سه‌گانه قدرت نفت

جان کمپ، تحلیلگر رویترز، آمریکا، عربستان و روسیه را سه قدرت برتر بازار نفت می‌داند و بر آنها عنوان «تروئیکا» گذارده است. «تروئیکا» واژه روسی است که به نوعی گاری گفته می‌شود که توسط سه اسب کشیده می‌شود. پیش از این «دنیای اقتصاد» در گزارشی با عنوان «سه کارگردان تلاطم بازار نفت» به این موضوع پرداخته بود. به گفته کمپ، این تروئیکا ۳۶ میلیون بشکه در روز معادل ۳۹ درصد در تولید جهانی سهیم هستند، این سهم نسبت به سهم ۳۰ درصدی ۱۴ عضو دیگر اوپک بسیار بیشتر است و علت قدرت این سه کشور را نمایان می‎کند. با این حال کمپ بر این باور است از آنجا که تصمیم به افزایش یا کاهش تولید در آمریکا تماما توسط شرکت‌های خصوصی و بر اساس قوانین اقتصاد آزاد گرفته می‌شود و در کشورهای روسیه و عربستان همچنان دولت بر میزان تولید نظارت دارد، قدرت تصمیمات عربستان و روسیه در بازار نفت بیشتر از آمریکا است.

به گفته کمپ به دنبال خارج شدن قدرت از دست اوپک، تقسیم کردن تولید نفت به اوپک و غیراوپک، شیوه منسوخی برای تحلیل بازار نفت شده است. از این رو او بعد از تروئیکا، لایه‌های دیگر قدرت در بازار نفت را معرفی می‌کند. به گفته این تحلیلگر بازار نفت در سطح بعدی، کویت و امارات متحده عربی از اعضای اوپک و عمان به‌عنوان کشور غیرعضو اوپک قرار دارند که ثابت کردند تمایل دارند تولید خود را تحت مدیریت عربستان و روسیه تنظیم کنند. این تروئیکا به‌علاوه کویت، امارات متحده عربی و عمان حدود نیمی از تولید جهانی نفت را به عهده دارد. در لایه چهارم، عراق قرار دارد که تا حدودی سیاست تولید خود را با عربستان سعودی و روسیه هماهنگ کرده اما استقلال بیشتری را حفظ کرده است.

اما در آخرین لایه کشورهای اثرگذار بر بازار نفت، باقی تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک قرار دارند که با حداکثر توان خود تولید می‎کنند و جزئی از سیستم کنترل تولید نیستند؛ ایران نیز جزو این لایه قرار دارد. به گفته کمپ، در این سیستم لایه‌ای قدرت، سیاست تولید با رایزنی‌های اولیه میان عربستان سعودی و روسیه تعیین می‌شود و به تایید آمریکا می‎رسد. سپس کویت، امارات متحده عربی، عمان و عراق مطلع می‌شوند و در نهایت در نشست‌های رسمی اوپک نتیجه تصمیم‌گیری‌ها به دیگر کشورهای عضو و غیرعضو اوپک اعلام می‌شود.  این تحلیلگر بازار نفت بر این باور است که در این سلسله مراتب تنها عربستان، روسیه و آمریکا بازیگران اصلی هستند و البته کویت، امارات متحده عربی عمان و عراق نیز دنبال‌کنندگان مهمی به شمار می‌روند.