خبرگزاری آریا-تنشها میان ایران و آمریکا بار دیگر به دلیل حمله «بیسابقه» به تاسیسات نفتی عربستان، اوج گرفته و دو طرف یکدیگر را به انجام اقدامات تلافیجویانه تهدید میکنند.
به گزارش خبرگزاری آریا،پس از چند هفته خوشبینی نسبت به احتمال آب شدن یخ روابط ایران و آمریکا در نشست آتی سازمان ملل، حمله به تاسیسات نفتی عربستان، ناگهان فضا را مجددا تنش آلود کرد و خاورمیانه را بار دیگر در آستانه یک درگیری نظامی وایرنگر قرار داده است. در پی تحریم کل صادرات نفت ایران در ماه مه گذشته، منازعه تهران و واشنگتن به مرحله حساسی رسیده و مستلزم یک راه حل نهایی است، شاید طرفهای مستقل بین المللی، این بار هم بتوانند تبعات حمله به عربستان را کنترل کنند، اما این کنترل کاملا موقتی است و هر لحظه امکان خروج تنشها از کنترل وجود دارد.
با حمله به تاسیسات نفتی عربستان چه سناریویی در حال طراحی است؟
تنشها میان ایران و آمریکا بار دیگر به دلیل حمله «بیسابقه» به تاسیسات نفتی عربستان، اوج گرفته و دو طرف یکدیگر را به انجام اقدامات تلافیجویانه تهدید میکنند. آمریکاییها، چندین گزینه را برای پاسخ دادن به ایران بررسی میکنند.
حمله مبهم شنبه گذشته به تاسیسات شرکت نفتی آرامکوی عربستان در دو منطقه بقیق و خریص هنوز در صدر اخبار جهان است. سعودیها در ارزیابی اولیهشان ادعا کردند سلاحهایی که در این حمله استفاده شده، ایرانی بودند، ولی هنوز به طور رسمی ایران را به انجام این حمله متهم نکردهاند. این در حالی است که مقامات آمریکایی از همان آغاز ادعا کردند ایران پشت حمله به تاسیسات آرامکو بود. برخی رسانههای آمریکایی حتی ادعا میکنند با چندین موشک کروز و پهپاد از جنوب غرب ایران به تاسیسات نفتی شرق عربستان حمله شده است.
طبق اعلام مقامات عربستان سعودی، این حمله در بامداد شنبه بین ساعت 3:31 و 3:41 اتفاق افتاد و در جریان آن، حدود 50 درصد تولید نفت شرکت آرامکو، معادل 5.7 میلیون بشکه، مختل شده است. اندکی پس از حمله، سعودیها، احتمالا با هدف تحت فشار قرار دادن آمریکا و دیگر کشورهای غربی، اعلام کردند بازگرداندن تولید نفت عربستان به وضعیت پیش از حمله، ممکن است چند هفته یا چند ماه طول بکشد. چون تعمیر خرابیهای حمله زمانبر است. اما حدود سه روز پس از حمله، عربستان مدعی شد تولید نفت خود را به حالت اول بازگردانده است. عبدالعزیز بن سلمان، وزیر نفت عربستان، روز سه شنبه، طی نشستی خبری در جده، با اعلام این خبر، تصریح کرد تا پایان سپتامبر جاری، تولید عربستان به 11 میلیون بشکه در روز و تا پایان ماه نوامبر آینده، سطح تولید کشورش به 12 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. در پی این اظهارات، قیمتهای نفت حدود شش درصد کاهش یافت.
اما این کاهش هم نتوانست قیمتها را به سطح قبل از حمله برساند. با هدف قرار گرفتن تاسیسات نفتی آرامکو، قیمت نفت حدودا 19 درصد افزایش یافت که از زمان حمله عراق به کویت در سال 1991، بیشترین افزایش بود.
