محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در آخرین اظهار نظر خود در خصوص موعد اجرای گام سوم کاهش تعهدات برجامی گفت: «اقدامات مرحله سوم اگر اروپایی ها نتوانند در تاریخ معین به تعهدات خود عمل کنند، قطعا اجرا خواهد شد اما بارها گفته ایم هر زمان اروپایی ها برجام را کامل اجرا کنند ما هم آمادگی داریم آن را کامل انجام دهیم.»

ظریف که در نشست خبری مشترک با همتای روس خود سخن می‌گفت، تاکید کرد:  «آنچه رئیس جمهور فرانسه با شرکای آمریکایی خود ادامه می‌دهد مربوط به فرانسوی‌ها و اتحادیه اروپاست و آنچه برای ما اهمیت دارد اجرای تعهدات اروپا در این توافق است و گام سوم طبق برنامه پیش خواهد رفت.»

پنجشنبه ۱۴ شهریورماه موعد اعلامی ایران برای اجرای گام سوم کاهش تعهدات برجامی است؛ مهلت ۶۰ روزه دوم ایران به طرف‌های باقی مانده در توافق هسته‌ای مخصوصا سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان در حالی ساعات پایانی خود را سپری می‌کند که دو بار برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام و آغاز تلاش و رهبری پاریس برای حفظ توافق هسته‌ای رویدادهایی هستند که در این مدت بارها این سوال را در ذهن به وجود آوردند که آیا گشایشی در گره کور شده برجام صورت گرفته تا ایران روند کاهش تعهدات خود را متوقف یا تعلیق کند؟ 

با وجود اینکه بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران پیش‌تر در پاسخ به سوالی در خصوص اقدامات احتمالی ایران در گام سوم کاهش تعهدات گفته بود: «ما گزینه‌های خود را درباره گام سوم به مسئولان کشور ارائه داده‌ایم و براساس شرایط باید توسط مسئولان در این خصوص تصمیم گرفته شود و پس از ابلاغ، سازمان انرژی اتمی آن را اجرا می‌کند» ؛ روز گذشته و دو روز مانده به ضرب‌الاجل ایران برای اجرای گام سوم برخی گزینه‌های احتمالی این گام در فضای رسانه‌ای کشور دست به دست شد.

 تغییر نسل سانتریفیوژها فراتر از نسل اول، افزایش تعداد سانتریفیوژها فراتر از ۵۰۶۰، عدم پایبندی به سطح غنی سازی ۴.۵ درصد، توسعه غنی سازی در نطنز، فردو و برداشتن محدودیت‌ها در تحقیق و توسعه از جمله گسترش نسل‌های سانتریفیوژ از جمله اقداماتی است که امکان دارد در قالب گام سوم کاهش تعهدات از سوی ایران اتخاذ شود. 

از سوی دیگر نیز سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه روز گذشته با اشاره به سفر وزیر امور خارجه به مسکو و معاون وی، سیدعباس عراقچی که در راس یک هیات اقتصادی شامل نمایندگان بانک مرکزی و وزارت نفت به پاریس سفر کرده است، اعلام کرد دیپلماسی ادامه دارد. وی در عین حال تاکید کرد که «باید به یاد داشته باشیم که فرصت‌ها مانند ابر می‌گذرند.»

گام‌های کاهش تعهدات ایران در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ماه سال جاری پس از آن برداشته شدند که ایران اعلام کرد با گذشت یکسال از خروج یکجانبه آمریکا از برجام، طرف‌های باقی مانده در این توافق هسته‌ای به ویژه سه کشور اروپایی، نه تنها تعهدات خود را در چهارچوب همین توافق عملی نکردند بلکه به یازده تعهدی که پس از خروج ایالات متحده به ایران داده بودند نیز جامه عمل نپوشانده‌اند.  

ایران همچنین تاکید کرد کلیه اقداماتش در چهارچوب بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام صورت گرفته است؛ همان بندهایی که با پیش‌بینی عدم اجرای تعهدات طرفین در توافق گنجانده شده و حالا به تهران اجازه می‌دهد تعهدات خود را گام به گام، در پاسخ به عدم اجزای تعهدات طرف‌های مقابل کاهش دهد. 

در گام اول ایران اعلام کرد در صورت عدم بازگشت اروپا به تعهداتش، در پایان این گام دیگر به سقف ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ۳.۶۷ درصد متعهد نخواهد بود و از این سقف به هر میزان که بخواهد فراتر خواهد رفت. 

آغاز گام دوم ایران، ۱۵ تیرماه در نشست مشترک سخنگوی دولت، سخنگوی سازمان انرژی اتمی و معاون سیاسی وزارت امور خارجه به گوش جامعه بین الملل رسید؛ جایی که ربیعی، کمالوندی و عراقچی اعلام کردند که ایران از این پس سقف غنی‌سازی ۳.۶۷ درصد را رعایت نمی‌کند و از این سقف عبور خواهد کرد؛ اقدامی که این بار خیلی زود تحقق پیدا کرد و به فاصله یک روز به سقف ۴.۵ درصد رسید. 

باید دید در این فرصت کمتر از ۴۸ ساعت تا روز پنجشنبه، دیپلماسی چه راهی را پیش روی «برنامه جامع اقدام مشترک» قرار خواهد داد. پیام تهران به اروپا شفاف و مشخص است؛ ایران باید بتواند به میزان پیش از خروج یکجانبه آمریکا از برجام نفت بفروشد، پول نفت خود را دریافت کرده و با آن نیازهای کشور را تامین کند.