‌|حانیه مسجودی‌|
پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در ششم مهرماه سال جاری، اعتراضات نامزدهای انتخابات به نتیجه آن در شهرهای مختلف این کشور آغاز شد. کمیسیون انتخابات این کشور اکثریت رأی را با محمد اشرف غنی دانست اما عبدالله عبد‌الله، نامزد ریاست جمهوری افغانستان و رهبر تیم ثبات و همگرایی به این نتیجه تمکین نکرد و آن را تقلب سازمان‌یافته اشرف غنی دانست.
در طول رقابت انتخاباتی بر سر کرسی ریاست ارگ، ۱۵ چهره در مبارزات انتخابات ریاست جمهوری افغانستان حضور داشتند که رقابت اصلی بین محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهوری کنونی افغانستان که شعار «دولت‌ساز» نامزد انتخابات شد و عبدالله عبد‌الله، رئیس اجرایی حکومت وحدت ملی افغانستان و نامزد دو دور قبلی انتخابات ریاست جمهوری نیز بوده است و با شعار «ثبات و همگرایی» به میدان رقابت آمد و درنهایت انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در ششم مهرماه در ۳۴ استان این کشور برگزار شد و انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۸ چهارمین انتخابات ریاست‌جمهوری در افغانستان بود که کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان، محمد اشرف غنی را با کسب ۵۰٫۶۴ درصد آرا  به‌عنوان برنده این انتخابات اعلام کرد.
اما پس از کشمکش‌ها و اماواگرهای بسیار، نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان، روز سه‌شنبه ۲۹ بهمن اعلام شد و کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان غنی را برنده این انتخابات اعلام کرد و ارگ ریاست جمهوری افغانستان نیز اعلام کرد که محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهوری افغانستان دوشنبه، ۱۹ اسفند/حوت مراسم تحلیف را انجام می‌دهد و همین نتیجه برای اعتراض شدید عبدالله کافی بود.
یک روز پس از اعلام نتیجه انتخابات در روز ۳۰ بهمن‌ماه سال جاری مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با اشرف غنی رئیس‌جمهوری افغانستان تماس تلفنی داشت و سپس در بیانیه‌ای نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور را به رئیس‌جمهوری تبریک گفت و تأکید کرد که اتحادیه اروپا با حکومت آینده افغانستان تحت مدیریت اشرف غنی همکاری خواهد کرد.  
ساعاتی پس از اعلام این نتیجه، عبدالله، رقیب غنی در این انتخابات، نتیجه اعلام‌شده از سوی کمیسیون مستقل انتخابات را نپذیرفت و در جمع شماری از هوادارانش گفت خودش حکومت «همه‌شمول» را اعلام خواهد کرد. همزمان با نپذیرفتن نتیجه انتخابات از سوی عبدالله، گلبدین حکمتیار، رحمت‌الله نبیل، حکیم تورسن و شماری از دیگر نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری این نتیجه را رد کردند.
درعین‌حال، رسانه «صدای ملت افغانستان» نوشت که سفر دونالد ترامپ به افغانستان و نوع مواجهه او با اشرف‌ غنی این فرضیه را تقویت کرده که واشنگتن تمام‌قد قصد به قدرت نشاندن مجدد رئیس‌جمهور کنونی را دارد.
رئیس‌جمهور آمریکا، در تاریخ ۷ آذرماه سال جاری در سفری از پیش اعلام‌نشده وارد افغانستان شد و مستقیم به پایگاه هوایی بگرام در ۴۰ کیلومتری کابل رفت و دلیل آمدنش را دیدار با نظامیان آمریکا به مناسبت روز شکرگزاری اعلام کرد اما بر اساس اخبار منتشرشده ترامپ در این سفر ۲/۵ ساعته، تنها با اشرف‌ غنی در بگرام دیدار کرده است.
بااین‌حال و باوجود اماواگرهای بسیار، پس‌ازآن‌که مذاکرات غنی و عبدالله با پادرمیانی آمریکا شکست خورد و مذاکرات ارگ و سپیدار بی‌نتیجه ماند، غنی و عبدالله در مراسمی جداگانه به‌عنوان رئیس‌جمهور سوگند یادکردند.
محمد اشرف غنی در ارگ ریاست جمهوری و عبدالله در قصر سپیدار، مراسم ادای سوگند ریاست جمهوری را روز دوشنبه برگزار کردند. بلافاصله پس از پایان سوگند آقای غنی، امرالله صالح، معاون اول او و سرور دانش، معاون دوم او نیز سوگندنامه خود را قرائت کردند. در مراسم همزمان، عنایت‌الله بابر فرهمند و اسدالله سعادتی هم به‌عنوان دو معاون آقای عبدالله سوگند یادکردند. در حاشیه سخنرانی اشرف غنی اما صدای تیراندازی شنیده شد و بااین‌حال غنی به سخنرانی خود ادامه داد و بالاپوش خود را باز کرد و نشان داد که جلیقه ضدگلوله نپوشیده است و گفت: «ما شاهد یک حمله بودیم، یکی دو انفجار نباید ما را بترساند.»