به دلیل اهمیت عربستان به عنوان تولیدکننده بزرگ نفت در دنیا و همچنین تاثیر حمله به آرامکو بر پنج درصد از عرضه نفت جهان، سران کشورهای غربی به سرعت به تحولات جدید منطقه واکنش نشان دادند. دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، ایمانوئل ماکرون، رئیسجمهور فرانسه، و بوریس جانسون، نخستوزیر بریتانیا، همگی با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، درباره حملات اخیر، تلفنی گفتگو کردند و این حملات را محکوم نمودند.
ترامپ به بن سلمان گفت آمریکا آماده است به تامین امنیت عربستان کمک کند. ماکرون نیز ضمن اعلام اعزام کارشناسان فرانسوی به عربستان برای بررسی شواهد و مدارک حمله، تصریح کرد جهان نباید در برابر این «تجاوزات» ضعف نشان دهد. جانسون نیز در تماس با محمد بن سلمان، بر «اهمیت پاسخ جمعی» به حملات آرامکو تاکید کرد و از تعهد کشورش به تامین امنیت عربستان سخن گفت. افزون بر این، اتحادیه اروپا و بسیاری از کشورهای جهان، حملات به تاسیسات نفتی عربستان را محکوم کردند.
ظاهرا حمایت گسترده کشورهای غربی از عربستان در ماجرای آرامکو و نیز همبستگی بسیاری از دیگر کشورهای جهان با این کشور، مقامات سعودی را برای متهم کردن ایران به دست داشتن در حملات آرامکو دلگرم کرده است. سعودیها ابتدا، فقط گفتند که سلاحهای به کار رفته در حمله، ایرانی بودند. اما اکنون، وزارت دفاع عربستان در حال تدارک یک نشست خبری به منظور متهم کردن ایران به دست داشتن در حمله به آرامکو است. شبکه الاخباریه عربستان، گزارش کرد که وزارت دفاع عربستان، قصد دارد عصر روز چهارشنبه «شواهد» نقش داشتن ایران در حمله به تاسیسات بقیق و خریص را اعلام کند. علاوه بر این، وزارتخانه مزبور، تسلیحات ایرانی ادعایی که در حمله مورد استفاده قرار گرفتهاند را هم به نمایش خواهد گذاشت.
خالد بن بندر آل سعود، سفیر جدید عربستان سعودی در بریتانیا، نیز مدعی شد: «قطعا این (حمله) با پشتیبانی ایران انجام گرفته است.»
مساله نگران کننده برای پنتاگون، موفقیت حوثی ها در عبور از بزرگترین سامانه های دفاعی عربستان است که اغلب، ساخت آمریکا هستند. پهپادهای حوثی ها از سامانه های دفاعی گذشتند؛ همانطور که موشکهای بالستیک آنها موفق به گذشتن از سامانه موشکی باتریوت تولید امریکا شدند.
آیا حملات به آرامکو باعث شکست ترامپ در انتخابات 2020 می شود؟
حسین مجدوبی در القدس العربی نوشت: در ابتدای تهاجم تعدادی از دولتها به رهبری عربستان سعودی به حوثی های یمن، این اعتقاد وجود داشت که این حمله شبیه به یک تفریح سیاسی خواهد بود؛ اما حال، این تفریح چند سال است که به طول انجامیده و تبدیل به یک نگرانی واقعی برای پنتاگون شده است که حتی می تواند بر شانس های ترامپ برای باقی ماندن در کاخ سفید نیز تاثیرگذار باشد.
در ادامه این مطلب آمده است: در راستای مهار نفوذ ایران در جزیرة العرب، نظام های پادشاهی سنی به استثنای عمان و با مشارکت سودان و مصر، جنگی را علیه جنبش حوثی ها در یمن آغاز کرده و تصور می کردند این جنگ بویژه در سایه سلاح های پیشرفته ای که سعودی ها و امارات از آمریکا خریداری کرده اند، بسیار آسان خواهد بود. اما چهار سال از این جنگ می گذرد و نه تنها حوثی ها شکست نخوردند، بلکه توانسته اند باعث فروپاشی ائتلاف امارات و عربستان شده و جنگ را به داخل عربستان بکشانند. اکنون، این تصور بر فضا حکمفرماست که موفقیت سعودی-اماراتی و تحقق پیروزی نظامی در این جنگ، محال است.
