پس از تأييد خبر جان باختن همه 32 سرنشين نفتكش ايراني در شرق درياي چين حالا چشم‌ها براي رمزگشايي از علت وقوع حادثه به جعبه سياه آن دوخته شده كه تا سه ماه آينده به طول خواهد انجاميد. از سوی دیگر تلاش موفقيت‌آ‌ميز ماهيگيران چيني براي نجات سرنشينان كشتي فله‌بر و پررنگ‌تر شدن پرسش‌ها درباره تعلل امدادگران چيني در علميات نجات امدادگران ایرانی ضرورت پاسخگويي مقامات چيني در اين باره را به همراه داشته است.
هادي حق‌شناس، معاون امور دريايي سازمان بنادر و دريانوري گفت: «جعبه سياه نفتكش سانچي پس از طي كردن روند حقوقي در كشور محل حادثه بازگشايي خواهد شد و اطلاعات آن با حضور كميته ذي‌نفعان بازخواني مي‌شود.»
سانچي از بهترين كشتي‌هاي دنيا بود
وي درباره بررسي وضعيت فني نفتكش گفت: «نفتكش حادثه ديده 25آذر ماه زماني كه مي‌خواست عسلويه را ترك كند بخش‌هاي مختلف آن مانند رادار، موتور، تجهيزات و ساير امكانات مورد بررسي قرار گرفت و طبق گزارش‌هاي موجود اين شناور هيچ مشكلي نداشت و جزو كشتي‌هاي به روز دنيا بود، بنابراين نفتكش سانچي هيچ ايراد فني نداشته است. كشتي سانچي ساخت سال 2008 كره‌جنوبي به وسيله شركت هيوندا بود و جديد‌ترين استانداردهاي جهاني را داشت.»
چرا خدمه موفق به فرار نشدند؟
اين پرسش اساسي بين مردم هنوز مطرح است كه چرا خدمه نتوانستند براي نجات خود كاري انجام دهند؟ هادي حق‌شناس در اين باره توضيح داد: «تجهيزات مربوط به اكسيژن‌رساني در تمامي بخش‌هاي نفتكش وجود دارد، اما زماني مي‌توان از آن استفاده كرد كه انفجارهاي كوچك و قابل كنترل باشد، اما زماني كه هر مخزن 20هزار تن ميعانات گازي داشته و در جا دو مخزن آن منفجر شده، خدمه نمي‌توانستند هيچ‌كاري انجام دهند. تا شعاع هزار متري به دليل انفجار و نشت‌گاز امكان تنفس وجود نداشت، بنابراين خدمه نمي‌توانستند براي خارج شدن از نفتكش اقدامي انجام دهند.»
رمزگشايي از جعبه سياه
معاون امور دريايي سازمان بنادر و دريانوردي درباره رمزخواني جعبه سياه نفتكش سانچي گفت: «جعبه سياه با حضور نماينده سازمان بنادر، نماينده پاناما و چين پلمب شد و پس از طي كردن روند حقوقي، در كشور محل حادثه بازگشايي خواهد شد و اطلاعات آن با حضور كميته ذي‌نفعان بازخواني مي‌شود. اين روند مي‌تواند از يك تا سه‌ماه طول بكشد كه كاملاً به روند حقوقي مربوط مي‌شود.»
وضعيت كشتي ديگر
درباره وضعيت كشتي كه با نفتكش تصادم كرد هم پرسش‌هاي بسياري مطرح است. وي در اين باره توضيح داد: « طبق اطلاعات ما كشتي فله بر متعلق به چين است كه اكنون در يكي از بنادر پهلو گرفته است. مديركل دريايي سازمان بنادر با تيم كارشناسي به كشتي فله بر چيني رفته است تا ابعاد اين موضوع را مورد بررسي قرار دهد، اما هنوز امكان گفت و گو با خدمه كشتي فراهم نشده است.»
حرف‌هاي شاهدان
وقوع اين حادثه از نگاه شاهدان عيني در ميان آب‌هاي شرق چين دور نمانده است و بسياري از كساني كه از دور شاهد ماجرا بودند مشاهدات خود را مطرح كرده‌اند. محمد راستاد، رئيس هيئت عامل سازمان بنادر و دريانوردي كه در چين حضور دارد درباره اظهار نظر شاهدان گفت: «در لحظه اوليه تصادم حجم وسيعي از آتش و انفجار كشتي را در بر گرفته است. مشاهدات قايق‌هاي صيادي چيني، حاكي از انفجار مهيب در لحظه تصادم دو كشتي و انتقال آتش به تمام كشتي است كه احتمالاً در همان لحظه منجر به جان باختن تمام خدمه شده است. خدمه شناورهاي ماهيگيري چيني اظهار داشتند كه تنها توانستند خدمه كشتي فله بر را نجات دهند.» كاپيتان فضل‌الله ربيعي، كارشناس ارشد امور بيمه و خسارات صنعت كشتيراني با بيان اينكه محل تصادم كشتي فله بر چيني با نفتكش سانچي بسيار پر تردد است با اشاره به اينكه در حال حاضر اطلاعات دقيقي در ارتباط با اين رخداد در دسترس نيست و تا بدست آمدن اطلاعات جعبه سياه كشتي نمي‌توان با قطعيت درباره اين حادثه اظهار نظر كرد، به مهر گفت: «سرعت حركت كشتي‌ها باتوجه به اندازه بزرگیشان زياد نيست و حتي اگر هر دو كشتي متوجه خطر برخورد شده و قصد تغيير مسير به منظور گريز از خطر را داشته باشند، لزوماً به اين معني نيست كه آنها قطعاً