به گزارش مشرق، پالایشگاه‌های متعددی در دنیا خریدار نفت خام و میعانات گازی ایران هستند و با تبدیل آنها به فراورده‌های با ارزش افزوده بیشتر، نه تنها نیاز داخلی کشور خود را برطرف می‌سازند بلکه این فرآورده‌ها بخشی از سبد صادرات کشورهای مشتری نفت خام ایران را تشکیل می‌دهد.
پالایشگاه‌های کشورهای چین، ژاپن، کره، هند و تایوان در آسیا و کشورهایی از جمله فرانسه، اسپانیا و یونان در اروپا سال‌هاست که بخشی از سوددهی اصلی خودشان را از پالایش نفت خام ایران کسب می‌کنند.
در سال ۲۰۱۷، ۱۴ درصد از صادرات هند را انواع سنگ، فلزات و سنگ‌های گران‌بها تشکیل داده بود. با این وجود، ۱۲ درصد از صادرات این کشور مربوط به حوزه نفت و محصولات نفتی شده است به طوری که ارزش صادرات فراورده‌های نفتی هند در همان سال برابر با 24/1 میلیارد دلار بوده است. مطابق آمارهای موجود، در میان ۱۵ کشوری که بیشترین صادرات فراورده‌های نفتی را در سال ۲۰۱۷ انجام داده‌اند، هند در رتبه دهم قرار گرفته است.
اسامی کشورهای شرق آسیا که دارای منابع عظیم نفتی هم نیستند در این لیست به چشم می‌خورد. سنگاپور با 45/8 میلیارد دلار صادرات، جایگاه سوم را در بین کشورهای صادرکننده فراورده‌های نفتی دارد. کره جنوبی در رتبه پنجم، چین در رتبه هشتم و مالزی در جایگاه دوازدهم قرار دارد.
جالب اینجاست که در عین حال که اسم ایران در میان این ۱۵ کشور دیده نمی‌شود، عربستان سعودی که همانند ایران یک کشور نفت‌خیز است با صادرات 37/7 میلیارد دلاری در رتبه ششم قرار گرفته است و این در حالی است که صادرات فراورده‌های نفتی این کشور نسبت به سال ۲۰۱۳ بیشتر از ۶۶ درصد رشد کرده است. اکنون جای طرح این پرسش است که با چه توجیهی سال‌ها توسعه پالایشگاه‌ها در کشور معطل نگه داشته شد؟
راهکار بی‌اثر کردن تحریم‌ها
در این باره دو موضوع نیازمند توجه است. اول وابستگی کشور در صادرات نفتی به کشورهای خریدار عمده نفت خام و میعانات گازی ایران است، به طوری که ابزار تحریم به آسانی روی این صادرات اثر می‌گذارد. به عنوان مثال بر اساس آمار گمرک در ۴ ماهه نخست امسال، صادرات میعانات گازی نسبت به مدت مشابه سال قبل نزدیک به ۴۰ درصد کاهش یافته است.همچنین در این ۴ ماه، کشور کره‌جنوبی به عنوان یکی از بزرگترین واردکنندگان میعانات گازی ایران، واردات خود از ایران را به صفر رسانده است. اگرچه برای این‌گونه موانع خرید و فروش نفت و گاز راه‌حل‌هایی مانند عرضه و فروش نفت در بورس انرژی وجود دارد اما در هر صورت تحریم می‌تواند اثر مخربی بر معاملات نفتی ایران و تامین بخشی از بودجه پیش‌بینی شده دولت بگذارد.
موضوع دوم این است که صادرات محصولات پالایشگاه‌ها در کنار بی‌اثرکردن تحریم‌های نفتی، می‌تواند برای نفت خام ارزش افزوده ایجاد کند. چرا کشوری مانند ایران که از یک سو دارنده ذخایر عظیم نفت و گاز و از سوی دیگر دارای نیروی انسانی توانمند است، باید در عرصه تولید فراورده‌های نفتی از برخی کشورهایی که خودشان ذخایر نفتی ناچیزی دارند، عقب‌تر باشد؟همچنین اگر احداث واحدهای پتروپالایشگاهی در پارک‌های شیمیایی و صنعتی تحقق پیدا کند، با تکمیل زنجیره ارزش نفت و گاز، محصولات بسیار با ارزش‌تر و گران‌تر در بازارهای جهانی به جای نفت خام صادر خواهد شد که خود ابزاری در مقابله با تحریم‌ها نیز هست. چراکه تعداد آن بیشتر و شناسایی آنها سخت‌تر است.با راه‌اندازی فازهای ۱ و ۲ پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس در سال گذشته و نهایی شدن فاز ۳ در هفته‌های آتی و تکمیل فاز ۴ آن در آینده، ضمن گشایش زنجیره تولید فرآورده‌های نفتی منطبق بر استانداردهای روزآمد جهانی علاوه ‌بر تامین نیازهای داخلی و بی‌اثر کردن تحریم میعانات گازی، ایران در جمع باشگاه صادرکنندگان فراورده‌های نفتی قرار خواهد گرفت.