این جنگ نیز مانند باقی جنگها دربردارنده انعکاس تحولات داخلی، منطقه ای و بین المللی است؛ بویژه آنکه به میدانی برای درگیری اشکار بین عربستان سعودی و ایران، تبدیل شده است. تاثیرات جنگ یمن بر عربستان، کاملا نمود یافته و شاهد عجز و ناتوانی ارتش سعودی در برخورد قاطع نظامی با حوثی ها هستیم. چگونه است که با وجود معاملات نظامی بزرگی که ریاض با واشنگتن داشته است، نمی تواند با ایران مقابله کند؟
در صورتی که حملات علیه آرامکو تکرار شود، این مساله موجب تعلیق در تولید نفت شده و در نهایت، باعث افزایش موشکی قیمت نفت در بازارهای بین المللی می شود؛ که این امر بر اقتصاد جهانی و در رأس آن، آمریکا، تاثیر منفی گذاشته و جهان را مجبور به پناه بردن به نفت ایران می کند. همین عامل، باعث عصبانیت رأی دهندگان آمریکایی از چگونگی تعامل ترامپ با بحران ایران و جنگ یمن شده و آنها را به سمت مجازات کردن ترامپ سوق می دهد و چه مجازاتی بهتر از رای ندادن به او؟
این است راز اصرار ترامپ بر مذاکره با ایران، برای آرام کردن اوضاع سیاسی در خلیج فارس، تا به این شکل، قیمتهای نفت استقرار داشته باشد. در این شرایط، در حالی که واشنگتن می داند تهران پشت حملات آرامکو ایستاده است، اعلام کاخ سفید در مورد امادگی ترامپ برای دیدار با روحانی، شاید عجیب به نظر برسد.
مساله نگران کننده برای پنتاگون، موفقیت حوثی ها در عبور از بزرگترین سامانه های دفاعی عربستان است که اغلب، ساخت آمریکا هستند. پهپادهای حوثی ها از سامانه های دفاعی گذشتند؛ همانطور که موشکهای بالستیک آنها موفق به گذشتن از سامانه موشکی باتریوت تولید امریکا شدند.
طبق گزارشها، آرامکو به منزله دژ مستحکم و محافظت شده در برابر حملات محسوب می شد و سامانه های دفاعی متعدد آمریکایی از آن حفاظت می کردند. حملات حوثی ها در واقع نقاط ضعف سلاح های آمریکایی را آشکار نمود. همچنانکه نیویورک تایمز گزارشی از اندیشکده میدلبوری در کالیفرنیا منتشر کرد که در آن بر موفقیت موشک های بالستیک حوثی ها در برخورد با هدف، یعنی فرودگاه ریاض و شکست باتریوت در مقاومت در برابر آنها، تاکید کرده و آن را بدترین خبر برای امنیت ملی آمریکا دانست.
طبق این گزارش، تکنولوژی نظامی آمریکا آنقدر که به نظر می رسد، پیشرفته نیست یا اینکه دولتهای دیگر در سالهای اخیر پیشرفت چشم گیری در زمینه صنعت نظامی داشته اند.
بحران خلیج فارس در طول دو سال اخیر، تبدیل به یک چالش بزرگ برای صنعت نظامی آمریکا شده است. باتریوت، محدودیت در مقابله با موشکهای ساخت یمن و ایران را نشان داد؛ علاوه بر اینکه ایران توانست پهپاد مشهور گلوبال هاوک آمریکا را نیز سرنگون کند.
