در گذشته حجم زیادی از فعالیت شعب بانک‌ها به کار‌هایی مثل انتقال مبالغ پایین، پرداخت قبوض، استعلام موجودی و ... اختصاص داشت. علاوه بر این، مشتریان بانک‌ها هم برای انجام این امور ساده مجبور بودند به بانک رفته و اصولاً زمان زیادی را در صف بگذرانند. برای بهبود این شرایط کارت‌های بانکی به وجود آمدند.
با توجه به قابلیت این کارت‌ها برای انجام فعالیت‌های بانکی از طریق دستگاه‌های خودپرداز و پرداخت از راه دور، هزینه‌های عملیاتی بانک‌ها به شدت کاهش یافته و همچنین از اتلاف زمان مشتریان جلوگیری شد. از دیگر مزایای این کارت‌ها عدم حمل پول نقد برای خرید از فروشگاه‌ها بود. روی همه کارت‌های بانکی یک عدد ۱۶ رقمی حک شده است. در ادامه توضیح می‌دهیم که این اعداد چه معنایی دارند.
شش رقم اول شماره شناسایی بانک است و مشخص می‌کند که کارت توسط کدام بانک یا موسسه مالی صادر شده است. برنامه نویس‌ها و موسسه‌های بانکی با بررسی این ۶ رقم، بانک صادر کننده کارت را تشخیص می‌دهند. به این شش رقم اصطلاحاً BIN (Bank Identification Number) می‌گویند. این شماره برای بعضی از بانک‌ها به شرح زیر است:
دو رقم بعدی (ارقام ۷ و ۸) معرف کد محصول است که نوع کارت بانکی را مشخص می‌کند. انواع کارت‌های بانکی از قبیل: کارت نقدی (کارت‌های بانکی متصل به حساب) یا کارت پیش‌پرداخت (مانند بن کارت، کارت هدیه و کارت اعتباری)، دارای کد محصول مجزا هستند.
هفت رقم بعد (ارقام ۹ تا ۱۵) معرف شماره سریال کارت بوده که برای هر کارت منحصر به فرد است.
رقم آخر (رقم شانزدهم) Check Digit یا رقم کنترلی است. این رقم صرفا برای اطمینان از درست وارد کردن ۱۵ رقم ابتدایی به کار می‌رود. اگر یکی از ارقام شماره سریال اشتباه وارد شده باشد، وجود رقم کنترلی از ارسال وجه به مقصد اشتباه جلوگیری خواهد کرد. این کار از طریق صحت سنجی شماره ۱۶ رقمی انجام می‌شود.
صحت سنجی شماره ۱۶ رقمی کارت چگونه انجام می‌شود؟
همانطور که اشاره شد، آخرین رقم شماره کارت، رقم کنترلی بوده و به این صورت محاسبه می‌شود: اعداد جایگاه‌های فرد در عدد ۲ ضرب می‌شود و اعداد جایگاه‌های زوج در عدد ۱ ضرب می‌شوند. حاصل جمع همه اعداد به دست آمده باید مضربی از عدد ۱۰ باشد در غیر این صورت شماره کارت معتبر نیست. در نتیجه به ازای هر ۱۵ رقم ابتدایی، تنها یک رقم کنترلی وجود دارد که شماره کارت را تکمیل نماید. پس وجود این رقم تا حد زیادی باعث جلوگیری از اشتباه در ارسال پول خواهد شد. زیرا اگر شما یک یا چند رقم از شماره کارت مورد نظر را اشتباه وارد کنید، احتمالاً نتیجه نهایی فرمول بالا، مضربی از ۱۰ نخواهد بود.
وجود الگوریتم شماره بانکی چه ضرورتی دارد؟
روزانه میلیون‌ها تراکنش در شبکه بانکی صورت می‌گیرد. وجود یک فرآیند منظم در تبادلات مالی، برای جلوگیری از اتلاف وقت ضروری است. برای نمونه سیستم بانکی در حین انجام هر تراکنش کارت به کارت، باید مشخصات و نام شخص گیرنده را از میان تمام کارت‌های بانکی تشخیص دهد. با بررسی ۶ رقم اول، بانک مقصد مشخص شده و در نتیجه اطلاعات مورد نظر تنها در میان کارت‌های همان بانک جستجو می‌شود.
