حق نشر عکس Getty Images

محمد مرسی، رئیس جمهور پیشین مصر که برای رسیدگی به اتهاماتش در دادگاه حاضر شده بود، در جلسه دادگاه غش کرد و بعد از انتقال به بیمارستان جان خود را از دست داد.

تلویزیون دولتی گفت که علت مرگ حمله قلبی بوده است.

آقای مرسی در سال ۲۰۱۲ بعد از سرنگونی حسنی مبارک، رئیس جمهور پیشین مصر به ریاست جمهوری رسید. حکومت سی‌ساله آقای مبارک یک سال بعد از آغاز موج اعتراض‌های "بهار عربی" سرنگون شد.

آقای مرسی در آن زمان از اعضای ارشد گروه اخوان‌المسلمین مصر بود. از او به عنوان اولین رئیس جمهور مصر نام برده می‌شود که در یک رای‌گیری دموکراتیک انتخاب شد اما مخالفانش او را به استبداد متهم می‌کردند.

فعالان و خانواده آقای مرسی همواره نسبت به شرایط بد نگهداری او در زندان شکایت می کردند.

نگرانی هایی در مورد ارائه نکردن مراقبت های پزشکی برای مشکلاتی مثل فشار خون بالا و دیابت و همچنین نگهداری او تحت شرایط انفرادی مطرح شده بود.

آقای مرسی همچنین اولین رئیس‌جمهوری اسلامگرا و بدون پیشینه نظامی در مصر به شمار می‌رود.

او یک سال بعد با کودتای ارتش به رهبری عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهور فعلی مصر، برکنار و در پی آن زندانی شد.

آقای مرسی که در حال گذراندن حکم زندان به خاطر یکی از اتهاماتش بود، با چندین اتهام دیگر هم روبرو بود.

• محمد مرسی در آینه چند عکس

گفت‌و‌گو با مهرداد فرهمند درباره محمد مرسی

در دادگاه چه گذشت

آقای مرسی بعد از حاضر شدن در دادگاه برای حدود ۵ دقیقه از پشت قفس شیشه ای در مقابل قاضی صحبت کرد.

دادستان عمومی مصر گفت آقای مرسی لحظاتی بعد از پایان سخنانش در دادگاه غش کرد. او بعد از انتقال به بیمارستان جان خود را از دست داد.

جلسه دادگاه در روز دوشنبه به اتهامات جاسوسی علیه او مربوط می شد که به تماس های مظنون با گروه اسلام گرای حماس مربوط می شد.

آقای مرسی در ارتباط با سه پرونده مختلف به ۴۵ سال زندان محکوم شده بود. رهبری یک گروه غیرقانونی، بازداشت و شکنجه معترضان ضددولتی و افشای اسرار دولتی از اتهامات او بود.

خانواده او ماه پیش گفتند که مقام ها مکررا مانع دسترسی او به مراقبت های پزشکی شده اند و آنها اطلاعات زیادی درباره وضعیت سلامتی آقای مرسی نداشتند.

عبدالله پسر آقای مرسی به خبرگزاری رویترز گفت که محل نگهداری پیکر پدرش را نمی داند و مقام ها اجازه نمی دهند او در زادگاهش در دلتای نیل دفن شود.

ماگدالنا مغربی، معاون مدیر سازمان عفو بین الملل در امور خاورمیانه و آفریقای شمالی، گفت: "(مرسی) برای تقریبا شش سال در حبس انفرادی نگهداری شد، که فشار قابل توجهی بر سلامت روانی و جسمی او وارد کرد... او عملا با جهان بیرون تماسی نداشت."

سارا لی ویتسون، مدیر سازمان دیدبان حقوق بشر در امور خاورمیانه، گفت که مرگ آقای مرسی حادثه ای "وحشتناک اما قابل پیش بینی بود."

