شرق: «گردوغبار» و «ريزگرد» شما را ياد کجا مي‌اندازد؟ اولين نامي که در ذهن نقش مي‌بندد، «خوزستان» است. براي پرسيدن حال اين استان جنوبي کشور، بايد رفت و ديد مصيبتي را که اين بلاي طبيعي بر سر مردم آورده است؛ از بيماري و مهاجرت گرفته تا اعتراض مردم به دولت. محمدباقر نوبخت، سخنگوي دولت، قول سفر به استان خوزستان را مدت‌ها پيش به خبرنگاران داده بود و بالاخره وفا کرد. روزي که رفتيم، اواخر پاييز بود؛ اما نمي‌دانم از خوش‌شانسي يا بدشانسي ما (و کاش هميشه هواي جنوب چنين بماند)، هواي بهاري و گرماي تابستان را تجربه کرديم و از گردوغبار خبري نبود. مسئولان شهر اما بايد کار و چاره خود را براي اتفاقات ناگريز از ريزگرد ادامه دهند. سال‌هاست خوزستان اسير گردوغبار دشت‌هاي خود و همسايه شده است. راه ‌چاره را بايد از جايي شروع کرد؛ چه آنجا که گاه مجبور به تعطيلي شهرها شده‌‌اند و چه حالا که براي حداقل قطع‌نشدن برق، راه چاره انديشيده‌اند. سال گذشته بود که ريزگردها (به خاطر رطوبت و چسبندگي‌ای که دارند)، سيستم برق استان را دچار اختلال کردند و چندين شهر را خاموش. برق که نبود، تصفيه‌خانه‌هاي شهر هم از کار افتادند و آب هم رفت. امسال اما خطوط انتقال پست برق اهواز را ايمن کرده‌اند. دکل‌ها را شست‌وشو داده‌‌اند و با استفاده از دستگاه‌هاي جديد، نيازي به قطع موقت برق هم نبوده است. مسعود قنواتي، معاون بهره‌برداري شرکت برق خوزستان، جوري توضيح مي‌دهد که شيرفهممان کند: «ما دکل‌ها را تخصصي شست‌وشو مي‌دهيم، سپس روي مقره‌ها پوششي عايقي مي‌پاشند تا گردوخاک روي آنها نقش رسانا را بازي نکند». او مي‌گويد امسال مانند سال گذشته قطعی برق نداريم؛ اما مشکلات را هم کم نمي‌داند: «دکل‌هايي هم در زمين‌هاي کشاورزي قرار دارد، اجازه نداريم وارد آن زمين‌ها شويم و همين کار را سخت مي‌کند». شست‌وشو تنها کار مسئولان منطقه نبوده است، قنواني از پروژه مالچ‌پاشي در پنج سال گذشته و نهال‌کاري حدود چهار هزار هکتار هم گفت.