به این ترتیب، ترامپ از حملات آرامکو و تاثیر آن بر دوره دوم ریاستش، نگران است و در این میان، پنتاگن بیم آن دارد که استراتژی موشکها در منطقه خاورمیانه پیشرفت کند
ترامپ در بن بست آرامکو
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در یک بن بست سیاسی گرفتار شده است. البته بحران کنونی در خلیج فارس تا حدود زیادی ناشی از تصمیمات اشتباه او بوده اند. اما هم زمان با تشدید تنش در منطقه احتمال دست یابی به یک راه حل دیپلماتیک کاهش پیدا می کند.
استیفن کالینسون در سی ان ان. نوشت: دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در یک بن بست سیاسی گرفتار شده است. البته بحران کنونی در خلیج فارس تا حدود زیادی ناشی از تصمیمات اشتباه او بوده اند. اما هم زمان با تشدید تنش در منطقه احتمال دست یابی به یک راه حل دیپلماتیک کاهش پیدا می کند.
در ادامه این مطلب آمده است: روز شنبه شاهد حملات پیچیده و گسترده ای علیه تاسیسات و میادین نفتی عربستان بودیم. اگرچه شبه نظامیان حوثی در ابتدا مسئولیت این حملات پهپادی و موشکی را بر عهده گرفتند، اما مقامات آمریکایی انگشت اتهام را به سمت ایران نشانه گرفته اند.
آقای ترامپ به هیچ وجه تمایل ندارد که کشورش را وارد جنگ جدیدی در خاورمیانه کند. او روز دوشنبه در کاخ سفید در جمع خبرنگاران گفت: «من به دنبال جنگ با هیچ کشوری نیستم. البته ما قوی ترین ارتش دنیا را در اختیار داریم. نیروهای مسلح ما از آمادگی کامل برخوردارند».
پیام های ضد و نقیض رئیس جمهور در روزهای گذشته برنامه آمریکا برای آینده را در هاله ای از ابهام قرار داده است. اما بسیاری از تحلیلگران پیش بینی کرده بودند که تصمیمات ترامپ به بحران کنونی منجر خواهد شد.
دونالد ترامپ روز یکشنبه در صفحه توییتر خود گفته بود که نیروهای مسلح آماده واکنش نشان دادن به حملات عربستان هستند. اما او روز بعد در دیدار با ولیعهد بحرین در کاخ سفید با لحن متفاوتی صحبت می کرد. فرمانده کل نیروهای مسلح آمریکا تاکید کرد که به دنبال شروع درگیری جدیدی در منطقه نیست.
ترامپ در سال 2014 پیش از ورود به کاخ سفید گفته بود که آمریکا نباید در خاورمیانه دخالت کند و سعودی ها باید از خودشان دفاع کنند. صحبت های رئیس جمهور در روزهای گذشته این برداشت را القاء کردند که او بین دو گزینه جنگ و مذاکره گرفتار شده است.
البته ترامپ دوست ندارد که در شرایط کنونی ضعیف و نا امید به نظر رسد. به همین خاطر احتمال دیدار با رهبران ایران در آینده نزدیک را رد کرد. اما او می داند که تشدید تنش و درگیری در منطقه می تواند موجب آشفتگی بازارهای جهانی نفت شود و ضربه مهلکی به اقتصاد آمریکا وارد کند. ترامپ همچنین نگران است که وخیم تر شدن اوضاع خلیج فارس شانس او برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده را کاهش دهد.
در ماه ژوئن امسال نیروهای ایرانی یک پهپاد جاسوسی آمریکا را در نزدیکی تنگه هرمز ساقط کردند. ترامپ در ابتدا دستور حمله به چندین موضع در داخل ایران را صادر کرده بود. اما در نهایت در دقایق آخر از تصمیم خود منصرف شد. به نظر می رسد که او در شرایط کنونی با موقعیت مشابهی روبرو شده است.
در چنین موقعیت هایی از مقامات ارشد کشور انتظار می رود که تا زمان تکمیل تحقیقات از اظهارنظر و گمانه زنی پرهیز کنند. اما ترامپ و مایک پمپئو، وزیر خارجه کشور بالافاصله بعد از این حملات انگشت اتهام را به سمت ایران نشانه گرفتند. آقای پمپئو در صفحه توییتر خود نوشت: «تهران حمله بی سابقه ای را علیه شبکه تامین انرژی دنیا انجام داد».
