نگاهی به دو سند تجاری در اقتصاد

استقبال 30 میلیارد تومانی از سفته و برات در پایتخت

گروه بانک، بیمه، بورس- سفته و برات، دو سند تجاری بسیار مهم هستند؛ آنقدر مهم که هر روز در هر شهری میلیون‌ها تومان سفته و برات عرضه می‌شوند. در واقع سفته و برات دو سند تجاری است که برای پرداخت مبلغی در وجه افراد مورد استفاده قرار می‌گیرد و اگر بدانیم که شبه‌پول عبارتست از: سپرده‌های غیر دیداری (مدت‌دار) مانند سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و بلند‌مدت و حساب‌های پس‌انداز، اوراق قرضه و اسناد خزانه و به عبارتی دیگر کلیه اوراقی که برای نقد شدن آن به گذشت زمان قانونی نیاز دارد، آنگاه می‌توانیم بگوییم که این اوراق و گواهی‌ها در تبدیل به پول نقد (قبل از سررسید) مطلوبیت پول رسمی (قانونی را نداشته و مورد قبول عامه نیست ولی می‌توان این اوراق را پشتوانه تسهیلات اعطایی بانک‌ها قرار داد و با واگذاری سفته و برات آنها را تبدیل به پول نقد نمود.

تفاوت‌های سفته با برات

حال شاید بپرسید که عملکرد این دو شبیه به هم است و تفاوت‌های سفته با برات در چیست؟ سفته سندی است که به موجب آن امضاءکننده تعهد می‌کند مبلغی را در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخصی معین یا به حواله‌کرد آن شخصی کارسازی کند. برات نوشته‌ای است که طلبکار یا کشنده برات به دیگری دستور می‌دهد مبلغ معینی را در سررسید معین یا به رؤیت در وجه شخصی معین یا به حواله‌کرد او در محل تعیین شده بپردازد. پس برای تفاوت سفته و برات به این نتایج می‌رسیم:

١- در برات معمولاً سه نفر شرکت دارند: محیل (برات‌کش)، محال‌له (دارنده برات) و محال‌علیه (پرداخت‌کننده وجه برات)؛ اما در سفته تنها دو نفر شرکت دارند: متعهد و متعهدله.

٢- موضوع قبولی در سفته وجود ندارد، زیرا حواله بر عهده شخص دیگری نیست که احتیاج به قبولی وی باشد.

٣- در برات مکان و چگونگی پرداخت وجه شرط اصلی است. هرگاه گیرنده وجه برات، مطالبه یا اعتراض کند آثاری بر آن مترتب است. اما در سفته که بدهکار آن را امضاء می‌کند وجود محل اهمیتی نخواهد داشت. به این معنا که در موعد مقرر باید سفته پرداخت شود.

٤- در برات قید اسم محتال (طلبکار) الزامی ‌است. زیرا از شرایط اساسی برات این است که اسم شخصی که برات در وجه یا حواله کرد او پرداخت می‌شود، ذکر شود. اما در سفته می‌توان به نام حامل، بدون ذکر اسم شخص معینی سفته را صادر کرد.

٥- صدور برات یک عمل ذاتاً تجاری است اما صدور سفته در صورتی یک عمل تجاری به شمار می‌آید که طرفین معامله، تاجر یا صراف یا بانکدار باشند.

فروش سفته و برات در پایتخت

حال براساس آمار بانک‌مرکزی، بالغ بر ۳۰ میلیارد و ۴۰ میلیون تومان سفته و برات در شش ماه ابتدای سال در شهر تهران فروخته شد که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل، 35.7 درصد افزایش نشان می‌دهد. براساس اعلام این بانک همچنین بالغ بر پنج‌میلیارد و ۲۳۰ میلیون تومان سفته و برات در شهریورماه سال١٣٩٨ در شهر تهران فروخته شد که در مقایسه با ماه قبل هفت‌درصد کاهش و نسبت به ماه مشابه سال قبل ۳۷ درصد افزایش داشته است. همچنین در شش ماه اول سال ١٣٩٨ بالغ بر ۳۰ میلیارد و ۴۰ میلیون تومان سفته و برات در شهر تهران فروخته شد که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل 35.7 درصد افزایش نشان می‌دهد.

آمار شعبه واخواست دادگستری استان تهران

طبق آمار شعبه واخواست دادگستری استان تهران در شهریورماه سال١٣٩٨ معادل ۴۰۰ برگ سفته و برات به مبلغی معادل ۹میلیارد و ۷۰ میلیون تومان در شهر تهران واخواست شد. در این ماه شاخص‌های تعداد و مبلغ سفته و برات واخواست شده به ترتیب به اعداد ۴۸ و 49.2 رسید که در مقایسه با ماه قبل از لحاظ تعداد و مبلغ به ترتیب 50.1 درصد و 32.3 درصد و نسبت به ماه مشابه سال قبل به ترتیب 33.3 درصد و 7.2 درصد کاهش داشته است. شاخص متوسط مبلغ یک برگ سفته و برات واخواست شده در شهریورماه‌ سال١٣٩٨ به عدد 102.4 رسید. عدد شاخص مذکور در شهریورماه ١٣٩٧ معادل 73.6 بوده است. در شش ماه اول سال ١٣٩٨ معادل سه‌هزار و ۴۰۰ برگ سفته و برات بـه مبلغی معادل ۷۱ میلیارد و ۵۷۰ میلیون تومان در شهر تهران واخواست شد. در این دوره متوسط شاخص‌های تعداد و مبلغ سفته و برات واخواست شده به ترتیب به اعداد 71.2 و 64.7 رسید که نسبت به دوره مشابه سال قبل به ترتیب 13.2 درصد و 41.1 درصد کاهش نشان می‌دهد. شاخص متوسط مبلغ یک برگ سفته و برات واخواست شده در شش ماه اول سال ١٣٩٨ به عدد 93.2 رسید. عدد شاخص مذکور در شش ماه اول سال ١٣٩٧ معادل 124.1 بوده است.