خبرگزاري آريا - تهران - ايرنا - مديريت موفق بحران سيل در استان هايي چون خوزستان نيازمند هوشياري نهادها، رسانه ها و مردم در برابر کساني است در گل و لاي سيلاب زيرآبي مي روند و شايعاتي مي سازند که اعتماد مردم را نشانه رفته است.

به گزارش گروه تحليل، تفسير و پژوهش هاي خبري ايرنا، اظهارات اخير «بيژن نامدار زنگنه» وزير نفت در پاسخ به موج اتهامات وارد شده به اين وزارتخانه در خصوص ممانعت از ورود آب به تالاب هورالعظيم و بررسي هاي تيمي از کارشناسان دانشگاه شهيد چمران اهواز، تا اندازه زيادي به شايعات و بحث هاي غيرکارشناسي در اين زمينه پايان داد.
وزير نفت در گفت و گويي تلويزيوني ادعاي منتقدان مبني بر ممانعت اين وزارتخانه از آبگيري هورالعظيم براي جلوگيري از آسيب به تاسيسات نفتي را «يک دروغ بزرگ» و «جنگ رواني» هدايت شده از سوي دشمنان خواند؛ دروغي که در مواردي از سوي دوستان و رسانه هاي داخلي هم بازنشر مي شود.
اطمينان بخشي وزير نفت به مردم مبني بر اينکه «هرگز در مورد هدايت سيلاب دخالتي نداشتيم و نداريم» و «هرگز نمي‌پذيريم به قيمت توليد چند هزار بشکه نفت بيشتر خسارتي به مردم وارد شود» افکار عمومي را تا اندازه اي از گرفتاري در دام شايعات رهانيد.
قاطعيت وزير در اعلام آمادگي براي راستي آزمايي اظهاراتش به واسطه تحقيقاتي کارشناسانه، زمينه ورود و بررسي ميداني اين مساله از سوي جمعي از استادان دانشگاه شهيد چمران اهواز را فراهم کرد.
اين بررسي ها نشان داد که دريچه هاي ورودي آب به تالاب که ادعا مي شد مسدود است، باز هستند و روند ورود آب به تالاب، جريان طبيعي خود را طي مي کند. هر چند برخي هنوز بر اين باورند که اين انتقال مي توانست زودتر و سريعتر انجام شود.
اثبات علمي اين مساله که وزارت نفت نقشي در تشديد بحران سيل در خوزستان نداشته است، تا اندازه زيادي به شايعات و ادعاهاي بي اساس در خصوص عملکرد وزارت نفت پايان داده است. با اين حال برخي مي کوشند همچنان بر مبناي اطلاعات تاييد نشده و نادرست در اين خصوص به جنجال سازي رسانه اي ادامه دهند.
** سيل انتقادات از کجا آغاز شد؟
موج بارش هاي سيل آسايي که از روزهاي نخست فروردين بسياري از شهرها و روستاهاي کشور در مناطق شمالي و مرکزي را درنورديد، با پايان تعطيلات به استان هاي جنوب غربي رسيد. خوزستان پس از لرستان در معرض سيلاب قرار گرفت و اقدامات پيشگيرانه براي مقابله با اين بارش هاي سيل آسا آغاز شد.
با وجود تلاش گسترده گروه هاي مردمي و تيم هاي امدادي براي ايجاد سيل بند و انجام اقداماتي براي ايمن سازي و افزايش تاب آوري شهرها در برابر موج سيلاب، حجم آب گرفتگي ناشي از بارش هاي شديد، بسياري از شهرهاي استان خوزستان را درگير کرد.
شدت آب گرفتگي در شهرهايي چون حميديه، سوسنگرد و بستان موجب شد از همان ابتدا برخي انگشت اتهام را به سوي شرکت ملي نفت نشانه بگيرند. طغيان کرخه، نه تنها شهرهاي دشت آزادگان را با آب گرفتگي روبه رو کرد بلکه سيل انتقادات را هم به سوي شرکت نفت روانه ساخت.
شرکت ملي نفت به جلوگيري از ورود آب به تالاب هورالعظيم و انتقال سيلاب به مناطق مسکوني متهم شد. فضاي مجازي به يکباره پر شد از تصاوير و فيلم هايي از آنچه «خشکي» بزرگترين تالاب خوزستان بيان مي شد.
زيست بومي که زماني حيات در آن جاري بود در سال هاي دهه 80 به منظور استقرار تاسيسات نفتي خشکيد. تالابي که بعدها به يکي از مهمترين کانون توفان هاي گرد و غبار در استان هاي جنوبي بدل شد، اين بار به ايجاد سيلاب در شهرهاي دشت آزادگان متهم شد.
اظهارات چند باره مسوولان شرکت نفت در آگاه سازي افکار عمومي مبني بر مداخله نداشتن در هدايت جريان سيلاب موثر نيفتاد تا اينکه وزير نفت روز جمعه 23 فروردين ، خود راهي اهواز شد و امور را از نزديک پيگيري کرد. همچنان که اشاره شد، مطالعات کارشناسي واقعيت هايي را در مورد سيل خوزستان آشکار کرد.
**واقعيت آنچه در کرخه و هورالعظيم گذشت
اعلام نتيجه مطالعات کارشناسي موج شايعات را فرونشاند ولي افکار عمومي همچنان با سوال هاي متعددي در خصوص چرايي وقوع سيلاب در شهرهاي دشت آزادگان و کندي آبگيري تالاب هورالعظيم روبه رو است.
پاسخ اين سوال را بايد در واقعيت استقرار تاسيسات نفتي در هور جست؛ تاسيساتي که نه در دولت روحاني، که در دولت هاي پيش از آن بنا نهاده شد تا با بهره گيري از ذخاير نفتي، باري از دوش اقتصاد کشور بردارد.
