صاحب‌خبر - به گزارش روز یکشنبه گروه علمی ایرنا از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، سرمنشا اصلی این نامگذاری، به سال 1992 و تصویب فصل 13 دستورکار 21، یعنی مدیریت اکوسیستم‌های شکننده و توسعه پایدار کوهستان در کنفرانس محیط زیست و توسعه‌ سازمان ملل متحد برمی‌گردد که نقطه عطفی در تاریخ توسعه کوه‌ها بود. با افزایش توجه به اهمیت کوه‌ها، مجمع عمومی سازمان ملل، سال 2002 را به عنوان سال بین المللی کوه‌ها و 11 دسامبر 2003 به بعد را به عنوان روز بین المللی کوه برگزید. تیم' آب و کوه' از گروه جنگل‌داری آژانس غذا و کشاورزی سازمان ملل متحد (FAO)، برگزارکننده و هماهنگ کننده‌ این فرآیند بین المللی و جشن ‌های آن است. موضوعی‌ که برای امسال (2017) انتخاب شده است، کوهستان تحت فشار آب و هوا، گرسنگی و مهاجرت است؛ حدود 22 درصد از سطح زمین را کوه‌ها پوشش می‌ دهند و نقش مهمی در رشد اقتصادی پایدار در جهان، به عهده دارند. تقریبا یک میلیارد نفر از مردم جهان در مناطق کوهستانی زندگی می‌کنند و به طور مستقیم از آن بهره می‌برند و بیش از نیمی از جمعیت انسانی، به ‌طور غیرمستقیم به آب، غذا و انرژی پاک حاصل از کوهستان وابسته هستند. به رغم این نقش حساس و حیاتی، کوه‌ها از تغییرات آب و هوا، تخریب زمین، بهره برداری بیش از توان تاب‌آوری و بلایای طبیعی، با پیامدهای بسیار گسترده و ویرانگر برای جوامع کوهستانی و سایر جوامع بشری، تهدید می‌شوند. کوه‌ها اولین شاخص‌ های تغییر اقلیم هستند و با گرم شدن اقلیم جهانی، تعداد زیادی از گرسنه‌ترین و فقیرترین جوامع کوهستانی در جهان، با موانع بیشتری برای بقای خود مواجه می‌شوند. دمای در حال افزایش نیز به این معنی است که یخچال‌های کوهستانی، به میزان بی‌سابقه ذوب می‌شوند و میلیون‌ها نفر از مردم پایین‌دست، برای تأمین آب شیرین مورد نیاز، تحت تاثیر این امر قرار می‌گیرند. اما از سوی دیگر جوامع کوهستانی، در مورد چگونگی سازگاری با تغییر اقلیم، در طول نسل‌ها دانش و تجربه فراوانی در اختیار دارند. تغییر اقلیم، تغییرات آب و هوایی و بلایای ناشی از آن، همراه با تبعات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی که به دنبال دارد، آسیب‌پذیری مردم کوهستان نسبت به کمبود مواد غذایی و فقر را بیش از پیش افزایش می‌دهد. در حال حاضر حدود 39 درصد از جمعیت کوهستانی در کشورهای در حال توسعه ( 329 میلیون نفر)، به دلیل عدم امنیت غذایی، در معرض تهدید قرار دارند. با افزایش آسیب پذیری جمعیت‌ مناطق کوهستانی، مهاجرت به خارج از کشور و به مراکز شهری افزایش می‌یابد و کسانی که برای اداره‌ مزارع باقی می‌مانند، اغلب زنان هستند که به منابع مالی، آموزش و حق مالکیت زمین، دسترسی ندارند. همچنین مهاجرت از مناطق کوهستانی، به شکل قابل ملاحظه‌ای منجر به کاهش ارائه خدمات اکوسیستمی و حفظ تنوع فرهنگی و زیستی می‌شود و این در حالی است که کوه‌ها، مکان‌های گردشگری و مسیرهای فرهنگی هستند و گردشگری کوهستانی، حدود 15 تا 20 درصد از صنعت گردشگری جهانی را تشکیل می دهد. اصلاح سیاستگذاری‌ها در مدیریت و سرمایه‌گذاری‌ در بخش‌های دولتی و خصوصی، می‌توانند شرایط سخت مردم جوامع کوهستانی را کاهش داده و از میزان مهاجرت به شهرها نیز