محمد حسن گودرزی
عصراقتصاد: روز گذشته رژه جشن‌ ۷۰ سالگی کره‌شمالی در شهر پیونگ یانگ، پایتخت کره شمالی برگزار شد. در این رژه رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون حضور داشت و از نزدیک رژه تسلیهات نظامی این کشور را تماشا کرد. اما نکته ای که بیش از هر چیز در این رژه جلب نظر می‌کرد عدم نمایش موشک‌های دوربرد این کشور در این رژه نظامی بود.

برخلاف پیش‌بینی‌ها، کره شمالی از نمایش موشک‌های قاره ‌پیمای بالستیک خود که تحریم‌های چندجانبه بین‌المللی را موجب شده بود صرفنظر کرده و تنها موشک‌های کوتاه‌برد خود را به نمایش گذاشت. برخی از تحلیل‌گران پیشتر گفته بودند، اگر نمایش موشک‌های بالستیک بخش بزرگی از رژه را تشکیل دهد می‌تواند به عنوان پیامی تحریک‌کننده برای آمریکا برداشت شود.

آنطور که آسوشیتدپرس در مورد این رژه گزارش داده بود بیش از نیمی از این رژه به نمایش تلاش‌های غیرنظامی با هدف تقویت اقتصاد داخلی اختصاص یافته بود. به همین دلیل تعداد موشکهایی که در مراسم رژه نظامی امسال به نمایش گذشته شد از گذشته کمتر بود. پس از پایان رژه نیروهای نظامی، گروه های غیرنظامی از جمله کارگران فعال در بخش ساخت و ساز و پرستاران از مقابل جایگاه رژه رفتند.

تمرکز بر مسئله اقتصاد در این رژه تاکیدی قوی بر استراتژی جدید کیم جونگ‌اون مبنی بر توسعه بخش اقتصادی است. کیم یونگ‌نام، رییس پارلمان کره شمالی نیز در سخنرانی افتتاحیه این مراسم با لحنی نسبتا نرم بدون اشاره به امکانات هسته‌ای این کشور تاکید را تنها بر اهداف اقتصادی کره شمالی گذاشت.

در این مراسم هیات هایی از کشورهایی که دارای روابط حسنه با پیونگ یانگ هستند حضور داشتند. رئیس پارلمان چین یکی از مهمانان عالی رتبه حاضر در رژه نظامی به مناسبت هفتادمین سالگرد تشکیل کره شمالی بود. در مراسم رژه نظامی روز گذشته برخلاف انتظار رهبر کره شمالی سخنرانی نکرد.

• بدعهدی آمریکا در مذاکره با کره شمالی

بعد از اینکه کیم جونگ اون رهبر کره شمالی و دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در ماه ژوئن دیدار بی سابقه ای با یکدیگر داشتند اینگونه به نظر می رسید که تنش ها و تهدیدات در روابط بین دو کشور در حال کاهش است و به زودی کره شمالی مناسبات خود را با آمریکا، دشمن دیرینه خود به حالت عادی بازمی گرداند.

 در این میان برخی از منابع نزدیک به مذاکرات ترامپ و اون در سنگاپور، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا در جریان دیدار ماه ژوئن خود با رهبر کرۀ شمالی، به او قول داده بود که پس از این دیدار بلافاصله بیانیۀ پایان جنگ کره را امضا کند. با این همه این وعده عملی نشد و از نظر کارشناسان، این بدعهدی یکی از مهمترین دلایل ناکامی آمریکایی‌ها در مذاکراتشان با کرۀ شمالی بوده است.

با وجود قول ترامپ به کیم، از آن زمان تاکنون بارها دولت ترامپ از پیونگ یانگ خواسته است تا به عنوان پیش شرطی برای امضای چنین بیانیه‌ای، بخش عمده‌ای از زرادخانۀ هسته‌ای خود را از بین ببرد. بر این اساس به گفتۀ این منابع، خشم کرۀ شمالی از آمریکا منطقی به نظر می‌رسد زیرا داشتن وعدۀ دونالد ترامپ مبنی بر اعلام بیانیۀ صلح و سپس تعیین شرط برای اجرای آن، به این معنی است که آمریکا خود را به اجرای وعده‌هایش متعهد نمی‌داند.

کرۀ شمالی در سال ۱۹۵۰ میلادی به کرۀ جنوبی حمله کرد و به این ترتیب جنگ آغاز شد. ایالات متحده آمریکا در حمایت از کرۀ جنوبی وارد جنگ شد و کمی بعد از آن نیز چین در حمایت از حکومت کمونیستیِ کرۀ شمالی در این جنگ مداخله کرد. در جریان این درگیری خونین، نزدیک به ۵ میلیون سرباز و غیرنظامی کشته شدند.

