بازار سرمایه در حالی با برخورداری از یک بستر نظام‌‌مند در راستای توسعه هر چه بیشتر گام برمی‌دارد که افزایش شفافیت یکی از اهداف اصلی این بازار است. به‌طوری‌که یکپارچه‌شدن سیستم‌های معاملاتی و پس از معاملات و همچنین تفکیک این دو بخش مهم از یکدیگر، گامی مهم در راستای دستیابی به شفافیت‌ بیشتر خواهد بود. در حالی تا کنون عملیات تسویه بورس‌های کشور از بستر شرکت سپرده‌گذاری مرکزی صورت می‌گرفت که در این میان بورس‌های کالایی، به این سیستم متصل نبودند. حال با راه‌اندازی سامانه جامع تسویه معاملات بورس‌های کالایی در فاز نخست عملیات تسویه معاملات بورس انرژی با سیستمی یکپارچه همراه شد. در فاز‌های بعدی نیز تسویه معاملات بورس کالا قرار دارد که در آینده نزدیک آغاز به کار خواهد کرد. در این راستا روز گذشته به‌طور رسمی سامانه جامع تسویه معاملات بورس‌های کالایی (enexis) آغاز به کار کرد تا به این ترتیب گامی مثبت در جهت افزایش شفافیت هر چه بیشتر بازار سرمایه برداشته شود.

  دستیابی به شفافیت و کشف قیمت منصفانه

شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در مراسم بهره‌برداری از سامانه جامع تسویه معاملات بورس‌های کالایی عنوان کرد: شرکت سپرده‌گذاری مرکزی با ایجاد یک بستر نظام‌مند توانسته است تمامی معاملات بازار سرمایه را یکپارچه کند.وی در ادامه با اشاره به اینکه یکی از مباحث مهم کشور بهبود محیط کسب و کار و ارتقای سهولت در انجام کارها است، گفت: در راستای دستیابی به این موضوع مهم تمامی فعالان حوزه بازار سرمایه نیز تلاش می‌کنند تا فرآیندهای این بازار را تسهیل کنند. محمدی در ادامه اظهاراتش یکی از مزیت‌های مهم بازار سرمایه را شفافیت برشمرد و افزود: مهم‌ترین‌ مزیت بازار سرمایه شفافیت است. طبیعتا کشف قیمتی که در تابلو صورت می‌گیرد با قیمتی که دو فرد در فضایی بیرون از بازار سرمایه تعیین می‌کنند، متفاوت است. بنابراین یکی از ویژگی‌های اصلی بازار سرمایه شفافیت و کشف قیمت منصفانه است. وی ادامه داد: همچنین برابری فرصت‌ها از دیگر ویژگی‌های مهم بازار سرمایه است. به‌طوری‌که در این بازار منصفانه بودن معاملات و برابری فرصت‌ها برای همگان است و همه افراد می‌توانند از هر نقطه کشور و با هر میزانی از سرمایه، در این بازار فعالیت کنند.

  کاهش ریسک معاملاتی

سکاندار بورس در ادامه اظهاراتش به نقش سمات در بازار سرمایه به ویژه در زمینه کاهش ریسک‌ معاملاتی اشاره کرد و گفت: کارکرد اصلی سپرده‌گذاری مرکزی در راستای کاهش ریسک‌های معاملاتی قرار دارد. در این زمینه «سمات» وظیفه کاهش ریسک نحوه ایفای تعهد را دارد.محمدی در ادامه توضیح داد: به‌طور مثال اگر طرفین معامله، ایفای تعهد نکنند ریسک عملیاتی بروز می‌کند که شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به‌طور ویژه و با ابزارهای متفاوتی این ریسک را مدیریت می‌کند. در این راستا با راه‌اندازی سامانه مزبور، فرآیند مدیریت ریسک عملیاتی تسهیل خواهد شد. وی در ادامه به مزیت‌های سامانه جامع تسویه معاملات بورس‌های کالایی اشاره کرد و گفت: با استفاده از سامانه مزبور، ریسک‌های عملیاتی به مراتب کاهش بیشتری خواهد یافت. این امر می‌تواند اعتماد و اطمینان خاطر پایداری را برای سرمایه‌گذاران به وجود آورد.به گفته محمدی، خرید و فروش یک محتوای انرژی در بورس به‌صورت مکانیکی و دستی ممکن است با خطای انسانی مواجه شود. همچنین ممکن است اتفاقاتی رخ دهد که خارج از سیستم بوده و قابلیت ردیابی نداشته باشد. اما زمانی‌که این رویه الکترونیکی می‌شود ریسک عملیاتی تا حد زیادی رفع می‌شود.محمدی در ادامه افزایش شفافیت را از دیگر مزایای این سامانه عنوان کرد و افزود: از سوی دیگر سامانه جامع تسویه معاملات بورس‌های کالایی به ارتقای شفافیت در بازار سرمایه کمک شایانی خواهد کرد.

  نگاهی دقیق به سامانه

همچنین در این مراسم حسین فهیمی، مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به ارائه توضیحاتی درخصوص سامانه جامع تسویه معاملات پرداخت و گفت: پروژه طراحی و پیاده‌سازی سامانه جامع تسویه معاملات بازار فیزیکی بورس انرژی ایران با عنوان اولین بخش از زیرساخت جامع تسویه معاملات بازار فیزیکی در بورس‌های کالایی در سال ۹۶ توسط «سمات» عملیاتی شد.وی افزود: این پروژه شامل مراحل پیش‌تحلیل و تهیه درخواست برای پیشنهاد پروژه تحلیل فرآیند و طراحی پیاده‌سازی و تست نرم‌افزار بوده است. از سوی دیگر این سامانه قادر است تمام فرآیندهای پیش و پس از معاملات بازار فیزیکی بورس انرژی را به‌صورت الکترونیکی و در قالب یک اثر یکپارچه انجام دهد

فهیمی در مورد مزایای این سامانه اظهار کرد: از مزایای این سامانه حذف فرآیندهای کاغذی، افزایش دقت و سرعت در فرآیندها، کاهش ریسک و زمان انجام عملیات، توسعه‌پذیری مطابق با نیازهای بازار و انجام عملیات پرداخت وجوه تسویه به‌صورت آنی است. مدیرعامل شرکت سپرده‌گذاری مرکزی ادامه داد: برخورداری از داشبورد مدیریتی، پشتیبانی از حجم بالای معاملات، توسعه‌پذیری، امکان اتصال هزاران کاربر به‌صورت همزمان و ارتباط الکترونیکی با سایر سامانه‌ها از دیگر قابلیت‌های نرم‌افزاری این سامانه است.فهیمی ضمن اشاره به فرآیند تولید این سامانه گفت: اجرای پروژه با یک فاز تحلیلی از پاییز سال ۹۶ آغاز شد و تاکنون بیش از۱۲۰ هزار نفر ساعت کاری روی آن زمان صرف شده است. همچنین در زمینه هزینه نیز این پروژه صرفه‌جویی ارزی به دنبال داشته است. این در حالی است که وارد کردن نمونه مشابه این سامانه بیش از ۱۰میلیون یورو هزینه می‌برد.به گفته فهیمی از اجرای این سامانه یعنی از ۱۴ بهمن‌ماه تاکنون حدود ۷۰۰ قرارداد در این سامانه ثبت و به‌طور کامل تسویه شده است. ارزش این قراردادها بیش از ۳ هزار میلیارد ریال بوده که به‌طور کامل تسویه شده است. این امر نشان از دقت و کارآیی بالای این سامانه دارد.