در خلال مراسم‌ها، کای آیده، نماینده پیشین دبیر کل سازمان ملل در امور افغانستان در واکنش به برگزاری مراسم تحلیف جداگانه از سوی محمد اشرف غنی و عبدالله در توئیتر نوشته که این «به‌شدت غم‌انگیز و خطرناک است. دو مراسم تحلیف موازی، این[وضعیت] نمی‌تواند ادامه پیدا کند.»
حال باید دید سرنوشت سیاسی این کشور ازنظر صاحب‌نظران این عرصه چیست.
*تحلیف دو رئیس‌جمهور در افغانستان منجر به از بین رفتن ساختار سیاسی در این کشور  می‌شود
ابوالفضل ظهره وند، سفیر اسبق ایران در افغانستان در مورد تحلیف رؤسای جمهور افغانستان، محمد اشرف غنی و عبدالله به «رسالت» می‌گوید: « آمریکا و طالبان در شرایطی توافق‌نامه دولت را شکل دادند که هنوز مسئله اصلی که وضعیت رئیس‌جمهور آینده افغانستان با اماواگر همراه بوده است، به این معنا که پیروزی برای اشرف غنی اعلام شد و طرف‌های مقابل او نپذیرفتند و ستاد نظارت بر انتخابات جای اماواگر را باقی گذاشت، اگر شفاف و درست‌کار می‌کردند شاید نتیجه انتخابات طور دیگری بود و این را عبدالله نپذیرفته و این نپذیرفتن به‌طور حتم شرایط سیاسی را در این کشور دشوار می‌کند.»
وی افزود: «نکته اساسی این است که اشرف غنی تأکید دارد در میز مذاکره با طالبان محور اصلی باشد که لازمه آن نیز این است که مراسم تحلیف را انجام داده باشد و به‌عنوان رئیس‌جمهور رسمی افغانستان سر میز مذاکره بنشیند و لازمه آن نیز برگزاری مراسم تحلیف است. این در حالی است که عبدالله این کار نپذیرفته است و او هم که خودش را رئیس‌جمهور می‌داند و به‌صورت موازی این کار را انجام می‌دهد.»
ظهره وند درمجموع با تأکید بر این‌که این وضعیت برای طرفین خوب نیست و اگر با این شرایط جلو بروند ساختار سیاسی در افغانستان از بین می‌رود، تصریح کرد: «اگر قرار باشد تحلیف نیز انجام نشود نکته بعدی این است ترکیب هیئتی که می‌رود و مقابل طالبان می‌نشیند، چه نوع ترکیبی باید داشته باشد؟ اگر ترکیب مشترک باشد از دولت و از  جناح مقابل که عبدالله رهبری آن را به عهده دارد شرایط فرق خواهد کرد، اما اگر قرار باشد تیم‌های موازی سر میز مذاکره بروند به‌طور حتم ابتکار عمل را دست طالبان خواهند داد و این به ضررشان خواهد بود. ضمن این‌که طالبان نیز ساختار سیاسی موجود را قبول ندارد.»
سفیر اسبق ایران در افغانستان ادامه می‌دهد: «اگر دولت جدید شکل نگیرد، رئیس‌جمهور جدی معرفی نشود، چه با تیم مشترک و چه جداگانه مقابل طالبان بنشینند یعنی پذیرفتند که پایان دولت و ساختار سیاسی موجود در افغانستان است و طالبان می‌روند که عمارت اسلامی را شکل بدهند که با این شرایط بازهم مردم و دولت افغانستان متضرر خواهند شد.»
ظهره وند گفت: «شرایط پیچیده‌ای است و راهکار این است که وضعیت رئیس‌جمهور مشخص شود و دولت فراگیر و مشخص شکل بگیرد و پس‌ازاین درباره موضوع نشستن سر میز مذاکره با طالبان تصمیم بگیرند، در این شرایط نشستن مقابل طالبان به ضرر دولت افغانستان و مردم و سقوط ساختار سیاسی خواهد بود.»
