیشرفت است و این پیشرفت یکی از دلایل سفر ظریف به دمشق به‌شمار می‌رود.