اسماعیل سلطنت‌پور/ خبرنگار
نشست کمیسیون مشترک برجام پس از یک سال از خروج آمریکا از این توافق با فشار‌های سیاسی و دیپلماتیک ایران با نتایج مثبت برگزار شد. سیدعباس عراقچی، مذاکره‌کننده ایران نتایج این نشست را به تهران آورده تا مورد بررسی قرار بگیرد. ایران همزمان با برگزاری نشست وین از سقف تعیین‌شده برای نگهداری اورانیوم عبور کرد.

هتل کوبورگ شهر وین یعنی زادگاه برجام در روزهایی که توافق هسته‌ای از همیشه متزلزل‌تر شده و رو به فروپاشی می‌رفت، یک‌بار دیگر پاخور دیپلمات‌های کشورهای باقی‌مانده در برجام بود. نشست برجام یک روز بعد از موعد اعلام‌شده از سوی ایران برای عبور از سقف 300کیلویی برای نگهداری اورانیوم برگزار شد. سید‌عباس عراقچی و مدیران سیاسی فرانسه، انگلیس، آلمان، چین و روسیه به همراه هلگا اشمید معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بیش از 3ساعت درباره آخرین اوضاع برجام رایزنی کردند که با یک نتیجه مشخص پایان یافت؛ راه‌اندازی اینستکس!

هلگا اشمید، پس از جلسه در توییتر نوشت: نشست کمیسیون مشترک برجام به نتیجه رسید. گفت‌وگوهای سازنده‌ای داشتیم. اجرای کامل و مؤثر توافق هسته‌ای ایران توسط تمامی طرفین همچنان یک عنصر کلیدی باقی می‌ماند. اینستکس اگرچه پس از ماه‌ها وعده وعیدبه قول خانم اشمیت «درحال انجام دادن تراکنش مالی» است.  اما تنها یکی از تعهدات اروپایی‌ها به ایران بوده است، با این حال، سیدعباس عراقچی، نماینده ایران در مذاکرات وین نشست روز جمعه کمیسیون برجام را مثبت و یک گام به جلو خوانده است. روزنامه وال‌استریت ژورنال از گشایش خط اعتباری «چندمیلیون یورویی» برای اینستکس خبر داده است. معاون وزیر امور خارجه کشورمان در جمع خبرنگاران تأکید کرد: مهم‌ترین موضوع که در این جلسه بحث شد، بحث اینستکس و کانال مالی بود. این کانال مالی الان عملیاتی شده و دو سه ‌مورد کاری هم الان در حال انجام شدن است و ظرف روزهای آینده تبادل مالی انجام می‌شود. کشورهای دیگر هم قبول کردند که به‌عنوان سهامدار به این کانال بپیوندند. عراقچی اظهار کرد: کشورهای اروپایی درنظر دارند اعتباراتی را برای اینستکس درنظر بگیرند؛ البته بدون اینکه خرید نفت از ایران انجام شود یا اعتبارات خاصی برای آن درنظر گرفته شود، اینستکس نمی‌تواند انتظارات ما را به‌طور کامل برآورده کند. بنابراین کشورهای اروپایی باید به‌طور جدی بحث فروش نفت ما را در دستور کار خود داشته باشند.

در نشست وین تصمیم‌گیری شد که جلسه وزیران خارجه عضو برجام به‌زودی برگزار شود و احتمالا این نشست در‌ ماه جولای و قبل از تعطیلات تابستانی در اروپا خواهد بود.
پیش‌تر اروپایی‌ها پیشنهاد داده بودند که نشستی در سطح وزیران خارجه در تهران داشته باشند و ممکن است با توجه به توافق برای برگزاری نشست وزیران، پیشنهاد اروپایی‌ها با حضور چین و روسیه به نخستین نشست برجام در تهران بدل شود. ایران قرار بوده یک هفته دیگر یعنی 16تیر گام دوم کاهش تعهدات برجامی خود را اعلام کند که شامل کنار‌گذاشتن محدودیت درصد غنی‌سازی‌ است، با این حال، این احتمال وجود دارد که ایران دست‌کم تا بررسی کامل نتایج نشست وین و مشاهده نتایج عملی آن از محدودیت 3.67‌درصد در برجام عبور نکند. به گزارش ایسنا، عراقچی در این رابطه گفته است: من نتایج را به تهران می‌برم و آنها تصمیم می‌گیرند که چه اقدامی انجام دهند؛ تصمیم به «کاهش تعهدات» را متوقف کنند یا خیر. معاون وزیر خارجه این را هم مورد تأکید قرار داده که از نظر او، جلسه وین برای توقف تصمیم ایران به «کاهش تعهدات» کافی نیست.

تحرکات تازه اروپایی‌ها
چهارشنبه شب خبرنگار روزنامه وال‌استریت ژورنال از وین به نقل از منابع اروپایی خود خبر داد، علاوه بر 3 کشور آلمان، فرانسه و انگلیس، 7 کشور اروپایی دیگر از اینستکس حمایت کرده‌اند. به نوشته این روزنامه آمریکایی، کشورهای سوئد، اسپانیا، هلند، فنلاند، بلژیک، اسلوونی و اتریش از سازوکار مالی ایران و اروپا حمایت کرده‌اند و هلندی‌ها تأیید کرده‌اند قرار است در آینده سهامدار اینستکس باشند. بر اساس اعلام اولیه 3 کشور اروپایی، قرار است آلمان ریاست اینستکس را به‌عهده بگیرد، فرانسه میزبان آن باشد و انگلیس سهامدارش. چین هم در نشست وین برای پیوستن به اینستکس ابراز تمایل کرده است.

نکات مثبت نشست وین چه بود؟
  تأکید بر اینکه در پرتو تنش‌های جدید، صیانت از برجام همچنان برای امنیت و ثبات منطقه‌ای اساسی است.
  تأکید بر اینکه رفع تحریم‌ها یک بخش اساسی از برجام است و اروپایی‌ها تعهداتی در این رابطه دارند.  
  محکوم‌کردن خروج آمریکا از برجام و اعمال مجدد تحریم‌ها.
  اعلام پیشرفت در پروژه مدرن‌سازی‌ رآکتور اراک و پروژه تبدیل تأسیسات فوردو برای تولید ایزوتوپ‌های پایدار.
   اعلام امضای قرارداد «تجزیه و تحلیل حالات گذرای رآکتور» بین ایران و چین.
   تأمین تجهیزات لازم برای بازطراحی رآکتور اراک که به‌دلیل تحریم متوقف شده بود.‌
  الزام به یافتن راهکارهای عملی به‌ویژه برای صادرات اورانیوم دارای غنای پایین و آب‌‌سنگین که توسط آمریکا تحریم شده است.
  ‌ تأکید بر برداشتن تحریم‌ها و ارائه راه‌حل‌های عملی در جهت حفظ عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با
 ایران.
   تأکید بر اینکه کمیسیون مشترک برجام، تنها محل مرتبط برای بررسی و تبادل‌نظر درخصوص تمام مسائل و نگرانی‌ها‌ست.