با يكديگر برخورد نمي‌كنند. امروزه كشتي‌ها اگرچه به دستگاه‌هاي ناوبري پيشرفته‌اي مجهز هستند، ولي همچنان تحت نظر هوش انساني كنترل و مراقبت مي‌شوند.» طبق گفته اين كارشناس‌ارشد امور بيمه و خسارات صنعت كشتيراني، با توجه به اينكه گزارش‌هاي مربوط به استفاده از كف در اطفاي حريق نفتكش سانچي به چشم نمي‌خورد به نظر مي‌رسد چيني‌ها، با اطمينان از كشته شدن دريانوردان ايراني در ساعات اوليه حادثه و آتش‌سوزي، ترجيح داده‌اند ميعانات گازي موجود در نفتكش بسوزد تا داخل آب جاري نشود. كاپيتان ربيعي اكسيژن كم در محدوده موتورخانه را يكي از محدوديت‌هاي حياتي خدمه سانچي عنوان كرد و ادامه داد: « اگر در روز نخست حادثه، تيم امداد و نجات موفق به ورود به نفتكش شده بودند شايد مي‌توانستند پرسنل زنده احتمالي را نجات دهند، اما گويا شرايط موجود اين اجازه را به تيم چيني نداده است. » وي در پاسخ به اين سوال كه آيا از سوي تيم امداد و نجات چين كم‌كاري صورت گرفته است، گفت: «درهر حال آنها از مليت ديگري هستند و البته همانند ايراني‌ها احساساتي نيستند و بر اساس ارزيابي و ريسك عمليات، اقدام كرده‌اند، اما اينكه چرا در شب عمليات اطفاي حريق را متوقف كرده و از روش‌هاي هوايي براي اطفاي حريق استفاده نكرده‌اند جاي سؤال دارد كه بي‌شك مقامات چيني بايد پاسخگوي آن باشند.»
چند پرسش اساسي
پايگاه خبري- تحليلي ميز نفت به چند پرسش اساسي كه بين مردم مطرح است پاسخ داده است.
مگر كشتي‌ها هم تصادف مي‌كنند؟
بله. به راحتي! اگر عبارت collision at sea را جست‌وجو كنيد شگفت زده خواهيد شد و مي‌بينيد كشتي‌ها هم مثل ساير وسايل نقليه آمار تصادف بالايي دارند. كشتي يك وسيله نقليه است و راهبرش اگر خطا كند تصادف اتفاق مي‌افتد. بنابراين خطاي انساني بخش جدا نشدني از اين ماجراست. اگر افسر ناوبري تصميم اشتباهي بگيرد يا دير تصميمي را اتخاذ كند نتيجه ناخوشايندي رقم خواهد زد. ضمن آنكه محدوده‌اي كه سانحه رخ داده است منطقه پر ترددي است.
آيا نفرات در موتورخانه بودند؟
خير. دستورالعمل‌هاي ايمني دريايي خيلي شفاف و مشخص هستند. بعد از تصادم بايد تعادل كشتي، اطفاي حريق و ترك كشتي را مد نظر قرار داد. هيچگاه هيچ دستوري مبني بر پناه گرفتن در كشتي در حال غرق شدن نبوده و نيست.
آيا كشتي چيزي به نام اتاق ايزوله يا اتاق امن دارد؟
خير. همچين اتاقي با تمام داستان‌هايي كه حول آن گفته شده است براي موارد ايمني مثل حريق وجود ندارد. از موتورخانه تنها در زمان حمله دزدان دريايي به عنوان اتاق امن استفاده مي‌شود. هيچ ناخدايي در يك كشتي گرفتار حريق كه هر لحظه امكان غرق شدن دارد از نفراتش نمي‌خواهد كه در پايين‌ترين نقطه كشتي كه موتورخانه است پناه بگيرند. نهايتاً نفرات در بحراني‌ترين حالت با پوشيدن لباس شناوري و جليقه نجات به دريا مي‌زنند.
چرا آتش سوزي رخ داده است؟
احتمالاً كشتي چيني بعد از برخورد، بدنه نفكش را پاره كرده و به قسمت مخزن رسوخ كرده، همانجايي كه ماده قابل اشتعال پس از جرقه بدنه فولادي به‌شدت مشتعل شده است.
چرا پرچم پاناما؟
پرچم هر كشتي نشان دهنده استاندارهايي است كه يك كشتي پيروي مي‌كند. پاناما كشتي‌هاي با استاندارد بالا را ثبت مي‌كند و اين براي كلاس‌كاري كشتي بسيار مهم است و نشان مي‌دهد شما يك كشتي به روز و مجهز با استانداردهاي بالا در اختيار اجاره كننده‌ها قرار مي‌دهيد.
مقصر كيست؟
اول اينكه در تصادم كشتي‌ها مثل ماشين يك نفر مقصر و يك نفر متضرر ندارد بلكه درصدي از تقصير بين طرفين توسط كارشناسان خبره تقسيم مي‌شود، چون در هر صورت هر دو شناور مؤظف به انجام مانور جهت جلوگيري از تصادم هستند و وظيفه قانوني هر دو طرف ماجراست.
تشخيص هويت سه جسد سوخته
احمد شجاعي، رئيس سازمان پزشكي قانوني كشور گفت: نمونه ژنتيكي از خانواده ۲۸خدمه نفتكش سانچي گرفته شده است و انتقال پيكر جانباختگان از چين به منظور تطبيق DNA را درخواست كرده‌ايم. اگر اجساد به ايران انتقال پيدا كند مراحل تطبيق دي.ان.اي انجام خواهد شد و در غير اينصورت فايل ژنتيكي خانواده‌ها را به چين ارسال مي‌كنيم تا تطبيق صورت گيرد و اجساد شناسايي شود.