شهلا منصوریه-
دبیر گروه اجتماعی/

در حالی که کرونا بیشتر مناطق کشور را درنوردیده است، بسیاری از نمایشگاه ها و جشنواره ها و مدارس و برخی از ادارات تعطیل یا به صورت دورکاری فعالیت می کنند؛ اما همچنان در بسیاری از مراکز خرید و میادین در شهرها و استان های مختلف کشور، تصاویری به چشم می خورد که حیرت آور است. این موضوع حتی به مساله خطرناکتر دیگری هم گسترش پیدا کرده و آن دست فروشی مردمانی است که همچنان ویروس کرونا را یک شوخی تلقی کرده اند و موجب کشاندن مردم به این مراکز برای خرید می شوند.

ویروس کرونا با یکه تازی خود در روزها و هفته های اخیر به موضوع داغ جهانی تبدیل شده است. هشدارهای بهداشتی در مورد مقابله با شیوع ویروس کرونا در همه کشورها شدت دارد و در کشور ما نیز از هفته گذشته این هشدارها شدت گرفته است. در اولین قدم به تعطیلی بسیاری از محافل و مجالس عمومی منجر شد و اهمیت موضوع تا حدی بوده که در طول یک هفته گذشته تمامی کسب و کارها را تحت تاثیر قرار داده و متوقف کرده است. اما در حالی که تمام برنامه ها از جمله گردشگری و یا بازارهای روزانه و هفتگی زیر سایه این ویروس به تعطیلی کشیده شده اند، اما مراکز خرید و بساط دستفروشان همچنان گرم است و موجب جمع شدن مردم و ازدحام در خیابان ها و معابر می شوند.
پهن شدن بساط دستفروشان و مراکز خرید برای مردمی که برای کارهای ضروری از منزل خارج می شوند به نوعی باعث تحریک رهگذران جهت توقف شده و ناخودآگاه ازدحامی ایجاد می کند که مسلما خطرناک بوده و مورد هشدار جدی مراجع بهداشتی است. علاوه بر خطرآفرین بودن اجتماع و ازدحامی که بساط دستفروشان ایجاد می کند خود کالاهای مورد فروش به دلیل قرار گرفتن در معرض آلودگی های خیابان و مسیر رفت و آمد از نظر استانداردهای بهداشتی مورد اطمینان نیستند و همین اجناس در دست های بسیاری از رهگذران دست به دست می شوند که خود می تواند ناقل ویروس در صورت وجود داشتن، باشد.
یک جامعه شناس در این زمینه معتقد است این موضوع نشات گرفته از نوعی سهل انگاری، بی اعتمادی مردم و در بسیاری موارد وضعیت اقتصادی ناموزون میان اقشار مختلف است. به گفته سید جواد میری نکته اصلی این که مفهوم مردم در نگاه جامعه شناسی به مردم طبقه متوسط، متوسط رو به بالا و پایین، نخبگان، کارگران، حاشیه نشینان و غیره تقسیم می شود که هر کدام وضعیت خاص خود را دارند. حال در موضوع خانه نشینی و خود قرنطینگی باید به این مفهوم توجه ویژه داشت، به عنوان مثال برای کسی که کارمند دولت است ماندن در خانه معنایی دارد اما کسی که زباله گرد یا دستفروش و روزمزد است یا از اقشار آسیب پذیر به شمار می رود معنای خانه نشینی به منزله نداشتن درآمد و اوضاع بد اقتصادی است.
این جامعه شناس در گفت و گو با ایرنا تاکید کرد: نکته دیگر این که ویروس کرونا و آسیب آن هنوز از سوی مردم به عنوان هشدارهای بهداشتی جدی گرفته نشده است. این که این ویروس به سلامتی آسیب می زند و شیوع آن از شهری به شهری دیگر را منتقل می شود، این است که شاهد جاده های شلوغ و مردمانی سرخوش هستیم که به شوق تعطیلی، به خیابان ها زده اند.

چرا چین توانست مردم را در قرنطینه نگه دارد ما نه؟
میری در پاسخ به این پرسش رایج که چرا چین موفق به قرنطینه کردن مردم شد و ما نمی توانیم، توضیح داد: در بررسی شهرهای بزرگ ایران با ووهان چین می توان دریافت که در این کشور قرنطینه کردن مردم به مردم واگذار نشده بلکه آن به دولت بستگی دارد.
وی ادامه داد: واقعیت امر این است که مسولان نیز در این موارد نتوانسته شهروند ایرانی را مطیع و در حالت تمکین قرار دهد. همین انشقاق بین مردم و مسولان به بی نظمی ختم شده است.
این جامعه شناس ضعف مسولان در نقش دولت فراگیر را چالش این روزها و عامل گوش ندادن مردم به هشدارها عنوان کرد و اظهار داشت: تجربه دولت فراگیر را در جنگ تحمیلی هشت ساله عراق علیه ایران که موجودیت فیزیکی ایران توسط بیگانگان مورد تهاجم قرار گرفت شاهد بودیم حال هم که جنگ ها از موشک و تن به تن به جنگ میکروبی و بیولوژیکی کشانده شده است و همه برای رسیدن به قدرت ملی، در حال تخریب دیگری هستند، نیاز به همان فراگیری و انسجام به شدت احساس می شود.
لازم به ذکر است؛ وضعیت موجود نشان از جدی نگرفتن این مساله است و بسیاری از مردم با بی تفاوتی و عدم مشارکت و همراهی با دیگر اقشار جامعه از کنار آن گذشته اند که بخشی از آن ناشی از نبود نظارت مسئولان شهری ناشی شده و بخشی از آن را نیز می توان از سرناچاری جهت امرارمعاش دانست. اما آنچه مسلم است مساله شیوع کرونا به جهت ارتباط با سلامت جامعه تا حدی جدی است که بحث امرارمعاش هیچ قشر و یا توجه به معیشت عده ای خاص آن را استثنا نمی کند و در مورد مساله ای چنین عمومی باید منصفانه و منطقی تر برخورد کرد.