یکی از مقامات دولت در مصاحبه با ما ادعا کرد که حملات پهپادی و موشکی روز شنبه از داخل ایران نشات گرفته اند. البته دولت هنوز شواهدی در مورد نقش ایران در این حملات ارائه نکرده است. در صورتی که نقش تهران در این حوادث به اثبات برسد و رئیس جمهور آمریکا دست به هیچ اقدامی نزند، همه تهدیدات او توخالی به نظر خواهند رسید. در این صورت ایرانی ها احتمالا اقدامات تحریک آمیز خود در منطقه را افزایش خواهند داد.
یکی از سناتورهای آمریکایی روز دوشنبه گفت که هنوز همه حقایق در مورد حملات اخیر مشخص نشده اند، اما واکنش نظامی باید در بین گزینه های واشنگتن قرار داشته باشد. او در این ارتباط گفت: «ما باید قدرت بازدارندگی خود در مقابل حملات آینده را تقویت کنیم»
اما وقایع اخیر احتمال پیروزی دیپلماسی را نیز کاهش داده اند. رئیس جمهور آمریکا سال گذشته کشورش را از توافق هسته ای خارج کرد. این اقدام او تندروهای ایران را قانع کرد که هیچ وقت نمی توانند به آمریکا اعتماد کنند.
آقای ترامپ می داند که دست یابی به یک توافق جدید بخت او برای پیروزی در انتخابات آینده را افزایش خواهد داد. در هفته های اخیر شاهد گمانه زنی های زیادی در مورد احتمال دیدار ترامپ با حسن روحانی، رئیس جمهور ایران در مجمع جهانی سازمان ملل بوده ایم.
اما وقایع این هفته احتمال وقوع چنین سناریویی را کاهش داده اند. جمهوری اسلامی برخلاف رهبران کره شمالی تمایلی به برگزاری اجلاس های نمایشی با رئیس جمهور آمریکا ندارد. مقامات ایرانی بارها تاکید کرده اند که تنها در صورت برداشته شدن تمام تحریم های اقتصادی به میز مذاکره باز خواهند گشت. اما بعید به نظر می رسد که ترامپ حاضر به اعطای چنین امتیازی به ایرانی ها باشد.
برخی تحلیل گران معتقدند حملات اخیر علیه تاسیسات نفتی عربستان نشان می دهند که رهبران ایران امیدی به موفقیت دیپلماسی در آینده ندارند.
در شرایط کنونی بعید به نظر می رسد که خصومت دیرینه بین تهران و واشنگتن خاتمه پیدا کند. آقای روحانی هرگز با روسای جمهور آمریکا دیدار نکرده است.
اما رئیس جمهور آمریکا می تواند از حملات شنبه به عنوان فرصتی برای متحد کردن جامعه بین المللی علیه ایران استفاده کند. اگرچه قدرت های اروپایی تلاش زیادی برای نجات دادن توافق هسته ای انجام داده اند، اما اثبات نقش ایران در حملات اخیر می تواند آن ها را در موقعیت دشوارتری قرار دهد.
آمریکا همچنین در هفته های گذشته در حال برنامه ریزی برای تشکیل یک ائتلاف دریایی برای محافظت از کشتی های تجاری در آب های خلیج فارس بوده است. کشورهای اروپایی در ابتدا تمایلی برای ملحق شدن به این ائتلاف نداشتند. اما وقایع این هفته می تواند نظر آن ها را تغییر دهد.
آقای امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه اخیرا تلاش های زیادی برای میانجیگری بین تهران و واشنگتن و کاهش تنش در منطقه انجام داده بود. اما اقدام نظامی احتمالی علیه ایران می تواند تمام امیدهای پاریس را نابود کند.