بکاهد. محصولات و خدمات کوهستان، برای بهبود معیشت و تقویت اقتصاد محلی، دارای پتانسیل زیادی است؛ تقاضای جهانی برای محصولات کوهستانی مانند قهوه، عسل، گیاهان و ادویه جات و همچنین صنایع دستی، لوازم آرایشی و داروها، پیوسته در حال افزایش است و این موضوع به تولیدکنندگان بومی و کوچک امکان می‌دهد که محصولات منحصر به فرد خود را با قیمت مناسب به دست آورند و همچنین برای مشتریان، ارزش افزوده به ارمغان بیاورند. همچنین کوه‌ها با تأمین زمین برای محصولات کشاورزی، چریدن دام و جاری کردن آب در رودخانه برای ماهیگیری، به امنیت غذایی کمک می‌کنند. کشاورزی کوهستانی برای قرن‌ها، الگویی برای توسعه‌ پایدار بوده است و به لطف کارکرد کوچک ولی مهم آن و رد پای کم کربن، به طور ذاتی شغلی 'سبز' محسوب می شود. از 20 گونه گیاهی که 80 درصد از غذای جهان را تامین می‌کنند، هفت گونه مانند ذرت، سیب زمینی، جو، سورگوم، کوینو، گوجه فرنگی و سیب در کوهستان کشت شده و یا منشأ کوهستانی دارند. بیشتر تولیدات کشاورزی کوهستانی، برای مصرف خانواده است و نقش کلیدی در تأمین امنیت غذایی خانوارها ایفا می‌کند. تولید و بازاریابی محصولات کوهستانی ارزشمند، می‌تواند اقتصادهای محلی را تقویت کند و همه اینها نشان دهنده تنوع معیشت در کوهستان است. اهمیت دیگر کوه‌ها، تامین 60 تا 80 درصد آب شیرین جهان و به تبع آن تامین امنیت غذایی است و بدون آن، تحقق توسعه‌ پایدار که هدفش ریشه کن کردن فقر و گرسنگی است، امکان پذیر نیست. برخی از بزرگترین شهرهای جهان از جمله نیویورک، ریودوژانیرو، نایروبی، توکیو و ملبورن، وابسته به آب‌های شیرینی هستند که از کوه‌ها سرازیر می‌شود. کوه دماوند در کشور ما نیز از همین ویژگی های برجسته و حیاتی برخوردار بوده و جلوه های بصری زیبای آن، تماشاگه راز ایرانیان است. کوه‌ها، نقش کلیدی در ارائه انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی‌های آبی، انرژی خورشیدی، انرژی باد و بیوگاز بازی می‌کنند که در حال حاضر، تولید حدود یک پنجم برقِ سراسر جهان، از این نوع انرژی‌ها است. در بعضی کشورها، تقریبا به طور انحصاری برای تولید برق، ازآب استفاده می‌کنند اما مناطقی که آب و هوای خشک دارد و یا مناطق گرمسیری، دارای توانایی بالایی برای تولید انرژی از منبع خورشید هستند. روز بین المللی کوهستان درسال 2017 ، فرصتی برای نشان دادن چگونگی تاثیر آب و هوا، گرسنگی و مهاجرت در مناطق کوهستانی به وجود آورده و زمینه اطمینان از توسعه‌ پایدار در حوزه‌ کوه‌ها در برنامه 2030 و در اجرای توافقنامه‌ پاریس را فراهم می‌آورد. امسال موضوع روز جهانی کوهستان، در نشست جهانی همکاری کوهستانی که در روزهای 13-11 دسامبر در مقر FAO در رم برگزار می‌شود نیز، مطرح و بر چالش‌ها و فرصت‌های توسعه پایدار کوهستان‌ها، تمرکز می‌کند و چارچوب عملی را برای حمایت از اقدام‌های مشخص و ایجاد سیاست‌هایی که تقویت انعطاف پذیری مردم و محیط‌های کوهستانی با هم را ایجاد می‌کند، ترسیم خواهد کرد. موضوع این روز، در کشورها، جوامع و سازمان‌ها، می‌تواند تغییر کند و هر کشوری بر اساس مسایل پرچالش مربوط به اقلیم خود، می‌تواند موضوع خاص خود را انتخاب کند. علمی 9014**1834 تنظیم : کیمیا عبدالله پور ** انتشار: ناهید شفیعی∎​