سرانجام در سال ۱۹۵۳ میلادی جنگ متوقف شد اما نه با توافق صلح بلکه با امضای یک توافق آتش‌بس. به این ترتیب از لحاظ فنی جنگ میان دو کره تا امروز همچنان ادامه دارد و به همین دلیل است که در مرز مشترک این دو کشور همسایه، همچنان سربازان و تجهیزات جنگی مستقر است.

این وضعیت نه جنگ و نه صلح یکی از مهمترین دلایلی بود که کرۀ شمالی را بر آن داشت تا سیاست خارجی خود را بر جلوگیری از تهاجم احتمالی آمریکا و کرۀ جنوبی متمرکز کند و به همین دلیل در تمام این سالها بر توسعۀ برنامۀ هسته‌ای خود تاکید داشته باشد؛ برنامه‌ای که تاکنون منجر به تولید دست‌کم ۶۵ موشک و کلاهک هسته‌ای شده است. بخشی از این موشکها می‌توانند حتی خاک ایالات متحده آمریکا را نیز هدف قرار دهند.

• اقتصاد، اولویت اول اون

کیم جونگ-اون در پیام خود به مناسبت آغاز سال ۲۰۱۸ میلادی، اعلام کرد می‌خواهد از این به بعد بر بهبود اقتصاد کشورش که در حال حاضر یکی از فقیرترین کشورهای جهان است، متمرکز شود.

این آرزوی کیم در صورتی تحقق خواهد یافت که از برقراری صلح در شبه جزیرۀ کره اطمینان یابد و به همین دلیل از نظر کارشناسان و تحلیلگران، برای کیم جونگ-اون انتشار بیانیۀ پایان جنگ و برقراری صلح بسیار ضروری است.

از نظر کارشناسان، امضای بیانیۀ صلح میان آمریکا و کرۀ شمالی بطور قانونی به جنگ پایان نمی‌دهد زیرا چنین بیانیه‌ای یک معاهدۀ جامع بین‌المللی محسوب نمی‌شود. بویژه آنکه برای تهیه و امضای آن، احتمالا چین که مدافع اصلی کرۀ شمالی در دوران جنگ و پس از آن بوده دخالت داده نخواهد شد. اما چنین بیانیه‌ای به اندازه کافی رسمی خواهد بود تا هر دو رهبر بگویند خصومتها بطور رسمی پایان یافته است.

این احتمال داده می‌شود که علاوه بر مایک پمپئو، دو تن دیگر از مقامات ارشد دستگاه اجرایی آمریکا یعنی جان بولتون مشاور امنیت ملی و جیم متیس وزیر دفاع نیز با امضای بیانیۀ صلح توسط دونالد ترامپ مخالف باشند.

برای این کار آنها دو دلیل وجود دارد: اول اینکه دولتمردان آمریکایی می‌خواهند اطمینان یابند که کرۀ شمالی در موضوع غیرهسته‌ای کردن این شبه جزیره جدی است. بویژه آنکه کرۀ شمالی در مذاکرات پیشین خود دربارۀ تمایلش برای کاهش کلاهکهای هسته‌ای دروغ گفته بود بنابراین قابل درک است که چرا دولت ترامپ با شک به رفتار کرۀ شمالی می‌نگرد.

دومین دلیل اینکه این احتمال وجود دارد که پس از اعلام پایان جنگ، کرۀ شمالی به آمریکا برای خروج ۲۸۵۰۰ سرباز خود از کرۀ جنوبی فشار بیاورد. ممکن است دونالد ترامپ با این کار موافقت کند بویژه آنکه خود او پیش‌تر آشکارا این سوال را مطرح کرده بود که چرا آمریکا هنوز حضور نظامی خود را در شبه جزیرۀ کره حفظ کرده است.

این موضوع نگرانی مقامات امنیتی آمریکا را برانگیخته است. آنها مخالف تخلیۀ نیروهای آمریکایی از منطقۀ مرزی میان دو کره و هر کار دیگری هستند که موضع متحدان آمریکا در شرق آسیا را تضعیف کند.

به این ترتیب آیندۀ مذاکرات آمریکا و کرۀ شمالی بار دیگر در هاله‌ای از ابهام فرو می‌رود و چنانچه آمریکا و کرۀ شمالی حاضر به امتیازدهی به یکدیگر نشوند احتمالا مذاکرات برای همیشه متوقف خواهد شد و اگر چنین اتفاقی بیفتد، آنگاه احتمالا ترامپ گزینۀ گفتگو را کاملا به کناری می‌گذارد و به بازبینی گزینه نظامی می‌پردازد.