صاحب‌خبر - محمدرضا ستاری
نزدیک به سه ماه پس از استعفای سعد الحریری و تشدید بحران سیاسی در لبنان، روز گذشته حسان دیاب نخست وزیر این کشور کابینه خود را معرفی و با حکم میشل عون رئیس‌جمهوری نخستین جلسه کابینه جدید را برگزار کرد.
اولین وزیر دفاع زن جهان عرب در کابینه دیاب
در کابینه دیاب که به گفته کارشناسان روزهای دشواری را برای عبور از چالش‌های عمده لبنان دارد، نکته قابل توجه معرفی شش زن از 20 وزیر کابینه است به طوری که برای نخستین بار در جهان عرب در دولت دیاب، «زینه عکر» به عنوان وزیر دفاع انتخاب شد. گفتنی است زینه عکر که همزمان با پست وزارت دفاع، معاون نخست وزیر نیز محسوب می‌شود در یک خانواده مسیحی متولد شده و همسرش جزو یکی از ثروتمندان لبنان است. از سوی دیگر وزارتخانه‌های اطلاع رسانی، مهاجرت، دادگستری، کار و نیز ورزش و جوانان هم از جمله نهادهایی هستند که در دولت جدید وزرای آنها از میان زنان انتخاب شده است.
در همین راستا و با توجه به اینکه جریان المستقبل به رهبری سعد الحریری حضور در کابینه جدید را تحریم کرده و این موضوع به گفته برخی از کارشناسان همچنان سایه اختلافات سیاسی را در لبنان پررنگ کرده است، حسان دیاب در نخستین کنفرانس خبری خود تاکید کرد که کابینه‌اش بر مبنای خواسته‌های سیاسی شکل نگرفته و دولتش هم در راستای بازگرداندن اموال غارت شده، مبارزه با فساد و بیکاری و نیز تدوین قانون جدید انتخابات گام خواهد برداشت. همچنین او که اکنون با اعتراضات مردمی در لبنان روبه‌رو است در این نشست خبری تصریح کرد که خواسته معترضان، خواسته او محسوب می‌شود و دولتش نیز دولت نجات ملی خواهد بود.
دیروز نیز در شروع به کار دولت جدید و اولین جلسه کابینه، میشل عون رئیس جمهوری لبنان خواستار تحقق مطالبات حیاتی معترضان و رسیدگی به مشکلات اقتصادی شد و دیاب هم با اشاره به چالش‌های بزرگی که بر سر راه دولتش قرار دارد، تاکید کرد که می‌خواهد با ایجاد یک چتر سیاسی فراگیر از بحران به وجود آمده با کمک مردم عبور کند.
پایه شروع بحران سیاسی تمام عیار در لبنان بر مبنای مشکلات اقتصادی شکل گرفت و منجر به ماه‌ها تظاهرات خیابانی و نیز کشمکش‌های سیاسی در این کشور شد. کلید نهایی انفجار اجتماعی در این کشور افزایش مالیات بر روی پیام‌رسان‌هایی نظیر واتس‌آپ بود که بلافاصله منجر به تظاهرات اعتراض‌آمیز دامنه‌دار شد. هر‌چند که پیش از این مشکلات اقتصادی سبب شده بود تا نهادهای ملی لبنان به منظور جلوگیری از تشدید مشکلات اقتصادی، مقررات غیر رسمی و سخت‌گیرانه‌ای را اعمال کنند.
به همین دلیل است که به گفته تحلیلگران دولت حسان دیاب با وخیم‌ترین دوران مالی و اقتصادی لبنان طی چند دهه گذشته دست به گریبان است و عواملی همچون ساختار موزائیکی سیاسی و نیز کاهش سرمایه‌گذاری خارجی، عبور از چالش‌های کنونی را برای دولت وی دشوار ساخته است.
چالش‌های اقتصادی
سعد الحریری که اکنون خود و حزبش را از تحولات کنونی کنار کشیده است، قول داده بود که با اصلاحات ساختاری و مالی زمینه‌های لازم برای سرمایه‌گذاری 11 میلیارد دلاری در لبنان را فراهم کند؛ امری که بنابر گزارش خبرگزاری بلومبرگ، برگزاری کنفرانس پشتیبانی بین‌المللی از لبنان که در بحبوحه اعتراضات خیابانی در پاریس انجام شد به میزان زیادی در میان مردم ایجاد امیدواری کرده و حتی منجر به تسریع تشکیل دولت جدید شد. گفته می‌شود که دولت جدید حسان دیاب احتمالاً قرار است بحران بودجه را در اولویت خود قرار داده و در این رابطه به دنبال جذب اعتبارات مالی از کشورهای حوزه خلیج فارس و دیگر کشورها باشد.
در همین راستا، کارلا اسلیم اقتصاددان به بلومبرگ گفته است: ما فکر می‌کنیم که الگوی بودجه لبنان نیاز به بازدید مجدد از سوی کابینه جدید دارد. اگر لبنان نتواند بودجه خارجی کافی را در شش ماه آینده تامین کند، شانس تغییرات در ساختار بدهی‌های دولت افزایش می‌یابد. از سوی دیگر چندی قبل نیز اندیشکده کارنگی طی مطلبی در‌خصوص دورنمای اقتصادی لبنان و اشاره به اعتراضات داخلی این کشور گزارش داده بود: هر دولتی که در لبنان عهده‌دار امور شود با چالشی بزرگ روبه‌رو خواهد شد، زیرا اگر این دولت تکنوکرات مورد حمایت مردم هم باشد باید با منافع گروه‌های مختلف سیاسی دست به گریبان شود. به همین دلیل است که اصلاحات اقتصادی هر دولتی با منافع این گروه‌ها پیوند خورده و نباید انتظار داشت سیاستمداران از دولتی حمایت کنند که راهبردهای اقتصادی آن با روش کار آنها تفاوت دارد. در چنین شرایطی کمک‌های خارجی به اقتصاد لبنان نیز با چالش روبه‌رو است زیرا لبنان ورشکسته با اجرای اصلاحات اساسی فاصله دارد و این امر با توجه به خواست معترضان و عدم امکان قرار دادن فشارهای مالی بر روی مردم، راه‌های افزایش درآمد دولت از منابع جایگزین را مشکل می‌سازد.∎
نظر شما