صاحب‌خبر - کاسه داغ‌تر از آش تحریم‌ها
گروه ایران و جهان- نظامیان نیروی دریایی انگلیس روز پنجشنبه یک ابرنفتکش حامل نفت ایران به مقصد سوریه را در تنگه جبل‌الطارق متوقف و پس از بازرسی، از ادامه مسیر آن به سمت سوریه جلوگیری کردند. دلیل این اقدام انگلیس مبنی بر توقف کشتی گریس 1، نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا درخصوص سوریه بوده و همچنین در این میان صحبت‌هایی نیز از نقض تحریم‌های آمریکا مبنی بر فروش و حمل نفت ایران نیز مطرح می‌شود.
اتحادیه اروپا همزمان با شروع ناآرامی‌ها در سوریه تحریم‌های سنگینی را علیه دولت این کشور اعمال کرد که این تحریم‌ها علاوه بر هدف گرفتن اقتصاد سوریه، شامل توقف پرواز هواپیماهای سوری به اروپا، تحریم فروش نفت، مسدود کردن دارایی‌ها و اموال دولتی و مقامات این کشور، تحریم فلزات سنگین و نیز تحریم‌های عمده تسلیحاتی می‌شود. در همین راستا اروپایی‌ها در اردیبهشت امسال نیز ضمن تمدید تحریم‌های سوریه تا سال 2020، 270 شخص و 70 نهاد دولتی این کشور را به توقیف دارایی، اموال و ممنوعیت سفر محکوم کردند.
همسویی لندن با واشنگتن
از سوی دیگر هر‌چند اروپایی‌ها پیش از این نیز در کشاکش بحران سوریه، ایران را متهم به فروش نفت به این کشور کرده بودند، اما اقدام روز پنجشنبه انگلیس بیش از آنکه به نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا مربوط باشد، از نظر ناظران همراهی این کشور در تشدید تحریم‌ها علیه ایران عنوان شده است؛ امری که پس از تشدید تنش‌ها در خلیج فارس و نیز اقدام ایران در جهت کاستن بخشی از تعهدات برجامی خود بارها توسط مقامات لندن با واکنش‌هایی همسو نسبت به راهبرد تحریمی آمریکا همراه بوده است؛ به طوری که یک ماه قبل وزیر دفاع انگلستان مدعی شد که در‌صورت بروز یک درگیری میان ایران و آمریکا، لندن از متحد قدیمی خود حمایت می‌کند و ویلیام هگ وزیر خارجه این کشور نیز علاوه بر آنکه حملات مشکوک به نفتکش‌ها در دریای عمان را به ایران نسبت داده بود، درخصوص گام‌های هسته‌ای ایران هشدار داده که این عمل با تبعاتی برای تهران همراه است.
در چنین شرایطی جان بولتون مشاور امنیت ملی ترامپ در پیامی توئیتری توقیف کشتی گریس 1 را اقدامی عالی توصیف کرده و سخنگوی «ترزا می» نخست وزیر انگلیس نیز با بیان اینکه چنین عملی پیامی واضح درخصوص نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا است، اعلام کرده است: ما از این اقدام قاطع به منظور اجرای تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه استقبال می‌کنیم و عملکرد مقامات جبل‌الطارق برای اجرای آن را تحسین می‌کنیم.
فابیان پیکاردو رئیس دولت جبل‌الطارق که خبر توقیف این ابرنفتکش توسط ماموران پلیس و گمرک این دولت محلی را رسانه‌ای کرده است، گفته که این اقدام با همکاری تفنگداران دریایی بریتانیا صورت گرفته است. بنا‌بر گزارشی که خبرگزاری دویچه وله آلمان به نقل از خبرگزاری فرانسه منتشر کرده است، پیکاردو مدعی شده که نفتکش هر‌چند با پرچم پاناما در حال عبور بوده، اما حامل نفت ایران است که به مقصد پالایشگاه بانیاس سوریه در حرکت بوده است. همچنین مقامات محلی جبل‌الطارق و نیز لندن مدعی هستند که صاحب این پالایشگاه در لیست تحریم‌های اتحادیه اروپا قرار دارد و به همین دلیل نظامیان انگلیسی و ماموران گمرک محلی آن را متوقف کرده‌اند.
اعتراض رسمی اسپانیا
به نقض حریم دریایی خود
از سوی دیگر در حالی که برخی از منابع کارشناسی معتقدند که این اقدام به درخواست آمریکایی‌ها و در جهت تشدید فشارهای اقتصادی و جنگ روانی علیه ایران صورت گرفته است، جوزف بوردل وزیر خارجه اسپانیا در همان روز پنجشنبه اعلام کرد که این اقدام به درخواست آمریکا صورت گرفته و مادرید در حال بررسی این موضوع است که آیا توقیف این ابرنفتکش در آب‌های سرزمینی اسپانیا رخ داده یا خیر؟
گفتنی است جبل‌الطارق در ساحل جنوبی جزیره ایبری و جنوب غربی اروپا قرار دارد که به مدت بیش از 300 سال است میان اسپانیا و انگلستان بر سر مالکیت آن اختلاف وجود دارد. انگلیسی‌ها معتقدند که این تنگه بخشی از آب‌های فراسرزمینی آنها است و اسپانیایی‌ها نیز همواره درخصوص مالکیت آن اصرار دارند. هر‌چند در سال 1385 دو کشور طبق توافقی برای حل و فصل همیشگی این اختلاف سرزمینی به توافق رسیدند، اما پس از بریگزیت و همه‌پرسی که مردم این منطقه رای به ماندن در اتحادیه اروپا دادند، دوباره دامنه اختلافات میان دو کشور بر سر جبل‌الطارق بروز کرده است. در همین رابطه دولت اسپانیا روز گذشته ضمن اعتراض به این اقدام انگلیس در توقیف نفتکش گریس 1، اعلام کرد که این موضوع در داخل آب‌های سرزمینی اسپانیا صورت گرفته و مادرید در نظر دارد به علت نقض حاکمیت سرزمینی خود، اعتراضی رسمی به لندن داشته باشد.
