سلامت نیوز:ترس و نگرانی از اینكه تو نیز همچون پدر، مادر، خواهر یا برادر یا حتی خاله یا مادر بزرگ مبتلا به سرطان شوی، دست از سرت بر نمیدارد. هرچند مشخص شده فقط 7 درصد سرطانها وراثتی و ژنتیكی هستند و در 93 درصد موارد، عوامل محیطی سبب ابتلای افراد به سرطان میشوند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه خراسان ،با اینحال اگر موارد ابتلا به سرطان در اعضای درجه یک خانواده داشته باشی، دلت میخواهد بدانی كه آیا راهی برای پیشگیری از ابتلای احتمالی و نیز تشخیص زودهنگام برای درمان موثر وجود دارد؟ ما در گفتوگویی با دكتر سید امیر انواری، متخصص رادیوآنكولوژی و دبیر علمی همایش اورژانسهای آنكولوژی كه امروز برگزار میشود به این سوالات پاسخ میدهیم.
آیا لزوما ابتلای یك یا دو نفر از اعضای درجه یك و دوی خانواده به نوعی از سرطان به این معناست كه فرزند خانواده نیز به احتمال زیاد به همان بیماری مبتلا میشود؟
برای ایجاد سرطان هم اختلالات ژنتیكی و وراثت بهعنوان عوامل داخلی و هم سبك زندگی ناسالم یعنی تغذیه نادرست، استرس، نداشتن تحرك و سیگار كشیدن، بهعنوان عوامل خارجی در كنار هم تاثیرگذار هستند.
در واقع ایندوعامل با هم همكاری میكنند تا ابتلا به سرطان اتفاق بیفتد. به همین دلیل در همه سرطانها تغذیه مناسب، داشتن رژیم غذایی پرفیبر و كمچربی، نكشیدن سیگار و بهرهمندی از هوای سالم توصیه میشود كه باعث كاهش میزان بروز سرطان خواهد شد.نكته مهم آن كه تمام سرطانها انتقال ژنتیكی ندارند پس همه افرادی كه زمینه سرطان را در خانواده دارند، نیازمند مشاوره ژنتیك نیستند.
مگر در برخی سرطانها و اینكه توالی درگیری افراد خانوادهشان و نمونهها از نظر وجود نقش ژنتیكی توسط متخصص ژنتیك بررسی و تایید شود.
پس هر فردی كه مواردی از سرطان پستان یا معده را در خانواده درجه اول خود دارد نباید نگران باشد؟
دقیقا همینطور است.چنین افرادی باید بررسی و مشاوره ژنتیكی شوند تا مشخص شود كه اصلا در افراد مبتلای خانواده آنها جهش ژنتیكی وجود دارد تا براساس آن اقدامات ژنتیكی و درمانی صورت بگیرد. به بیان دیگر در همه نوع سرطان نقایص ژنتیكی وجود ندارد و این كه پدر یا مادر بهتنهایی مبتلا باشند مهم نیست.
مگر اینكه افراد ارتباط ژنتیكی داشته یا فامیل باشند. البته در برخی سرطانها مثل سرطان پستان، تخمدان، معده و پروستات این توالی وجود دارد، یعنی اگر دو نفر از خانواده درجه یك مبتلا باشند احتمال درگیری بالاتر میرود.
به همین دلیل، بهخصوص در سرطان پستان و تخمدان توصیه میشود اقدامات پیشگیرانه یعنی معاینات مرتب از جمله ماموگرافی سالانه انجام شود.پس این درست است كه درصد كمی از سرطانها ژنتیكی است و از طریق ژن معیوب به ارث میرسد؟بله. برخی از سرطانهای مغز ارثی است؛ همچنین سرطانهای پستان، معده، مری و كبد ناشی از نقصهای ژنتیكی است.
البته اینكه بیماری سرطان لزوما ناشی از نقص ژنتیكی باشد باید بررسی شود. بعلاوه با توجه به پیشرفت علم میشود پیشبینی كرد كه فرد، اختلال ژنتیكی چه نوع سرطانی دارد تا بیمار در مراحل اولیه و زودرس تحت درمان قرار بگیرد.
آیا اثرات سبك زندگی نادرست یعنی تغذیه ناسالم داشتن، استرس، زیاد سیگار كشیدن و نداشتن تحرك در ابتلا به سرطان، بیش از تاثیر ژنها نیست؟
شكی وجود ندارد كه شیوع بالای سبك نامناسب شهرنشینی باید تغییر كند تا ما شاهد كنترل و پیشگیری از بسیاری بیماریها و از جمله سرطانها باشیم. در جوامع پیشرفته غربی هم بهعلت شیوع بالای سرطان، چنین اصلاحاتی را در سبك زندگی عموم مردم ایجاد كردهاند.
یعنی تلاش زیادی را معطوف به سالم كردن سبك تغذیه، كنترل آلودگیهای محیطزیست و آلودگی هوا كردهاند و برای ما هم باید این تلاشها بیش از آنچه تا الان شاهد آن بودهایم صورت بگیرد تا شاهد اصلاح عوامل و كنترل عوامل خطرساز ابتلا به سرطان باشیم.
در چه سرطانهایی بیشتر به پیگیریهای ژنتیك نیاز است؟
شایعترین سرطانهایی كه توالی ژنتیك دارند شامل سرطان پستان، تخمدان، پروستات، كبد، مغز و برخی سرطانهای روده میشوند.در بعضی سندرمهای ژنتیك ارتباط قطعی وجود دارد كه پس از تشخیص متخصص ژنتیك، آنكولوژیست روی بافت تومورهای فرد و نیز افراد خانواده بررسی میكند و سپس غربالگری سالانه را برای فرد توصیه میكند.یعنی تصمیمگیری برای اقدامات كنترلی و درمانی در مورد افراد مختلف متفاوت است كه باید تحت نظر آنكولوژیك و ژنتیك باشند و باید با نظر آنها اقدامات درمانی لازم صورت بگیرد.
نظر شما