انگلیس مطابق با رأی مردم این کشور در همهپرسی چهار سال پیش، رسماً به ۴۷ سال عضویت در اتحادیه اروپا پایان داد.
بریتانیا ساعت یازده ۳۱ ژانویه/ ۱۱ بهمن با تصویب پارلمان اروپا، به طور رسمی از اتحادیه اروپا خارج و بلافاصله وارد یک دوره انتقالی ۱۱ ماهه شد. درست است که بریتانیا دیگر عضو اتحادیه اروپا نیست و نمایندگانش در پارلمان اروپا شغلشان را از دست دادهاند و پرچم این کشور را از نهادهای اتحادیه به پایین کشیدهاند، اما در این دوران انتقالی، بریتانیا کماکان از مقررات این اتحادیه پیروی خواهد کرد و سهم بودجه خود را پرداخت خواهد کرد.
بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا به دنبال یک برگزیت سخت است، وی در واقع خواهان جدایی مطلق و کمترین تعهد به قوانین اتحادیه اروپا است. هنگاهی که جانسون نخستوزیر شد، موضع دولت بریتانیا درباره معمای مرز ایرلند شمالی با جمهوری ایرلند را کاملا تغییر داد و پذیرفت که ایرلند شمالی از نظر اقتصادی عملا در حوزه اتحادیه اروپا باقی بماند تا بقیه بریتانیا یعنی انگلستان، اسکاتلند و ولز بتواند راه خود را بروند. او با بازگشت به طرح اولیه اتحادیه اروپا اگرچه عملا یک مرز گمرکی در میان کشورش کشید، ولی توانست حزبش و مردم را با خود همراه کند.
به هر حال، برگزیت بالاخره عملی شد و پس از ۴۷ سال، بریتانیا دیگر عضو اتحادیه اروپا به شمار نمیرود. یک ساعت قبل از عملی شدن برگزیت، بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا، با انتشار ویدئویی در شبکههای اجتماعی، گفت: «برای بسیاری از مردم، این (برگزیت) لحظه شگفت انگیز امید است. لحظهای که آنها فکر میکردند که هرگز فرا نخواهد رسید؛ و البته بسیاری وجود دارند که احساس اضطراب و خسارت دارند. اما گروه سومی نیز وجود دارد که نگران شده اند که کل جدال سیاسی هرگز به پایان نخواهد رسید.»
مهمترین موضوعات آینده میان بریتانیا و اتحادیه اروپا
بلافاصله بعد از شروع روز برگزیت (۳۱ ژانویه ۲۰۲۰) بین بریتانیا و اتحادیه اروپا، یک دوره انتقالی آغاز میشود که در آن گفتگوهای تجاری به راه میافتد. در صورتی که تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۰ توافق تجاری میان دو طرف امضا و تصویب شد، بریتانیا و اتحادیه اروپا از ژانویه ۲۰۲۱ رابطه جدیدی را آغاز خواهند کرد. اما اگر دو طرف تا این تاریخ به توافقی در حوزه تجارت دست نیابند، بریتانیا و اتحادیه اروپا بدون توافق تجاری از دوره انتقالی برگزیت خارج خواهند شد که این به معنای بروز آشفتگی احتمالی در قیمت برخی کالاها مانند غذا و دارو خواهد بود. همچنین بریتانیا احتمالا بر اساس قوانین سازمان تجارت جهانی با اتحادیه اروپا دادوستد خواهد کرد که این نیز به معنای اعمال تعرفه خواهد بود.
خرسندی آمریکا، نگرانی اروپا
روابط انگلیس و آمریکا به عنوان دو هم پیمان اگرچه همواره روابط نزدیک بوده است، اما بوریس جانسون به عنوان نخست وزیر که دولت او به عنوان دولت تمام کننده برگزیت در تاریخ انگلیس ثبت خواهد شد، در روزها و هفته های اخیر روابطی حتی نزدیکتر از گذشته با دولت واشنگتن را پایه ریزی کرده و دولت کنونی انگلیس، بیش از پیش زیر چتر حمایتی آمریکا قرار گرفته است.