تالاب هورالعظيم به پنج حوضچه مجزا با ارتفاعات مختلف تقسيم بندي شده و هر يک از تاسيسات نفتي مستقر، متناسب با سطح ارتفاع حوضچه ها از دريا نصب شده اند.
سطح ارتفاع حوضچه ها از يک به پنج، افزايش مي يابد به طوري که در صورت ورود دبي کافي، يکي پس از ديگري آبگيري مي شود. در جريان طغيان اخير کرخه هم اين حوضچه ها به ترتيب در صف آبگيري قرار گرفتند. زماني که شهرهاي بالادست کرخه با سيلاب روبه رو شدند، تنها حوزه هاي اول و دوم و سوم در حال آبگيري بوده و آب به سطح ارتفاع لازم براي تخليه به حوضچه چهارم و پنجم نرسيده بود.
تصاويري که در فضاي مجازي از خشکي هوزالعظيم همزمان با آب گرفتگي در دشت آزادگان منتشر مي شد، مرتبط با حوضچه هاي چهارم و پنجم بوده است. از همان ابتدا هورالعظيم در حال آبگيري بود، ولي مهندسي خاص اين سازه ها که بر اساس مطالعات کارشناسي صورت گرفته است، حجم ورودي آب از کرخه به هور را کنترل مي کند. بنابراين مداخله وزارت نفت در ممانعت از آبگيري هور، امري مطرود است.
نکته مهمي که در مورد سيل اخير خوزستان نبايد از نظر دور داشت، اين است که ظرفيت ورودي آب به حوضچه هاي هورالعظيم و ظرفيت تبادلي بين مخازن آن با سال عادي و آورد نرمال کرخه تطابق دارد، نه شرايط سيلابي. متوسط آورد رود کرخه در طول ساليان طولاني به طور متوسط 5.2 ميليارد متر مکعب در ثانيه بوده است. اين ورودي در جريان سيل اخير به هشت هزار متر مکعب در ثانيه رسيد.
بنابراين نبايد اين نکته را ناديده گرفت که سيل اخير در دشت آزادگان، سيلي بسيار نادر در طول دهه هاي گذشته بوده است، چنانکه سيل استان گلستان در دهه هاي گذشته بي سابقه بود و شهرهاي شمالي را با بحران روبه رو کرد.
**امکانات نفتي در خدمت سيل زدگان
راستي اظهارات زنگنه که گفته بود اکنون همه چاه‌هاي نفت در منطقه غرب کارون در آب محاصره شده‌اند و به جز يک محدوده چند صد متري حفاظت شده اطراف چاه‌ها، در آب هستند، با بررسي هاي کارشناسي به اثبات رسيد.
بنابراين و با وجود برخي مخاطرات زيست محيطي، وزارت نفت نه تنها مانع انتقال طبيعي سيلاب به هور نشده، بلکه دريچه هاي بيشتري را براي تسريع انتقال آب از کرخه به هور گشوده است.
هم اکنون، حجم بالاي ورودي آب، اختلاف ارتفاع فاحشي را ميان مخزن دوم و سوم ايجاد کرده است. شرکت نفت در روزهاي اخير براي افزايش حجم تبادلي از مخازن دوم به سوم و کاهش سطح ارتفاع بين دو مخزن، به جز پل «شط علي»، هشت مقر ديگر را بازگشايي کرده که دبي انتقالي را به حد نرمال رسانده است.
اکنون آبگيري از مخزن دوم به سوم تسريع شده و از مخزن سوم به چهارم و پنجم در حال آبگيري است. در همين راستا بخشي از جاده بين حوضچه هاي چهارم و پنجم هم تخريب شده است.
وزارت نفت به جز مداخله مثبت در افزايش ورودي آب به تالاب، همه امکانات نفتي خود را هم در خدمت مناطق سيل گير و مردم گرفتار در سيل به خدمت گماشته است. وزير نفت به همه شرکت‌هاي نفتي دستور داده تا کمک‌ لازم را زير مديريت ستاد بحران استان براي کاهش درد و رنج مردم خوزستان که گرفتار سيل شده‌اند ارايه دهند.
اکنون توليد نفت در خوزستان جريان دارد و تنها در مناطقي که خطر زيست‌محيطي متوجه مناطق سيل‌زده است، وزارت نفت ‌تصميم به بستن چاه‌ها و تخليه خطوط لوله کرده تا مشکلي ايجاد نشود.
اگرچه آبگيري همه مخازن هورالعظيم ممکن است روند استخراج و صادرات نفت را مختل و به همين واسطه اقتصاد کشور را با تنگناهايي رو به رو کند، ولي از ديد دولت، محافظت از زندگي مردم و حمايت از آنان در اولويت نخست دولت و نهادهاي اجرايي قرار دارد. از اين رو است که همه امکانات کشور به ويژه وزارت نفت در راستاي خدمت رساني به مردم خوزستان به کار گرفته شده است.
در شرايط سخت و بحراني که فضا براي دروغ پراکني، شايعه سازي، اتهام زني و ايجاد بي اعتمادي ميان مردم بيش از هميشه مهيا است، تلاش دشمنان براي شايعه سازي بايد با نگاه تيزبين و هوشيارانه رسانه هاي داخلي خنثي شود. همراهي با موج شايعات و انتشار اطلاعات غير دقيق، غير کارشناسي و البته تاييد نشده از سوي رسانه هاي داخلي مي تواند آسيب هايي به مراتب گسترده تر و بلندمدت تر از سيلاب به جا بگذارد.
پژوهشم**9275**9279/ 6037
انتهاي پيام /*