صاحب‌خبر - روز اجماع علیه آمریکا
محمدرضا ستاری
مجمع عمومی سازمان ملل متحد با ۱۲۸ رای موافق، ۹ رای مخالف و ۳۵ رای ممتنع پیش‌نویس قطعنامه مربوط به قدس را به تصویب رساند. در این قطعنامه با هرگونه تغییر در وضعیت قدس مخالفت و حقوق فلسطینی‌ها در مورد این شهر به رسمیت شناخته شد. این قطعنامه همچنین علاوه بر محکوم کردن به رسمیت شناخته شدن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل از سوی آمریکا، هر گونه اقدام با هدف تغییر در بافت قدس را نیز باطل و بی‌اثر دانست.
ترکیب جالب توجه موافقان و مخالفان
نکته مهم در جلسه روز پنجشنبه مجمع عمومی سازمان ملل، ترکیب موافقان و مخالفان این قطعنامه در هنگام رای‌گیری بود. در همین رابطه 128 کشور عضو سازمان ملل با رای موافق خود علیه اقدام دونالد ترامپ در سرزمین‌های اشغالی، اجماعی بی سابقه علیه آمریکا را در جامعه جهانی رقم زدند. از سوی دیگر 9 کشور حامی آمریکا در این جلسه، کشورهایی بودند که به جزو آمریکا و رژیم صهیونیستی، از لحاظ وزن بین‌المللی، جایگاه آنچنان مستحکمی را در روند جهانی در اختیار ندارند. این کشورها علاوه بر آمریکا، شامل گواتمالا، هندوراس، جزایر مارشال، میکرونزی، نائورو، پالائو و توگو هستند. اتفاق جالب در این رابطه، آن است که آمریکا یک روز قبل از رای‌گیری مجمع عمومی سازمان ملل، تهدید کرده بود که روند جلسه را تحت نظر داشته و کشورهایی از جمله مصر، عراق و افغانستان که بیشترین کمک‌ها را از آمریکا دریافت می‌کنند، باید نسبت به رای خود در این جلسه پاسخگو باشند.
نیکی هیلی: آمریکا این روز را به خاطر خواهد سپرد
در همین راستا، با نتیجه‌ای که روز پنجشنبه در سازمان ملل بر علیه آمریکا و اسرائیل رقم خورد، بسیاری از رسانه‌های بین‌المللی با اذعان به انزوای آمریکا و رژیم صهیونیستی در مورد قضیه قدس، اعلام کردند که دلارهای آمریکا توان خریدن رای در جلسه سازمان ملل را نداشت. در همین رابطه خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی با بیان اینکه تصمیم ترامپ در به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل پوچ و بیهوده است، اعلام کرد: صدور این قطعنامه یک پیروزی برای فلسطین و حامیان آن به شمار می‌آید. این در حالی است که نیکی هیلی نماینده آمریکا در سازمان ملل با اعلام اینکه ما این روز را به خاطر خواهیم سپرد، اظهار داشت: آمریکا از این پس به سازمان ملل طور دیگری نگاه می‌کند. هیلی که روز قبل از رای‌گیری برخی کشورها را که از کمک‌های مالی آمریکا بهره‌مند هستند، تهدید به قطع کمک‌های مالی کرده بود، روز پنجشنبه در صحن عمومی سازمان ملل گفت: این حق ماست که محل سفارتخانه خود را انتخاب کنیم. این چیزی است که مردم آمریکا از ما خواسته‌اند و رای مخالف سازمان ملل مانع از ادامه راهبرد آمریکا در مورد قدس نخواهد بود.