او بابیان این‌که برای ثبات سیاسی نخست باید یک دولت شکل بگیرد، افزود: «این‌که عبدالله یا اشرف غنی ریاست دولت را بپذیرند، مهم نیست. مهم این است که دولت رسمی از طرف افغان‌ها شکل بگیرد تا در مورد موضوعاتی که اکنون در دستور کار است ازجمله آزادی ۵ هزار زندانی طالبان تصمیم‌گیری کنند. بنابراین در این شرایط که دولت مشخص نیست، حتی اگر اشرف غنی نیز به مذاکره با طالبان برود، طالبان مقابلش نمی‌نشیند، زیرا او را به رسیمت نمی‌شناسند و در این صورت ساختار فرومی‌پاشد.»
سفیر اسبق ایران در افغانستان در انتها می‌گوید: «دولت افغانستان ابتدا باید مسئله داخلی خود را حل کنند و دولت مشخص شکل بگیرد و ترجیح این است که بتوانند دولت فراگیر، یعنی دولتی که هم مشارکت اشرف غنی باشد و هم عبدالله سرکار بیاید. در این وضعیت افغان‌ها با دست‌پر می‌توانند با آمریکایی‌ها و طالبان مذاکره داشته باشند. در غیر این صورت و در این شرایط به‌هم‌ریخته، فرجام خوبی برای آن‌ها دیده نمی‌شود.»
*دو رئیس‌جمهور در افغانستان به تجزیه شمال و جنوب منجر می‌شود
آیت‌الله محمود هاشمی، مدرس دانشگاه و عالم افغانستانی ساکن ایران نیز دراین‌باره به «رسالت» می‌گوید: «افغانستان امروز به یک بن‌بست جدی در تاریخ چند سال اخیر به‌ویژه دگردیسی که در رأی مردم به میان آمده بود متأسفانه دچار شد و آنچه امروز شاهد بودیم می‌توانند زنگ خطری باشد برای تجزیه افغانستان، به‌ویژه اگر تعدادی از کشورهای کلیدی مانند روسیه به دلیل نگرانی از نفوذ داعش اعلام حمایت کند از دولتی که در شمال به رهبری عبدالله شکل خواهد گرفت، البته که روس‌ها در این روزها بدون انگیزه نیستند.»
وی افزود: «واکنش‌هایی که این روزها از نماینده ویژه روسیه در افغانستان شاهد بودیم، اظهار داشت که اگر افغانستان بخواهد ما می‌توانیم نیروی نظامی به افغانستان اعزام کنیم و اگر این ساختار به همین شکل پیش برود و دو رئیس‌جمهوری داشته باشیم، هر دولت و رئیس‌جمهور جداگانه به دنبال آن خواهد بود که طرفدارانی را برای خود به دست آورد و عملا پای کشورهای بسیاری به میان کشیده می‌شود و سرانجام آن، حرکت افغانستان به‌سوی تجزیه شمال و جنوب خواهد بود، البته امیدوار هستیم چنین اتفاقی رخ ندهد و شرایط بحرانی افغانستان بحرانی‌تر نشود.»
هاشمی گفت: «بر اساس توافق آمریکا و طالبان که نزدیک به ۱۰ روز پیش قرار بوده است فردا مذاکره‌ای بین الا فغانی آغاز می‌شود و بر همین اساس اشرف غنی اعلام کرد فردا هیئت مذاکره‌کننده با طالبان را تعیین خواهد کرد و از طرف دیگر عبدالله نیز بارها اظهار کرده که از پروسه صلح با طالبان استقبال می‌کند، بدین ترتیب هر دو ریاست جمهوری فعلی در پی آن هستند که گزینه طالبان را به‌عنوان گامی پیش رو به سمت خود متمایل کنند و جلب و جذب داشته باشند.»این مدرس افغانستانی تأکید کرد: «اما گمان می‌رود که بالعکس طالبان از هیچ‌یک از این دو دعوت و فراخوان استقبال نخواهد کرد بلکه راه خود را تعیین می‌کند مبنی بر این‌که چه‌بسا در این کشمکش عرصه برای طالبان خالی شود به‌ویژه با توافقی که طالبان با آمریکایی‌ها داشته است  و بخش‌هایی از این توافقنامه که به جنبه‌های نظامی برمی‌گردد موضوعی است که هیچ‌یک از دو طرف دولت اشرف غنی و عبدالله و مردم افغانستان از آن آگاهی ندارند.»
وی در انتها تصریح کرد: «گفته می‌شود که وعده‌هایی مبنی بر حمایت بسیار جدی از سوی آمریکا به طالبان داده‌شده و چه‌بسا در فضای مه‌آلود کنونی نیروهای جنگی طالبان هم ازنظر روحی و روانی تقویت شوند و هم موضع آن‌ها در مقابله با ۲ دولت کنونی تقویت شود تا بتوانند برنده این منازعه باشند و هر دو بازنده این میدان خواهند بود.»