عنصر روی یکی از عناصر ضروری بدن است که برای فعالیت بسیاری از آنزیم‌های بدن لازم است و در تنظیم بسیاری از اعمال بدن نقش دارد. مقدار روی مورد نیاز بدن برای مردان روزانه ۱۱ میلی‌گرم و برای زنان روزانه ۹ میلی‌گرم است.

دکتر مریم فروید، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در خصوص این عنصر با ارزش بدن می‌گوید: روی در بسیاری از مواد غذایی وجود دارد و بهترین منابع آن گوشت قرمز و مرغ است. همچنین در سایر مواد غذایی مانند لبنیات، حبوبات و مغز‌ها و غلات با سبوس وجود دارد.

به گفته وی، کمبود روی برای اولین بار در ایران و مصر گزارش شده است و بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، یکی از ۱۰ علل اصلی همراه با بیماری در کشور‌های در حال توسعه است.

این متخصص تغذیه با اشاره به این که کمبود روی باعث تاخیر در رشد، کاهش اشتها و اختلال در سیستم ایمنی می‌شود، خاطرنشان می‌کند: در کودکان مبتلا به کمبود روی، مقاومت بدن نسبت به عفونت‌ها کاهش یافته و سبب افزایش ابتلا به اسهال و عفونت‌های تنفسی می‌شود، به همین دلیل روی نه تنها نقش مهمی در رشد و ارتقای سلامت دارد، بلکه سبب پیشگیری از ابتلا به بیماری‌ها نیز می‌شود.

طبق تحقیقات انجام شده، کمبود روی سبب ریزش مو، تاخیر در بلوغ جنسی، هیپوگنادیسم در مردان (زمانی که بیضه قادر به ساختن آندروژن یا اسپرم نیست) و ایجاد زخم در چشم و پوست، کاهش وزن و تاخیر در بهبود زخم‌ها می‌شود.

ولی باید توجه کرد که بسیاری از این علائم در اثر کمبود سایر مواد مغذی یا ابتلا به برخی بیماری‌ها ایجاد می‌شود، لذا برای تشخیص کمبود روی انجام معاینات پزشکی و آزمایش‌های مربوط ضروری است.
چه کسانی در معرض کمبود روی هستند؟

کسانی که به هر دلیلی گوشت و لبنیات مصرف نمی‌کنند، از جمله افرادی هستند که مستعد کمبود روی هستند.
به گفته این متخصص تغذیه، افرادی که دارای بیماری‌های گوارشی مانند کولیت اولسراتیو، بیماری کرون و سندرم روده تحریک‌پذیر و همچنین کسانی که دچار اسهال مزمن هستند، روی مصرفی از رژیم غذایی آن‌ها جذب نمی‌شود.

کسانی‌که به بیماری ها‌ی کلیوی، کبدی، دیابت و سرطان مبتلا هستند و گیاهخواران به دلیل عدم‌مصرف گوشت، میزان روی دریافتی آن‌ها پایین است و وجود فیتات در حبوبات، غلات کامل و مغز‌ها مانع جذب روی موجود در غذا می‌شود، لذا در معرض کمبود روی قرار دارند.

حال با توجه به آن‌که کمبود روی باعث تاخیر در رشد می‌شود، این سوال مطرح می‌شود که آیا مصرف روی بیشتر می‌تواند باعث افزایش رشد قدی شود. دکتر فروید دراین‌باره اظهار می‌کند: برای رشد مناسب، دریافت روی ضروری است، ولی دریافت بیشتر از نیاز، تاثیری بر رشد ندارد، ضمن این‌که می‌تواند مضر باشد.

همچنین تامین روی مورد نیاز از رژیم غذایی نسبت به مکمل، تاثیر بیشتری بر رشد دارد، زیرا برای رشد بدن علاوه بر روی به پروتئین، کلسیم و بسیاری از مواد مغذی دیگر نیاز است که در غذا‌های حاوی روی وجود دارد.


مضرات دریافت اضافه روی
دریافت مقادیر بالای روی از طریق دارو می‌تواند سبب مسمومیت حاد یا مزمن شود که از علائم مسمومیت حاد می‌توان تهوع، استفراغ، کاهش اشتها، گرفتگی عضلات، اسهال و سردرد را نام برد. به گفته فروید از عوارض مصرف طولانی‌مدت مکمل‌های روی، اختلال در عملکرد آهن، اختلال در سیستم ایمنی، کاهش کلسترول خوب (HDL-C) و مشکلات ادراری است.


یک نکته: مصرف همزمان روی با برخی دارو‌ها می‌تواند سبب کاهش اثر دارو شود، به عنوان مثال افرادی که از آنتی‌بیوتیک تتراسیکلین استفاده می‌کنند، باید این آنتی‌بیوتیک را ۲ ساعت قبل یا ۴ تا ۶ ساعت بعد از مصرف مکمل روی استفاده کنند یا کسانی که داروی پنیسیلامین مصرف می‌کنند باید مکمل روی را ۲ ساعت قبل یا ۲ ساعت بعد از مصرف دارو استعمال کنند.

این متخصص تغذیه تصریح می‌کند: با وجود آن‌که کمبود روی یکی از مشکلات شایع تغذیه‌ای در ایران است، اما مصرف مکمل‌های حاوی روی بدون تجویز پزشک توصیه نمی‌شود و به منظور کاهش کمبود روی در جامعه، مصرف رژیم غذایی متعادل و متناسب که حاوی تمام گروه‌های غذایی بخصوص گوشت و لبنیات است، توصیه می‌شود و برای آن‌که روی مصرفی بخوبی جذب شود، باید میزان فیتات (فیبر) رژیم غذایی را کاهش داد، به این منظور مصرف نان‌هایی که در تهیه آن‌ها از مخمر استفاده شده است، توصیه می‌شود. (همچنین خیساندن حبوبات قبل از پخت باعث کاهش فیتات موجود در آن می‌شود.)

 

منبع:سیمرغ