این مسئله که گفته می‌شود سوای موضوع ایران، سبب یک منازعه حقوقی میان انگلیس و اسپانیا می‌شود، در حالی صورت می‌گیرد که قرار است جوزف بوردل وزیر خارجه اسپانیا جایگزین فدریکا موگرینی به عنوان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا شده و از پارلمان اروپا برای این منظور رای اعتماد بگیرد؛ امری که به گفته تحلیلگران با توجه به مواضع و سوابق بوردل نشان دهنده همسویی وی با برجام و مخالفتش با فشارهای حداکثری آمریکا است و گفته می‌شود که از هم‌اکنون برخی از لابی‌های عربی و صهیونیستی سعی دارند در جلسه رای اعتماد به این وزیر سوسیالیست اسپانیایی در پارلمان اروپا سنگ‌اندازی کنند.
راهزنی دریایی
از سوی دیگر در حالی که طبق گفته مقامات اروپایی، سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان در تلاش برای نجات برجام بوده و سعی دارند راهکاری برای دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران بیابند و نیز همزمان ابراز نگرانی شدید خود را درخصوص گام دوم هسته‌ای ایران برای عبور از غنی‌سازی 3.67 اعلام کرده‌اند، وزارت خارجه کشورمان عصر روز پنجشنبه راب مک‌ایر سفیر انگلیس در تهران را احضار کرد. در جریان این احضار رئیس اداره سوم غرب اروپا با غیرقابل قبول دانستن این اقدام و اینکه حسب اطلاعات موجود توقیف این نفتکش به درخواست آمریکا صورت گرفته است، خواستار رهاسازی سریع نفتکش مزبور شد. وی با اشاره به حرکت این نفتکش در آبراه‌های بین‌المللی، اقدام نیروی دریایی انگلیس را معادل با راهزنی دریایی دانسته و گفت آن کشور حق ندارد تحریم‌های یکجانبه خود یا اتحادیه اروپا را به صورت فراسرزمینی علیه کشورهای دیگر اعمال کند. این همان سیاست زورمدارانه آمریکا است که کشورهای اروپایی همواره نسبت به آن معترض بوده‌اند.
در این دیدار مدارک و مستندات مربوط به این نفتکش و محموله آن که حکایت از حرکت کاملاً قانونی نفتکش دارد در اختیار سفیر انگلیس قرار گرفته و تاکید شد که جمهوری اسلامی ایران از تمامی ظرفیت‌های سیاسی و قانونی خود برای رهاسازی این کشتی و استیفای حقوق خود استفاده خواهد کرد. سفیر انگلیس با اظهار اینکه مراتب را سریعاً به لندن منتقل خواهد کرد تاکید کرد انگلیس از تحریم یکجانبه آمریکا علیه ایران تبعیت نمی‌کند.
همچنین سید‌عباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز در گفت‌و‌گوی خود با خبرگزاری صدا و سیما اعلام کرد که این اقدام غیرقانونی و خلاف موازین بین‌المللی است لذا سفیر انگلیس در تهران را به وزارت امور خارجه احضار و مراتب اعتراض شدید جمهوری اسلامی ایران را به وی ابلاغ کردیم. موسوی افزود: اعلام کردیم این یک بدعت خطرناک و تنش‌زا است و آنها چنین حقی را نداشتند و اینکه گفته شده است این اقدام را به درخواست دولت آمریکا انجام داده‌اند برای ما بسیار عجیب و غیرقابل قبول است.
وی گفت: اروپایی‌ها در چنین موضوعاتی نوعی استقلال داشتند و این همراهی با سیاست‌های خصمانه دولت آمریکا توسط دولت انگلیس هم برای ما البته موضوع تازه‌ای نیست. موسوی با تاکید بر اینکه این اقدام جای محکومیت و اعتراض دارد، افزود: این موضوع و این اقدام را نوعی راهزنی دریایی می‌دانیم و از دولت انگلیس خواسته بودیم و می‌خواهیم هر‌چه سریع‌تر درخصوص رفع توقیف این کشتی اقدام کند تا کشتی آزادانه به مسیر و به مقصد مورد نظرش ادامه دهد.
این در حالی است که مصطفی کواکبیان نماینده مجلس و رئیس گروه دوستی پارلمان ایران و انگلیس در واکنش به این اقدام نظامیان انگلیسی، آن را خصومت غیرقانونی با ایران دانسته و تاکید کرد: این اقدام غیرقانونی، علاوه بر اینکه بی‌حیثیتی مجدد بریتانیا در فرمانبری از آمریکا را نشان داد، پوچی ادعای اروپایی‌ها برای تداوم برجام را نیز به اثبات رساند.
همچنین محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز در پیامی توئیتری نسبت به این موضوع واکنش نشان داده و تصریح کرد: انقلاب اسلامی در طول تاریخ چهل ساله خود، در هیچ معرکه‌ای آغازگر تنش نبوده، اما در پاسخ به زورگویان و گردنکشان، تعلل نکرده و تردید به دل راه نداده است. انگلیس اگر نفتکش ایرانی را رفع توقیف نکند، وظیفه دستگاه‌های مسئول، اقدام متقابل و توقیف یک نفتکش انگلیسی است.∎