گفته شده نفتکشی که صبح پنجشنبه (۱۳ تیر) از طرف نیروی دریایی بریتانیا در تنگه جبل‌الطارق توقیف شد، محموله‌ای نفتی را از ایران به سوریه می‌برده است.

دولت محلی جبل‌الطارق در بیانیه‌ای اعلام کرده است که "شواهد کافی داریم که گریس ١ محموله نفت خام را به مقصد پالایشگاه بانیاس در سوریه می‌برده است."

اگر این نفتکش از ایران راهی سوریه بوده، چرا به جای عبور از خلیج عدن، باب المندب، دریای سرخ و کانال سوئز، مسیری بسیار طولانی‌تر را پیموده و تمام قاره آفریقا را دور زده و از قلمرو بریتانیا در جنوب اسپانیا سر درآورد؟

اگر محموله این نفتکش واقعا از ایران به پالایشگاه بانیاس می‌رفته، از سویی تحریم‌های آمریکا علیه صادرات نفت ایران و از سوی دیگر تحریم اتحادیه اروپا علیه پالایشگاه بانیاس را هم نقض می‌کرده است.

گریس ١ نفتکشی است که چند ماه پیش هم گزارش‌هایی از فعالیت‌های احتمالی آن برای فروش نفت ایران به رغم تحریم‌ها منتشر شد.

آیا نفتکش گریس ١ می‌خواسته این بار هم با انتخاب مسیر طولانی‌تر و خاموش کردن رادار شناسایی و ردگیری خود را دشوار کند و با دور زدن آفریقا، تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا را هم دور بزند؟

• نیروی دریایی بریتانیا نفتکش 'حامل نفت ایران' را توقیف کرد
• آیا 'جنگ دوم نفتکش‌ها' جهان را تهدید می‌کند؟
• مقابله تهران با تحریم نفت؛ امید به کشتی ارواح و ذخیره در چین
• آیا صدا و سیما سیاست دور زدن تحریم نفتی دولت روحانی را لو داد؟

سمیر مدنی، از "تانکرتراکرز" که بر رصد فعالیت‌های نفتکش‌ها در جهان متمرکز است، می‌گوید علت انتخاب مسیر دورتر، نه تحریم‌ها، که حجم و وزن بالای گریس ١ بوده که عبورش از کانال سوئز را دشوار می‌کرده است.

او می‌گوید هم احتمالا محموله گریس ١ نفت کوره بوده و نه نفت خام، و هم اینکه مقصد آن نه پالایشگاه بانیاس، که احتمالا یک مشتری اروپایی در دریای مدیترانه بوده است.

آقای مدنی به بی‌بی‌سی فارسی گفت: "نفتکش‌های ایرانی در مقطع کنونی برای حمل نفت به سوریه از کانال سوئز عبور می‌کنند." او می‌گوید دست کم شش نفتکش ایرانی در ماه‌های اخیر از مسیر کانال سوئز به سوریه رفته‌اند.

حداکثر آبخور مجاز برای گذر از کانال سوئز، یعنی فاصله عمودی از سطح آب تا پایین‌ترین بخش کشتی، کمی بیش از ٢٠ متر است.

این محدودیت باعث شده که دسته‌ای از کشتی‌ها با عنوان "سوئزگذر" تولید شوند.

گریس ١، یک ابرنفتکش عظیم است که ظرفیت آن تا دو میلیون بشکه نفت برآورد شده است.

آبخور این نفتکش در صورتی که محموله‌ای با حداکثر ظرفیت داشته باشد حدود ٢٢ متر است که از حد مجاز عبور از سوئز بیشتر است.

سمیر مدنی به بی‌بی‌سی فارسی گفت مشاهدات آنها در تانکرتراکرز حاکی از آن است که گریس ١ سنگین بوده و نمی‌توانسته از سوئز عبور کند.

• مطالب بیشتر را در کانال تلگرام بی‌بی‌سی فارسی دنبال کنید

تانکرتراکرز می‌گوید این نفتکش می‌توانست بخشی از محموله‌اش را از طریق خط لوله سومد تخلیه کند، اما از آن جا که این خط لوله متعلق به عربستان سعودی است، این گزینه برای گریس ١ عملی نبوده است.

سمیر مدنی به بی‌بی‌سی فارسی گفت برآورد تانکرتراکرز از وزن گریس ١ این است که حامل نفت کوره بوده که سنگینتر از نفت خام است.

آقای مدنی گفت ابعاد این نفتکش به اندازه‌ای است که نمی‌تواند در بندر بانیاس پهلو بگیرد.

او گفت مجموعه شرایط نشان می‌دهد که محموله گریس ١ احتمالا برای پالایشگاه بانیاس در سوریه بارگیری نشده بود، بلکه این نفتکش می‌خواسته بار خود را از طریق انتقال کشتی به کشتی، در دریای مدیترانه به یک شناور دیگر منتقل کند.

سمیر مدنی گفت بررسی‌های تانکرتراکرز حاکی از آن است که اخیرا یک نفتکش ایرانی بار خود را به همین شیوه در آب‌های نزدیک سوریه به یک کشتی اروپایی منتقل کرده است.

تقابل ایران و آمریکا، جدایی بریتانیا از اروپا

اگر واقعا روشن شود که محموله گریس ١ برای فروش به مشتری اروپایی بارگیری شده بوده و نه پالایشگاه سوری، در آن صورت به نظر می‌رسد کار آن خلاف تحریم‌های اتحادیه اروپا نبوده و تنها تحریم‌های یکجانبه آمریکا را نقض می‌کرده که اروپا به رسمیتشان نمی‌شناسند.

سرپرست وزارت خارجه اسپانیا گفته که بریتانیا این کشتی را به درخواست آمریکا توقیف کرده است.

اسپانیا حاکمیت بریتانیا را بر آب‌های اطراف جبل‌الطارق به رسمیت نمی‌شناسد و گفته است توقیف کشتی و نقض احتمالی حاکمیت ملی خود به واسطه آن را بررسی می‌کند.

به این ترتیب توقیف نفتکش گریس ١ علاوه بر اینکه رویدادی دیگر در مجموعه تنش‌های میان ایران و آمریکا است، ممکن است به پیچیدگی‌های ناشی از اختلافات بریتانیا و اتحادیه اروپا نیز مرتبط شود.

قرار است بریتانیا تا چهار ماه دیگر از اتحادیه اروپا خارج شود و چهره‌های ارشد حزب محافظه‌کار حاکم نشان داده‌اند که در فاصله گرفتن از اروپا مایل به نزدیک شدن به آمریکا هستند.

بوریس جانسون و جرمی هانت، نامزدهای جانشینی ترزا می در نخست‌وزیری بریتانیا، مشخصا در مورد ایران مواضعی گرفته‌اند که از دیگر رهبران اروپایی به موضع سختگیرانه دولت دونالد ترامپ نزدیکتر بوده است.