∎
با توجه به قابلیت این کارت‌ها برای انجام فعالیت‌های بانکی از طریق دستگاه‌های خودپرداز و پرداخت از راه دور، هزینه‌های عملیاتی بانک‌ها به شدت کاهش یافته و همچنین از اتلاف زمان مشتریان جلوگیری شد. از دیگر مزایای این کارت‌ها عدم حمل پول نقد برای خرید از فروشگاه‌ها بود. روی همه کارت‌های بانکی یک عدد ۱۶ رقمی حک شده است. در ادامه توضیح می‌دهیم که این اعداد چه معنایی دارند.
شش رقم اول شماره شناسایی بانک است و مشخص می‌کند که کارت توسط کدام بانک یا موسسه مالی صادر شده است. برنامه نویس‌ها و موسسه‌های بانکی با بررسی این ۶ رقم، بانک صادر کننده کارت را تشخیص می‌دهند. به این شش رقم اصطلاحاً BIN (Bank Identification Number) می‌گویند. این شماره برای بعضی از بانک‌ها به شرح زیر است:
دو رقم بعدی (ارقام ۷ و ۸) معرف کد محصول است که نوع کارت بانکی را مشخص می‌کند. انواع کارت‌های بانکی از قبیل: کارت نقدی (کارت‌های بانکی متصل به حساب) یا کارت پیش‌پرداخت (مانند بن کارت، کارت هدیه و کارت اعتباری)، دارای کد محصول مجزا هستند.
هفت رقم بعد (ارقام ۹ تا ۱۵) معرف شماره سریال کارت بوده که برای هر کارت منحصر به فرد است.
رقم آخر (رقم شانزدهم) Check Digit یا رقم کنترلی است. این رقم صرفا برای اطمینان از درست وارد کردن ۱۵ رقم ابتدایی به کار می‌رود. اگر یکی از ارقام شماره سریال اشتباه وارد شده باشد، وجود رقم کنترلی از ارسال وجه به مقصد اشتباه جلوگیری خواهد کرد. این کار از طریق صحت سنجی شماره ۱۶ رقمی انجام می‌شود.
صحت سنجی شماره ۱۶ رقمی کارت چگونه انجام می‌شود؟
همانطور که اشاره شد، آخرین رقم شماره کارت، رقم کنترلی بوده و به این صورت محاسبه می‌شود: اعداد جایگاه‌های فرد در عدد ۲ ضرب می‌شود و اعداد جایگاه‌های زوج در عدد ۱ ضرب می‌شوند. حاصل جمع همه اعداد به دست آمده باید مضربی از عدد ۱۰ باشد در غیر این صورت شماره کارت معتبر نیست. در نتیجه به ازای هر ۱۵ رقم ابتدایی، تنها یک رقم کنترلی وجود دارد که شماره کارت را تکمیل نماید. پس وجود این رقم تا حد زیادی باعث جلوگیری از اشتباه در ارسال پول خواهد شد. زیرا اگر شما یک یا چند رقم از شماره کارت مورد نظر را اشتباه وارد کنید، احتمالاً نتیجه نهایی فرمول بالا، مضربی از ۱۰ نخواهد بود.
وجود الگوریتم شماره بانکی چه ضرورتی دارد؟
روزانه میلیون‌ها تراکنش در شبکه بانکی صورت می‌گیرد. وجود یک فرآیند منظم در تبادلات مالی، برای جلوگیری از اتلاف وقت ضروری است. برای نمونه سیستم بانکی در حین انجام هر تراکنش کارت به کارت، باید مشخصات و نام شخص گیرنده را از میان تمام کارت‌های بانکی تشخیص دهد. با بررسی ۶ رقم اول، بانک مقصد مشخص شده و در نتیجه اطلاعات مورد نظر تنها در میان کارت‌های همان بانک جستجو می‌شود.