احمد میرخدائی/ روزنامه‌نگار
بیش از یک‌سال است که جهش‌های پی‌درپی قیمت کاغذ، کسب‌وکار فعالان حوزه نشر، مطبوعات و بسته‌بندی را به چالش کشیده؛ اما از ابتدای امسال تاکنون، در شرایطی که کمتر کسی فکر می‌کرد قیمت کاغذ بالا برود، دوباره قیمت انواع کاغذ در بازار آزاد پرواز کرد و آخرین ضربه کاری را به فعالیت‌های مرتبط با این کالا وارد‌کرد.

به‌گزارش همشهری، بررسی تحولات قیمت انواع کاغذ در بازار آزاد نشان می‌دهد، در طول سال گذشته، میانگین قیمت انواع کاغذ در بازار تهران 470درصد افزایش یافته؛ آن‌هم در شرایطی که رشد قیمت دلار در این سال بیش از 160درصد نبوده و حتی با احتساب دلار 20هزارتومانی در مهرماه97 نیز رشد دلار از 300درصد فراتر نمی‌رود. براساس این آمارها، قیمت کاغذ در سال97 با درنظر گرفتن بالاترین قیمت برای ارز نیز 170درصد رشد اضافه داشته و شواهد امر حاکی از این است که این رشد اضافی و بی‌ضابطه همچنان هم ادامه دارد؛ به‌گونه‌ای که آمارها نشان می‌دهد از 18فروردین‌ماه که تعطیلات نوروزی به پایان رسیده تا دیروز میانگین نرخ فروش انواع کاغذ در بازار تهران 32درصد رشد داشته و سود سرشاری به جیب دلالان این بازار سرازیر کرده است.

فعلاً هیچ مرجعی درباره دلایل آتشی که به‌جان بازار کاغذ افتاده پاسخگو نیست و کار به‌جایی رسیده که حتی صدای اتحادیه فروشندگان کاغذ و مقوا نیز از گرانی بی‌قاعده کاغذ درآمده و نسبت به جهش‌های شبانه قیمت کاغذ ابراز تعجب می‌کند. سیدحسین میرباقری، رئیس اتحادیه فروشندگان کاغذ و مقوا از افزایش ۱۰۰هزارتومانی قیمت هر بند کاغذ 70گرمی 100 در 70 خبر داده و گفته است: این رشد قیمت که معادل 22درصد است، در ۴۸ساعت اتفاق افتاده آن‌هم در شرایطی که هنوز پیک مصرف کاغذ برای چاپ کتب درسی و آغاز مدرسه‌ها فرا نرسیده است.

مقصر گرانی کاغذ کیست؟
میرباقری، رئیس اتحادیه فروشندگان کاغذ و مقوا در پاسخ به این پرسش که عامل این گرانی‌ها چیست، به بازخوانی وضعیت بازار کاغذ پرداخته و گفته است: ماه‌هاست که اتحادیه فروشندگان کاغذ و مقوا مسئولیتی در بازار کاغذ ندارد و با 50سال سابقه فعالیت، از این بازار کنار گذاشته شده و وزارت ارشاد وظیفه توزیع کاغذ را عهده‌دار است؛ کاغذی که با ارز دولتی وارد کشور می‌شود وزارت ارشاد باید آن را میان مصرف‌کنندگان توزیع کند.

طبق اعلام رئیس اتحادیه فروشندگان کاغذ و مقوا، از زمانی که مسئولیت کار به وزارت ارشاد سپرده شد، واردکنندگان ملزم شدند کاغذ وارداتی خود را به وزارت ارشاد تحویل دهند و این وزارتخانه، کاغذ را تنها میان ناشران توزیع کند؛ اما با این ‌حال، کاغذ در بازار آزاد و با قیمتی معادل 3برابر قیمت قبلی به‌فروش می‌رسد. حالا پرسش اینجاست که چطور کاغذی که در ردیف کالاهای اساسی قرار گرفته و با ارز دولتی وارد می‌شود، سر از بازار آزاد درمی‌آورد و با قیمت بسیار بالاتر به‌فروش می‌رسد؛ ضمن اینکه از ناشران نیز گلایه دارند که کاغذ مورد نیاز در اختیار آنها قرار نمی‌گیرد؟

البته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز خود را متولی گرانی کاغذ نمی‌داند و مسئولیت توزیع کاغذ را به کارگروه ساماندهی کاغذ سپرده که با حضور اعضای منتخب شامل نمایندگانی از حوزه مطبوعات، نشر، وزارت صنعت، سازمان حمایت، انجمن واردکنندگان کاغذ و... فرایند توزیع کاغذ را با قیمت مناسب به مصرف‌کنندگان آن انجام دهند. در این میان گفته می‌شود راهی برای ورود کاغذهای وارداتی به بازار آزاد وجود ندارد اما برخی از دارندگان سهمیه کاغذ، طبق قانون سهمیه خود را از کارگروه کاغذ دریافت می‌کنند و به‌جای مصرف، آن را با قیمت آزاد در بازار می‌فروشند. البته در این وضعیت نیز این سؤال مطرح می‌شود که اگر کارگروه ساماندهی کاغذ، نیاز مصرف‌کنندگان را با کاغذ دولتی تأمین می‌کند، چه تقاضایی باقی می‌ماند که مجبور باشد نیاز خود را با چند برابر قیمت از بازار سیاه تأمین کند.

   نشست کاغذی وزرای صنعت و ارشاد برای حل مشکل
دیروز رهبر معظم انقلاب در جریان بازدید از نمایشگاه کتاب تهران، در جریان درددل ناشران از وضعیت بازار کاغذ قرار گرفتند و برای حل مشکلات این حوزه و زمینه‌سازی برای خودکفایی در صنعت کاغذ قول مساعد دادند. در ادامه رضا رحمانی، وزیر صنعت، معدن و تجارت و سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در حاشیه نمایشگاه مشکلات حوزه کاغذ، چاپ و نشر را بررسی کردند. رحمانی در حاشیه بازدید از نمایشگاه کتاب و در پاسخ به درخواست مدیران نشر برای اتخاذ تصمیمی درباره قیمت کاغذ، از پیگیری برای کنترل افزایش قیمت کاغذ خبر داد. او با اشاره به اختصاص ارز ۴۲۰۰تومانی به واردات کاغذ در سال۹۷ گفت: امسال هم تلاش می‌کنیم با اجرای اقداماتی از افزایش قیمت کاغذ جلوگیری کرده و به بازار نشر کتاب کمک کنیم. بررسی وضعیت بازار کاغذ در سال گذشته نشان می‌دهد که باوجود تخصیص ارز 4200تومانی، تب قیمتی بازار کاغذ به‌مراتب از تب قیمتی دلار شدیدتر بوده و بر این اساس به‌نظر می‌رسد اگر تلاش وزارت صنعت برای ساماندهی بازار کاغذ در سال‌جاری از جنس همان تلاش‌های سال گذشته باشد، گشایشی در بازار کاغذ صورت نگیرد و بحران کاغذ به‌صورت جدی‌تر دامنگیر فعالان حوزه نشر و مطبوعات شود.