ببحران برق در سال گذشته همه بخش­های کشور و به ویژه بخش­های تولیدی را تحت تاثیر قرار داد و یکی از راهکارهای مهمی که برای مقابله با این بحران از آن غفلت شد، اصلاح تعرفه برق مشترکان پرمصرف بود.

پافشاری وزارت نیرو برای اصلاح تعرفه های آب و برق باعث شد تا در روزهای پایانی سال گذشته دولت با پیشنهاد وزارت نیرو مبنی بر افزایش تعرفه های آب و برق برای پرمصرف ها موافقت و آنرا تصویب کند.

کارشناسان بر این باور هستند که مشترکان پرمصرف نه تنها بهای واقعی آب و برق خود را نمی پردازند، بلکه با مصارف بی ­رویه نیز بحران­ ساز می­‌شوند.

*یارانه پنهان ۱ درصد مشترکان پرمصرف برق بیشتر از حداقل حقوق کارگران است

با توجه به اطلاعات قبض مشترکان مناطق عادی، 85 درصد از مشترکین زیر 400 کیلووات ساعت در ماه برق مصرف می­‌کنند و 15 درصد مابقی نیز مصرف برق بالای 400 کیلووات ساعت در ماه داشته و به عنوان مشترکان پرمصرف شناخته می­‌شوند. 

نکته قابل توجه این است که در بین مشترکان پرمصرف نیز حدود یک درصد از مشترکان نیز وجود دارند که مصارف برق آنها به صورت بسیار غیر متعارف بوده به طوری که متوسط مصرف آنها بیش از 1500 کیلووات ساعت در ماه است. اگر چنانچه قیمت برق متوسط قیمت برق صادراتی به کشورهای همسایه به مقدار 9.5 سنت درنظر گرفته شود آنگاه با احتساب قیمت دلار سامانه سنا، یارانه برق این یک درصد از مشترکین بسیار پرمصرف بیش از یک میلیون و 330 هزار تومان در ماه خواهد شد.

این امر در حالی است که حقوق یک کارگر در سال گذشته به میزان یک میلیون و 116 هزار تومان مصوب شده است. به همین دلیل، می­‌توان گفت که یارانه برق یک درصد از مشترکان بسیار پرمصرف از حقوق یک کارگر در ماه بیشتر بوده و این مصداق بارز بی ­عدالتی و نابخردی در نظام تعرفه‌گذاری برق است.

در بخش آب نیز پایین بودن قیمت آب باعث شده تا مشترکان خانگی بدون در نظر گرفتن الگوی مصرف،صرفه جویی را چندان جدی نگیرند و این جدی نگرفتن را می‌توان در بالا بودن سرانه مصرف آب در ایران (سرانه مصرف آب در تهران ۲۵۰ لیتر تا ۳۰۰ لیتر) به خوبی دید.

سرانه مصرف آب شرب در ایران هم اکنون ۲۲۰ لیتر در شبانه روز به ازای هر نفر است که این رقم در برخی از کلانشهرهای کشور مانند تهران به بیش از ۳۰۰ لیتر در شبانه روز می رسد که یکی از دلایل بالا بودن سرانه مصرف را باید در ارزان بودن قیمت آب جستجو کرد.

هدایت فهمی معاون مدیر کل دفتر برنامه ریزی کلان آب و آبفای وزارت نیرو در این باره گفت: سرانه مصرف آب در ایران هم اکنون 220 لیتر در شبانه روز به ازای هر نفر است که این رقم در برخی از کلانشهرهای کشور مانند تهران به بیش از 300 لیتر در شبانه روز می‌رسد.

وی افزود: مصرف بهینه و معقول از آب شهری مستلزم فرهنگ سازی، به کارگیری از تجهیزات کاهنده مصرف آب، استفاده از لوازم خانگی با میزان مصرف استاندارد، روش بازچرخانی آب خاکستری و بسیاری موارد دیگر است.

همچنین مصرف سرانه آب در بخش خانگی (آب شرب لوله کشی خانگی) در ایران به طور متوسط در طول سال 157 لیتر در روز به ازای هر نفر برآورد می شود که شامل پنج لیتر آشامیدن، 10 لیتر پخت‌وپز، 50 لیتر حمام و شست‌وشو، 20 لیتر لباس‌شویی، 15 لیتر ظرف‌شویی، 30 لیتر مصارف بهداشتی، 10 لیتر نظافت خانه و 17 لیتر مصارف متفرقه می‌شود.

در برخی کلانشهرهای کشور از جمله تهران، این میزان (مصرف سرانه آب در بخش خانگی) در فصل گرم سال به حدود 250 لیتر در شبانه روز به ازای هر نفر می رسد، در حالی که متوسط سرانه مصرف آب در بخش خانگی در دنیا 135 تا 140 لیتر در روز به ازای هر نفر است. این رقم در کشورهای اروپایی که از میانگین بارشهای بالایی نیز برخوردارند، به طور متوسط 130 لیتر در شبانه روز است.

خوشبختانه دولت در نهایت به این نتیجه رسید که در گام نخست برای واقعی شدن قیمت آب و برق باید به سمت تشویق و تنبیه مشترکان و افزایش تعرفه آب و برق مشترکان پزمصرف حرکت کند.

براساس مصوبه دولت که به وزارت نیرو هم ابلاغ شده است از ابتدای اردیبهشت ماه بهای آب شرب و برق تمامی مشترکان سالانه به میزان ۷ درصد افزایش می یابد و از ابتدای خرداد ماه،سالانه ۱۶ درصد به خالص صورت‌حساب آب و برق مصارف خانگی مشترکان بالای الگوی مصرف افزوده می­‌شود که جمع این رشد تعرفه بالغ بر ۲۳ درصد برای مشترکان پرمصرف خواهد بود.

برخی از کارشناسان و مراکز پژوهشی بر ضرورت افزایش موثر قیمت آب و برق پرمصرف ها در راستای مدیریت مصرف آنها و جلوگیری از تکرار بحران برق در تابستان ۹۸ تاکید کرده بودند و این اقدام را گام بزرگی در راستای تحقق عدالت در زمینه توزیع یارانه های انرژی در کشور می‌دانستند.