عربستان سعودی شامگاه جمعه ۱۸ آبان (نهم نوامبر) از طریق سفارت خود در واشنگتن از تصمیم به توقف سوخت‌رسانی هوایی آمریکا به عملیات عربستان و متحدانش در یمن خبر داد. این اقدام تاثیر محدودی بر عربستان خواهد داشت زیرا ایالات‌متحده تنها به ۲۰ درصد از هواپیماهای سعودی کمک‌رسانی هوایی می‌کرد. در بیانیه سفارت عربستان آمده این درخواست به‌دلیل افزایش توانایی عربستان در سوخت‌رسانی درحال پرواز به جنگنده‌هایش و پس از گفت‌وگو و مشاوره با دولت آمریکا مطرح شده است. «ریان براون» و «باربارا استار»، گزارشگران سی‌ان‌ان در ۱۰ نوامبر (۱۹ آبان ماه) نوشتند که توقف سوخت‌رسانی هوایی به درخواست نیروهای ائتلاف و به‌خاطر بهبود قابلیت‌های سوخت‌رسانی این نیروها اتخاذ شده است. جیمز متیس، وزیر دفاع آمریکا هم در بیانیه‌ای که روز جمعه منتشر کرد، گفت: «پس از مشورت نیروهای ائتلاف با دولت آمریکا و در راستای استفاده ائتلاف از قابلیت‌های نظامی خود جهت انجام سوخت‌رسانی، از تصمیم پادشاهی سعودی و حمایت از عملیات در یمن پشتیبانی می‌کنیم.»
وزیر دفاع آمریکا گفت ایالات‌متحده و سعودی «بر حمایت از حل‌وفصل درگیری به رهبری مارتین گریفیتس، نماینده ویژه سازمان ملل، تمرکز دارند.» او همچنین افزود که «آمریکا و ائتلاف درحال همکاری برای تشکیل نیروهای مشروع یمنی جهت دفاع از مردم یمن، ایمن ساختن مرزهای این کشور و کمک به خنثی‌کردن تلاش‌های القاعده و داعش در یمن و منطقه هستند.» گزارشگران سی‌ان‌ان نوشتند دولت ترامپ از سوی گروه‌های حقوق بشری و برخی اعضای کنگره به‌دلیل حمایت از ائتلاف سعودی در نبرد یمن و این یافته که دولت ترامپ کار چندانی برای جلوگیری از تلفات انسانی جنگ یمن انجام نداده به‌شدت تحت فشار است. افزون بر مساله سوخت‌رسانی هوایی، ارتش آمریکا هم «آموزش نظامی» برای کمک به کاهش تلفات انسانی در یمن و هم «کمک اطلاعاتی» برای کمک به محافظت از نیروهای ائتلاف در برابر حملات و موشک‌های حوثی ارائه می‌دهد.
به نوشته «براون- استار»، این تصمیم درحالی گرفته شده که قرار بود هفته آینده برخی قانون‌گذاران آمریکایی برای مجازات عربستان در پی قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی، محدودیت‌هایی را در این زمینه اعمال کنند. منتقدان حمایت آمریکا از جنگ یمن در کنگره این کشور، به‌ویژه دموکرات‌ها- که به تازگی اکثریت مجلس نمایندگان را به‌دست آورده‌اند- مدت‌هاست از نقش آمریکا در این جنگ انتقاد می‌کنند. «تد لیو» نماینده دموکرات گفت: «من سه سال است برای رسیدن به این هدف تلاش می‌کنم. ما نباید از جنایات جنگی ائتلاف عربستان در یمن حمایت کنیم و من منتظر روزی هستم که در کنگره سال آینده با اکثریت دموکرات بتوانم درباره نقش آمریکا در یمن تحقیق کنم.» در هر حال، در مورد توقف این سوخت‌رسانی هوایی چند دیدگاه مطرح شده است:
یک دیدگاه معتقد است عربستان در همراهی با آمریکا تلاش دارد با اتخاذ تاکتیک‌هایی از هجمه و فشار بین‌المللی به‌دلیل قتل خاشقجی بر ریاض و واشنگتن بکاهد.
حامیان این دیدگاه بدبینانه معتقدند که واشنگتن با همکاری ریاض قصد دارد سیگنال‌هایی به دنیا مخابره کند که نشان دهد دولت ترامپ به‌دنبال کاهش حمایت خود از عربستان در جنگ یمن است. در قاموس حامیان این دیدگاه، این اقدام گامی پیشدستانه و با رضایت سعودی است تا مانع تحریم‌های گسترده آمریکا شوند. همچنین، تصمیم هماهنگ واشنگتن و ریاض برای پایان دادن به سوخت‌رسانی به جنگندههای ائتلاف عربی می‌تواند به تلاش هر دو کشور برای جلوگیری از ورود کنگره به این موضوع تعبیر شود. به‌ویژه که در انتخابات میان‌دوره‌ای اخیر مجلس نمایندگان آمریکا دموکرات‌ها توانستند اکثریت را از آن خود کنند.