جنگ با منشأ داخلي ريزگردها
کانون خود ريزگردها نیز مهم است؛ منطقه‌اي حدودا 120هزارهکتاري در جنوب‌شرق اهواز که منابع ‌طبيعي استان نيز در آنجا فوق‌برنامه شناخته شده و در حال انتقال آب کارون براي نهال‌کاري و همچنين مرطوب‌سازي درختاني کاشته‌شده است. علاوه بر وزارت جهاد کشاورزي که از طرف دولت مأموریت دارد با منشأ داخلي ريزگردها و گردوغبار مقابله کند، اين وزارتخانه طرح تثبيت گردوغبار در کانون‌هاي جنوب و جنوب‌شرق شهرستان اهواز را به مؤسسه جهاد نصر واگذار کرده است و محدوده‌اي به مساحت تقريبي 112 هزار هکتار را در اختيار دارند که تاکنون حدود 42  هزار هکتار را اولويت اول خود قرار داده‌‌اند و در حال احداث کانال انتقال آب مجتمع پرورش ماهي آزادگان تا مجاورت آزادراه خليج‌فارس و نزديک هور منصوره هستند. يدالله شمايلي، مدير مؤسسه جهاد نصر، درباره اين پروژه گفته: «ما از امکانات روي کارون مثل ايستگاه پمپاژ و کانال بتوني آن که در منطقه جنوب اهواز موجود است،‌ استفاده مي‌کنيم. 444 کيلومتر کانال را هم در ادامه اين کانال بتوني تا مرکز فوق‌بحراني کانون ريزگردها مي‌بريم که مي‌تواند 20 مترمکعب در ثانيه به اين اراضي آب منتقل مي‌کند». مشکل تنها ريزگرد و قطع برق نيست، اهواز فاضلاب هم ندارد! دولت در تلاش است كار ساخت سومين تصفيه‌خانه فاضلاب بزرگ کشور  را در شرق اهواز به اتمام برساند؛ طرحي که در سال 88 شروع شد و قرار بود 30ماهه به پايان برسد؛ اما به سد تحريم‌ها خورد. بانک جهاني به تعهد خود درباره اين پروژه عمل نکرد و دولت دهم خود عهده‌دار تأمين مالي آن شد؛ اما هنوز افتتاح نشده است. فردوس کريمي، مديرعامل آب‌و‌فاضلاب اهواز، اما از بهره‌برداري آن تا پايان سال گفت و اينکه با افتتاح اين تصفيه‌خانه، ميزان آلايندگي ورود فاضلاب‌هاي اهواز به کارون کاهش خواهد يافت و هفت ‌هزار متر زمين کشاورزي را احيا خواهد کرد.
احياي طرح فراموش‌شده
سال 92 که دولت تدبير و اميد بر سر کار آمد، حسن روحاني از احياي زمين‌هاي کشاورزي استان خوزستان گفت؛ طرحي که 21 سال از زمان دستور آن مي‌گذشت. سال 70 بود که در سفر مقام معظم رهبري به استان خوزستان، دستور احياي زمين‌هاي کشاورزي اين استان از طرف ايشان صادر شد. اين طرح با نام «احياي 550 هزار هکتار از زمين‌هاي کشاورزي استان خوزستان و ايلام» تصويب شد؛ اما در فاصله سال‌هاي 76 تا 92، حدود 75 هزار هکتار کشاورزي آن آماده شد. مهدي ضرغام، مدير اين پروژه، درباره اقدامات صورت‌گرفته گفت: «قبل از اجرا، زمين‌ها شوره‌زار بود و کشاورزي نداشتيم. آب اين زمين‌هاي کشاورزي از رودخانه کارون تأمين مي‌شود و کل طرح حدود پنج‌ هزار مترمکعب آب مصرف مي‌کند. زهکشي‌هاي زيرزميني و روباز براي قابل بهره‌برداري‌کردن اين زمين‌ها در اين مناطق عملياتي شده و زمين‌ها پس از تجهيز به کشاورزان تحويل داده شده است». دولت در تلاش است آب را براي کشاورزي شيرين کرده و گندم‌کاري را در آنجا احيا کند. کشاورزان از کارها ابراز رضايت نسبي دارند؛ اما دغدغه خودشان را دارند. يکي مي‌گفت نمي‌دانيم اين آب هميشگي است و ديگري از دست‌هايي مي‌گفت که آب را به صورت منصفانه به آنها نمي‌دهد. يکي از مشکلات مالي و دست‌تنگي کشاورز مي‌گفت و ديگري خواسته‌اش تنها در حد کمک دولت براي جدول‌کشي و بازکردن جوي آب بود. خواسته دولت و مسئولان و همه مردم جنوب، حل مشکلات است تا به روزي برسيم که «فلافل»، «سمبوسه» و «لب کارون» دوباره ما را ياد خوزستان بيندازد؛ نه «گردوغبار» و «ريزگرد».