عبدالله پسر کوچک آقای مرسی در ماه مارس در مقاله ای در ستون آزاد واشنگتن پست نوشته بود که مقام های مصری "عمدا چنین رفتار می کنند، چون خواهان مرگ او در اثر "عوامل طبیعی" در اسرع وقت هستند."

واکنش ها

محمد سودان، از سخنگویان اخوان المسلمین در بریتانیا، مرگ آقای مرسی را "قتل درجه یک" توصیف کرد و گفت او در طول دوران حبس فقط سه یا چهار بار اجازه بازدید با خانواده اش را پیدا کرده بود، درحالی که زندانیان به طور معمول اغلب هفته ای یک بار حق بازدید دارند.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، با ادای احترام به آقای مرسی او را "شهید" خواند.

کریسپین بلانت، نماینده پارلمان بریتانیا، خواستار "تحقیقات مستقل و معتبر بین المللی" در این باره شد و گفت دولت مصر "وظیفه دارد درباره مرگ تاسف انگیز او توضیح دهد. آقای بلانت هدایت هیاتی از نمایندگان پارلمان و وکلا که درباره شرایط جسمی آقای مرسی هشدار داده بودند را به عهده داشت.

حق نشر عکس EPA Image caption محمد مرسی در یکی از جلسات دادگاه در سال ۲۰۱۶

مرسی که بود؟

محمد مرسی در سال ۱۹۵۱ در روستای عدوه در دلتای نیل در استان شرقیه به دنیا آمد. او در دانشگاه قاهره مهندسی خواند و سپس برای گرفتن درجه دکترا به آمریکا رفت.

او در انتخابات ۲۰۱۲ پس از سقوط حسنی مبارک رئیس جمهور مصر، نامزد اخوان المسلمین، شد.

آقای مرسی در سخنرانی خود بعد از پیروزی در انتخابات از ارتش این کشور ستایش کرد و گفت که به هر طریق ممکن از آن حمایت خواهد کرد.

اما او در دوره متلاطم یک ساله ریاست جمهوری اش متهم بود به اسلام گرایان اجازه داده صحنه سیاسی را به انحصار خود در آورند و به سوءمدیریت اقتصاد متهم شد.

به تدریج مخالفت عمومی با دولت او بالا گرفت و در سالگرد شروع به کار او در روز ۳۰ ژوئن ۲۰۱۳ میلیون ها نفر در اعتراض به خیابان ها رفتند.

ارتش مصر روز سوم ژوئیه آن سال قانون اساسی را به حال تعلیق درآورد، و ضمن دستگیری آقای مرسی یک دولت انتقالی اعلام کرد. آقای مرسی آن حرکت را کودتا خواند.

عبدالفتاح سیسی که در آن زمان فرمانده ارتش بود در سال ۲۰۱۴ رئیس جمهور شد.

دولت تازه پس از آن سرکوب خونین هواداران آقای مرسی را شروع کرد که در آن صدها نفر کشته و هزاران نفر دستگیر شدند.

آقای مرسی در هنگام مرگ ۶۷ سال داشت.

• حکم اعدام محمد مرسی، رئیس جمهور پیشین مصر لغو شد
• سه سال زندان برای محمد مرسی به خاطر 'توهین به نهاد قضایی' مصر
• حکم اعدام و حبس صدها نفر در رابطه به اعتراضات طرفداران مرسی در مصر تایید شد

مرسی و ایران

محمد مرسی، اولین رئیس جمهور مصر بود که پس از انقلاب اسلامی ایران به تهران سفر کرد. پیش از او انور سادات در سال ۱۹۷۵ و چهار سال قبل از انقلاب اسلامی به ایران رفته بود.

اگرچه محمد مرسی، از بسیاری جهات نقطه مقابل آقای سادات محسوب می‌شد، اما سفر او به پایتخت ایران در شهریور۱۳۹۱ نشانه سرآغازی جدید در سیاست خارجی مصر تعبیر شد.

رابطه سیاسی ایران و مصر پس از انقلاب ایران قطع شد. پیش از آن دو کشور دارای روابط بسیار نزدیکی بودند.