روزنامه واشنگتن‌پست هم در گزارشی در این باره نوشت این اقدام حمایت بحث برانگیز آمریکا از عربستان در جنگ بیش از سه ساله یمن را خاتمه خواهد داد. این روزنامه نوشت اقدام به توقف سوخت‌رسانی هوایی در بحبوحه فشار قانون‌گذاران دموکرات و جمهوری‌خواه اتخاذ شده که خواستار توقف فروش سلاح آمریکا به ریاض و توقف سوخت‌رسانی به جنگندههای ائتلاف سعودی شدند. به همین دلایل است که دو کشور در اقدامی پیشدستانه و تاکتیکی کوشیدند از بار فشار بر سیاست خارجی خود بکاهند.
«براون- استار» می‌نویسند که بسیاری از دموکرات‌ها در کنگره به‌دنبال کاستن از حمایت آمریکا از ائتلاف سعودی هستند و به همین دلیل لایحه‌ای را قرار است پیشنهاد دهند که براساس آن کمک‌های آمریکا به عربستان متوقف شود. دموکرات‌ها امیدوارند که این لایحه تصویب شود. این لایحه- در صورت تصویب- می‌تواند بر فعالیت‌های نظامی آمریکا در یمن تاثیر بگذارد. یکی از حامیان دموکرات این لایحه به نام «رو خانا» از کالیفرنیا، توقف سوخت‌رسانی هوایی را یک «پیروزی بزرگ» اعلام کرد. او به‌عنوان یکی از اعضای کمیته نیروهای مسلح مجلس نمایندگان می‌گوید که کنگره باید با تصویب این لایحه، این تصمیم را تایید کند.
دیدگاه دوم اما پا فراتر گذاشته و توقف سوخت‌رسانی هوایی را مقدمه‌ای برای پایان جنگ یمن و احتمالا تاوان قتل خاشقجی می‌داند. این دیدگاه معتقد است اگرچه در روز ۲ اکتبر یک قتل رسوا‌کننده در کنسولگری عربستان در ترکیه رخ داد و اگرچه آمریکا تمایل چندانی به مجازات ولیعهد عربستان ندارد و به یک «تشر» بسنده کرده اما پر بیراه نیست که بگوییم ولیعهد عربستان احتمالا تاوان قتل خاشقجی را با خاتمه بحران در یمن پرداخت خواهد کرد. روزنامه «دنیای اقتصاد» در گزارش ۱۴آبان ماه با عنوان «همهمه در واشنگتن علیه عربستان» در همین رابطه به نقل از «پیتر برگن»، تحلیلگر امنیت ملی سی‌ان‌ان و استاد دانشگاه آریزونا، اعلام کرد که اگرچه ترامپ تمایلی به مجازات ولیعهد سعودی ندارد اما این بدین معنا نیست که جهان تنها نظاره‌گر باشد. «رابین رایت» نیز در تحلیل ۲نوامبر خود در مجله نیویورکر نوشت: «نشانه‌هایی از این مساله وجود دارد که قتل خاشقجی درحال تبدیل شدن به ابتکار عملی دیپلماتیک برای آسیب‌پذیر کردن عربستان و به‌ویژه برای بازداشتن سیاست خارجی تهاجمی محمد بن‌سلمان، ولیعهد این کشور است.
یک همهمه دیپلماتیک در واشنگتن وجود دارد که حاکم دوفاکتوی عربستان به روشی دیگر که به احتمال زیاد در یمن باشد، هزینه این قتل را خواهد پرداخت. این می‌تواند توافقی ناگفته باشد که محمد بن‌سلمان برای حفظ جایگاهش در مقابل آن پرداخت می‌کند» او می‌نویسد: «جیمز متیس، وزیر دفاع آمریکا در کنفرانس امنیتی منامه بحرین و در موسسه آمریکایی صلح گفت، یمن مشکلات عدیده‌ای فراتر از آنچه مردم توان تحملش را دارند، داشته است. در یک بازه زمانی ۳۰ روزه (تا پایان نوامبر جاری) می‌خواهیم ببینیم که همه دور یک میز صلح براساس آتش‌بس، براساس عقب‌نشینی از مرزها و پس از آن براساس توقف انداختن بمب جمع شده‌اند. چنین روندی به مارتین گریفیتس، فرستاده ویژه سازمان ملل اجازه می‌دهد تا آنها را در سوئد گردهم آورده و به این جنگ پایان دهد.»
توقف فروش تسلیحات از سوی نروژ و آلمان هم نشانه‌های دیگری هستند که احتمالا توقف آبرومندانه جنگ در یمن را هدف قرار داده‌اند.
به گزارش رویترز، وزیر امور خارجه نروژ در بیانیه‌ای اظهار کرد: «تصمیم گرفته‌ایم که در شرایط فعلی مجوز جدیدی برای صادرات تجهیزات نظامی و کالاهای چندمنظوره برای استفاده نظامی به عربستان صادر نکنیم.» آلمان نیز ماه گذشته میلادی اعلام کرد، صادرات تسلیحاتی به عربستان را تا زمان ارائه توضیحاتی درباره قتل این روزنامه‌نگار سعودی متوقف می‌کند.
«براون- استار» گزارشگران سی‌ان‌ان همچنین نوشتند که برخی مقام‌های آمریکایی از جمله متیس معتقدند هیچ ارتباطی میان قتل خاشقجی و حمایت یا عدم حمایت آمریکا از جنگ یمن وجود ندارد اما شواهد امر نشان می‌دهد که احتمالا طی روزهای آینده ممکن است تحولاتی در عربستان و یمن در راه باشد.
نظر شما