واقعیتی در مورد قدس
آنچه مشخص است، تصمیم ترامپ در خصوص انتقال سفارت آمریکا به بیت‌المقدس، مغایر با اصول حقوق بین‌الملل و قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل است. پس از اشغال سرزمین‌های فلسطینی، شورای امنیت سازمان ملل طی قطعنامه 181 در سال 1948، ضمن تقسیم سرزمین‌های اشغالی به دو قسمت شرقی و غربی تاکید کرد که هر کدام از مسلمانان و یهودیان می‌توانند در سرزمین‌های متعلق به خودشان حکومت تشکیل داده و قدس نیز به عنوان یک مرکز مهم مذهبی به صورت مشترک میان سه دین بزرگ الهی اداره شود. در همین رابطه، پس از جنگ 1967 اعراب و اسرائیل، علیرغم پیروزی صهیونیست‌ها در این نبرد، قطعنامه 282 شورای امنیت، علاوه بر محکوم کردن اسرائیل، آنها را ملزم به رعایت قطعنامه‌های سازمان ملل و همچنین خروج از سرزمین‌های اشغال شده در زمان جنگ کرد. با پیچیده‌تر شدن معادلات فلسطین در طول دهه 1970 میلادی، صهیونیست‌ها یکبار دیگر در سال 1980 اقدام به اشغال کامل قدس کردند که اینبار نیز با مخالفت گسترده از سوی جامعه جهانی ناچار به عقب نشینی شدند. با این حال پس از تحولات صلح کمپ دیوید در اواخر دهه 1970 و پیگیری مذاکرات صلح در زمان ریاست جمهوری بیل کلینتون، یک سلسله گسترده از تخلف در اصول حقوق بین‌الملل و نادیده گرفتن قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل به نمایش گذاشته شد.
اسرائیل در طول سال‌های اخیر علاوه بر بی توجهی به تمام اصول حقوقی، به محکومیت‌های گسترده در قبال شهرک‌سازی‌ها نیز اعتنایی نداشته است. این امر به خودی خود بیانگر نوعی ابهام در سرنوشت مردم سرزمین‌های اشغالی است و اقدام ترامپ به عقیده کارشناسان علاوه بر دامن زدن به این ابهام می‌تواند سرآغاز دور جدیدی از درگیری‌های گسترده در منطقه باشد. به طور کلی با توجه به پیچیدگی‌های مساله قدس و حساسیت‌های منطقه خاورمیانه، در طول 60 سال گذشته علیرغم حمایت همه جانبه روسای جمهوری آمریکا از رژیم صهیونیستی، طرح انتقال پایتخت این کشور از تل‌آویو به قدس نوعی خط قرمز در راهبردهای ایالات متحده محسوب شده و تمامی آنها این اقدام را به تعویق انداخته‌اند. با این وجود ترامپ که از زمان روی کار آمدنش در طول یکسال گذشته، سعی وافری برای اجرای تمامی شعارهای انتخاباتی خود داشته، بدون در نظر گرفتن مصلحت‌های راهبردی آمریکا در خاورمیانه، وضعیت جدیدی را در منطقه خاورمیانه و روند صلح اعراب و اسرائیل رقم زده است. هر چند آمریکا در طول هفته‌های اخیر تاکید کرده که مساله شناسایی قدس به عنوان پایتخت اسرائیل، ربطی به گفت و گوهای صلح و تشکیل دو کشور فلسطین و اسرائیل ندارد، اما تحلیل‌گران با توجه به ابعاد گسترده این تصمیم و همچنین گمانه‌زنی‌ها در خصوص دخالت برخی سران عرب در اجرایی شدن آن، عملاً وضعیت گفت و گوهای صلح و همچنین روند تحولات آتی خاورمیانه را به سمت افزایش تنش‌ها پیش‌بینی می‌کنند.
ماکرون: آمریکا خود را رد صلاحیت کرد
در همین راستا نکته قابل تامل مخالفت گسترده هم پیمانان آمریکا و همچنین اروپا با تصمیم آمریکا است. امانوئل ماکرون رئیس جمهوری فرانسه طی کنفرانس خبری خود با محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در پاریس، با بیان اینکه آمریکا خود را رد صلاحیت کرد، رای قاطع علیه آمریکا را یک جشن پیروزی و مسئولیت‌پذیری عنوان کرد. ماکرون همچنین با محکوم کردن تصمیم آمریکا، تصریح کرد: این موضوع بازخوردی برای امیدواری به راه حل سیاسی در سرزمین‌های اشغالی بود. محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان نیز در پیام توئیتری خود، آن را یک نه محکم جهانی به تهدید و قلدرمابی ترامپ دانست.∎