شهلا منصوریه-
دبیر گروه گردشگری/

دنیا در حال دست و پنجه نرم کردن با ویروس جدید کروناست. حال و هوای گردشگری هم در این روزها، متاثر از این وضعیت است و مانند بسیاری از حوزه ها حسابی کساد شده است. کشور ما هم در این روزهای پایانی سال، از این هیاهو بی نصیب نمانده است و در حال حاضر میزبان این میهمان تاج دار ناخوانده است تا زمانی که تصمیم بگیرد کشور را ترک کند و امنیت سلامت و بهداشت به کشور برگردد و گردشگری و صنعت توریسم به راه خود که همان گردش چرخ اقتصاد کشور است بازگردد. در این وضعیت، وقوع سیل، زلزله، حمله ملخ ها و دیگر بلایای طبیعی را هم در نظر بگیریم. همه این موارد نوعی غافلگیری برای صنعت گردشگری کشور است که به شدت دچار آسیب کرده است.

همه ساله، این روزها برای مردم ایران، مصادف است با خانه تکانی و برنامه ریزی برای تعطیلات نوروز. تعطیلاتی که برای صنعت گردشگری تقریبا روزهای خوب و پررونقی را رقم می زند. اما وضعیت امسال به شدت با سال های گذشته متفاوت است. این وضعیت با وجود ورود میهمان ناخوانده نه تنها برای کشور، بلکه برای دیگر کشورها نیز نگرانی های زیادی ایجاد کرده است تا جایی که مردم از سفرهای خود صرف نظر کرده اند و ترجیح می دهد که نوروز امسال را در خانه سپری کنند. به همین جهت موجی از لغو رزروها و برنامه ریزی های داخلی و خارجی گردشگری در کشور رقم خورده است.
این موضوع را رئیس انجمن دفاتر مسافرت‌های هوایی تاکید کرده و می گوید: ایام رونق گردشگری ایام نوروز است که اکنون با کاهش ۶۰ درصدی تورها و مسافران مواجه شده‌اند به همین جهت تعدیل نیرو در این حوزه امری طبیعی است. به گفته حرمت الله رفیعی؛ به نظر نمی‌رسد که غائله کرونا به این زودی به پایان برسد بنابراین فعالان حوزه گردشگری زمان و هزینه زیادی برای نوروزی صرف کردند تا نوروز فرابرسد و بخشی از برنامه‌های میانه‌ای که دارند جامه عمل بپوشانند. اکنون فعالان این صنعت، مشتریان خود را ازدست‌داده و تمام پس‌اندازشان از بین رفت. زیرا پس از ۱۵ فروردین معمولاً گردشگری داخلی و بین‌شهری تا خردادماه نداریم و تا ابتدای تابستان مسافری نیست یعنی ۵ ماه که در این صورت نسبت به تعدیل می‌رود اقدام می‌کنند.

لغو سفر بدون جریمه
ترس از انتقال ویروس کرونا، در بین جامعه و افکار عمومی ریشه دوانده است و بر همین اساس هم تقریبا ۶۰درصد تورها با کنسلی مواجه شدند. بسیاری نگران جریمه کنسلی تورهای خود شده اند. در همین زمینه معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی طی بخشنامه ای به ادارات کل استان های کشور اعلام کرد که مسافران خیالشان از بازگشت پولشان راحت باشد. به گفته ولی تیموری چنانچه از اول اسفند سالجاری تا اطلاع ثانوی، گردشگری درخواست انصراف از سفر کند، تمام تاسیسات گردشگری و دفاتر خدمات مسافرتی بدون جریمه‌ای باید نسبت به استرداد وجوه دریافتی از گردشگران اقدام نمایند. در این بخشنامه به مدیران کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی تاکید شده است که رعایت حقوق مردم و حفظ امنیت و آرامش روانی جامعه به ویژه گردشگران، همواره در زمره اولویت‌های اصلی صنعت گردشگری بوده و خوشبختانه فعالان این صنعت و مدیران تاسیسات گردشگری با رعایت اخلاق حرفه‌ای، رضایت‌مندی مسافران و گردشگران را بر سایر ملزومات رجحان می‌دهند. معاون گردشگری در ادامه بخشنامه مذکور فرآیند لغو بلیت‌های سفر را تابع قوانین و مقررات ابلاغی از سوی دستگاه‌ ذیربط (وزارت راه و شهرسازی) اعلام و تاکید کرد: با توجه به امکان نداشتن پیش‌بینی دامنه تبعات وآثار شرایط موجود، لازم است فعالان ومدیران تاسیسات گردشگری از ایجاد هرگونه تعهد الزام‌آور برای سفرهای نوروزی هموطنان خودداری کرده ضمن اطلاع‌رسانی وتوجیه دقیق شرایط حاکم در مبدا ومقصدسفر، تمهیدات لازم را برای اعمال هرگونه لغو احتمالی وباز پس‌گرداندن وجوه گردشگران در قراردادهای کاری خود با ارائه کنندگان خدمات گردشگری در داخل وخارج از کشور، مدنظر قرار دهند.

