مهدی مطهر نیا، استاد دانشگاه
دنیای امروز دنیایی پرشتاب به‌سوی آینده‌ها است و آینده مملو از دگرگونی‌های بسیار زیاد است. نظام آموزش‌وپرورش و به عبارت شایسته‌تر سازمان‌مندی اخلاق‌گستر دانش افزون بشری که به آن نظام تعلیم و تربیت میگویند، یکی از مهم‌ترین دستاوردهای نهادی زندگی اجتماعی بشر در همه زمان‌هایی است که بر ما گذشته است.
اگر بخواهیم در تاریخ بشر یک‌نهاد بسیار مؤثر و دارای عمق و اثر استراتژیک بازیابی کنیم، باید در میان تمام نهادها به آموزش‌وپرورش و سازمان‌مندی اخلاق‌گستر و دانش افزون آن توجه داشته باشیم. چراکه تا این اخلاق‌گستری نباشد، سلامت جامعه حفظ نمی‌شود و تا این دانش‌افزایی هدفمند، هوشمندانه و هوشیارانه صورت نپذیرد، بشر پیشرفت و توسعه‌ای را تجربه نمی‌کند؛ لذا توسعه پویای همه جوامع در همه ادوار تاریخ و همه زمان‌هایی که انسان زیست داشته است، درگرو تعلیم و تربیت است.
متأسفانه آموزش‌وپرورش در ایران نه نظام آموزش‌وپرورش بلکه چندپارگی‌هایی به نام آموزش‌وپرورش است که بدون توجه به تفکر دستگاهی، تفکر انتقادی و آینده‌اندیشی و پیشرفت مناسب و متناسب با دگرگونی‌های پرشتاب جامعه، تنها به انباشت اخبار و ورودی‌هایی می‌پردازد که هنوز در باب «داده» بودن و «اطلاعات» بودن آن‌ها از منظر معرفت‌سنجی و صحت‌وسقم نهایی آن‌ها به‌عنوان باورهای موجه سابق، تردید وجود دارد و مغز فرزندان این مرزوبوم را مانند انبارهایی می‌بیند که باید اخبار موثق و غیرموثق و گزاره‌های درست و نادرست را در آن انباشته کرد و بر آن‌ها قفل زد و مهری به نام «نمره» را بر آن نهاد. ازاین‌جهت در این نظام آموزش‌وپرورش، خلاقیت و گمانه‌پروری و تصویرسازی خلاق از بین می‌رود و در مسیر حیات نظام آموزشی، در عمل، شاهد خروجی‌هایی هستیم که تنها می‌تواند در بهترین وجه حافظه‌هایی پر از داده‌های متفاوت را به جامعه عرضه دارد. حافظه‌هایی که خروجی‌های آن به‌مثابه حافظه‌ای کامپیوتری ارزش دارد و حتی برای بهترین خروجی‌های آن‌هم نمی‌توان بیش از آن ارزشی در نظر داشت.
آموزش‌وپرورش ایران به یک‌خانه تکانی وسیع و گسترده از منظر ذهنی و علمی نیازمند است. یک تحول راهگشا که از یک‌سو بتواند سپهر تعلیم و تربیت را در ایران تغییر دهد و از طرف دیگر نیروی انسانی مناسب و متناسب با تحول و بازآفرینی در نظام آموزشی منطبق بر خردورزی و فراواقع‌گرایی انتقادی را در جامعه تربیت کند. چراکه جامعه پرورش‌دهنده خلاقیت‌ها و گمانه‌زنی‌های آینده‌اندیشانه برای پیشرفت و توسعه ملی است. لذا از وزیر آموزش‌وپرورش جدید توقع می‌رود که گامی هرچند کوچک در این مسیر بزرگ بردارد. آن هم در مدت‌زمان نه‌چندان زیادی که تا پایان عمر دولت دوازدهم مانده است.
به‌هرحال ما الآن در شهریورماه سال ۱۳۹۸ هستیم و در سال ۱۴۰۰ دولت جدیدی در ایران شکل خواهد گرفت. وزیری که از مجلس رأی اعتماد گرفته است، باید بی‌مهابا به‌سوی تحولات گام بردارد و کنش‌های معطوف به این مهم را طی فرصتی که در اختیار دارد، به انجام برساند.