خروج انگلیس از اتحادیه اروپا اگرچه نگرانیهایی را در بین اروپاییها به دنبال داشته اما در عین حال از آن به عنوان فرصتی برای همگرایی بیشتر اعضای این اتحادیه نام میبرند. همانگونه که رئیس شورای اروپایی در گفت و گو با شبکه «آر.ت.ال» فرانسه گفته بود: انگلیس پس از خروج از اتحادیه اروپا، همچنان نه به عنوان دشمن بلکه شریک و یک کشور دوست باقی میماند ، اما اتحادیه اروپا در مذاکرات خود با لندن، بسیار شفاف و محکم خواهد بود. به باور او، تقویت همکاریها و وحدت بیین کشورهای عضو اتحادیه اروپا بویژه در زمینه مبارزه با مسائل زیست محیطی، کاهش تهدیدات اقلیمی ، اجرای وافق پاریس و ایجاد مشاغل جدید بسیار مهم است.
«امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه در واکنش به خروج انگلیس از اتحادیه اروپا گفت: امروز، یک روز غم انگیز است. آن را پنهان نکنیم. اما روزی است که باید ما را به تلاشی متفاوت سوق دهد و با عزم و اراده قوی همچنان یک اتحادیه (اروپای) قدرتمند ایجاد کنیم.
نگرانی اروپایی در حالی مطرح میشود که نخست وزیر انگلیس در سخنانی به مناسبت خروج تاریخی این کشور از اتحادیه اروپا تصریح کرد که برگزیت یک پایان نیست بلکه یک آغاز است؛ لحظهای که به گفته او، لحظه طلوع است و پرده کنار میرود.
پیامدهای برگزیت برای ایران
ممکن است در خروج لندن از اتحادیه اروپا فرصتهایی برای تهران و لندن وجود داشته باشد. حمید بعیدینژاد، سفیر ایران در انگلیس به خروج انگلیس از اتحادیه اروپا و تمایل دولت انگلیس به گسترش روابط اقتصادی خود با ایران در دوره جدید واکنش نشان داد و در پستی در صفحه شخصی خودش در فضای مجازی نوشت: دولت انگلستان مسئولیت مهمی را در مدیریت شرایط جدید برعهده خواهد داشت و به همین دلیل قصد دارد با گسترش روابط اقتصادی و تجاری خود با کشورهای مهم جهان، رها از محدودیتهای تحمیل شده توسط مقررات اتحادیه اروپا، بتواند نه تنها مانع از کاهش قدرت اقتصادی این کشور بشود بلکه با استفاده از مزیتهای اقتصادی و مالی خود به رشد بیشتر تجاری و اقتصادی دست یابد.
بعیدی نژاد یادآورشد: دولت انگلیس بر همین مبنا مایل به گسترش روابط اقتصادی خود با ایران در دوره جدید میباشد، اما برای رسیدن به نقطه مطلوب چالشهایی وجود دارد که باید بر آنها فائق آمد که مهمترین آن وجود تحریمهای تحمیلی توسط آمریکا، با توجه به ارتباط نزدیکی بازارهای مالی لندن با واشنگتن، میباشد.
انتظار میرود لندن برای فائق آمدن بر چالشهای برگزیت نزدیکی و همراهی بیشتری با واشنگتن داشته باشد آن هم با عنایت به این نکته که ترامپ به هر دلیل، دل خوشی از اتحادیه اروپا ندارد و در آشکار و پنهان برای فروپاشی این مجموعه تلاش میکند. برجام به عنوان یکی از مهمترین پروژه های دیپلماسی بین المللی طی سالهای اخیر با کارشکنیهای ترامپ و بی عملی تروئیکای اروپایی نهایتا ایران را به سمت کاهش تعهدات برجامی سوق داد.
همین چند هفته پیش بود که بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس در اظهاراتی از لزوم جایگزینی توافق برجام با توافق ترامپ خبرداده بود اظهاراتی که با واکنش مثبت مقاماتآمریکایی مواجه شد. با این حال بازیگری در منطقه خاورمیانه و تعامل با کشورهای واقع در این منطقه ضرورتهای خاص خود را دارد. این را هم نباید فراموش کرد که ترامپ نشان داده شریک قابل اعتمادی حتی برای متحدان نزدیک خود نیست و سر بزنگاههای حساس ممکن است زیر پای متحدان خود را خالی کند. بنابراین انتظار میرود مقامات لندن در پیروی از آمریکای ترامپ جانب احتیاط را رعایت کنند.
∎
نظر شما