شرکت های هواپیمایی و ریلی
در همین زمینه نیز، وزیر راه و شهرسازی ابلاغیه‌ای صادر و اعلام کرد: اگر مسافران از ترس ابتلا به ویروس کرونا، بلیت قطار یا هواپیما را لغو کنند، شرکت های ریلی و هواپیمایی حق دریافت خسارت کنسلی ندارند.
به گفته محمد اسلامی، اگر مردم به خاطر ترس از ابتلاء به ویروس کرونا، سفرهای ریلی یا هوایی خود را لغو می‌کنند، نه شرکت‌های هواپیمایی و نه راه آهن، حق دریافت هزینه کنسلی و لغو ندارند. وی افزود: اگرچه مردم به راحتی می‌توانند بلیت‌های خریداری شده را بدون پرداخت هزینه، کنسل کنند، اما کسی نباید از این موضوع نگرانی داشته باشد؛ به این معنا که اگر مسافران نمی‌خواهند بلیت خود را کنسل کند، می‌توانند آن را به بلیت اوپن تبدیل کرده و هر زمانی که بخواهند، با همان بلیت به سفر بروند.

حالت تعلیق در برنامه های گردشگری
نگرانی از شیوع بیشتر کرونا همه را درگیر کرده است. بسیاری از برنامه های آموزشی و تفریحی نیز به حالت تعلیق درآمدند. چنانچه آزمون جامع دوره های آموزشی کوتاه مدت گردشگری که قرار بود دیروز جمعه ۱۶ اسفند ماه قرار بود به صورت سراسری در استان های کشور برگزار شود به تعویق افتاد. به گفته مدیرکل دفتر مطالعات و آموزش گردشگری این آزمون به روز جمعه ۲۲ فروردین ۹۹ تغییر کرد. صنایع وابسته به گردشگری نیز در این زمینه اقداماتی انجام دادند. مسئول دبیرخانه ستاد اجرایی خدمات سفر در نشست ستاد اجرایی سفر در سخنانی با اشاره به آمادگی تاسیسات گردشگری و هتل‌ها برای جلوگیری از شیوع کرونا گفت: به همین منظور ستاد خدمات سفر با حضور مدیران و نمایندگان دستگاه‌های عضو از ۲۸ اسفند ۹۸ تا ۱۶ فروردین ۹۹ در محل سالن خلیج فارس معاونت گردشگری تشکیل می‌شود.

کاهش ورودی گردشگر به جزیره قشم
این ویروس که در حال سفر به استان‌های مختلف کشور است باعث شده تا بسیاری برنامه های گردشگری استان های مختلف کشور به حالت تعطیل درآیند. فرماندار قشم نیز در خصوص تمدید تعطیلی اسکله های قشم خبر داد. به گفته علیرضا نصری،در اسکله‌های مسافری از جمله ذاکری، لافت و پُهل نیز تمهیدات لازم برای رعایت امور بهداشتی اندیشیده شده است. در این راستا یکهزار ماسک رایگان بین خدمه شناورها و مسافران توزیع شد. همچنین خدمه و مسوولان شناورها آموزش‌های لازم برای ضدعفونی کردن شناورها را فرا گرفتند.

برخی موزه‌های کشور تعطیل شد
مدیر کل موزه‌های کشور از تعطیلی موزه‌هایی خبر داد که در آن شهرها احتمال شیوع ویروس کرونا وجود دارد. در شهرهایی که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، فعالیت‌های پیشگیری؛ از جمله تعطیلی مدارس و کاهش فعالیت‌های ورزشی اعلام شده، موزه‌ها نیز تعطیل می‌شود.
لازم به ذکر است؛ پس از آن که انجمن دفاتر خدمات مسافرتی از وزیر میراث فرهنگی درخواست اعلام شرایط فورس ماژور را کرد، سفرهای نوروزی بسیاری از ایرانی‌ها در سال ۹۹ کنسل شده است.