صاحب‌خبر - محمدرضا ستاری
منابع خبری روز گذشته از شلیک یک فروند موشک (پرکان H2) توسط انصارالله یمن به سمت کاخ یمامه در حومه غربی ریاض خبر دادند. طبق اعلام رسانه‌های بین‌المللی، این موشک به سمت کاخ پادشاهی یمامه و مقر اصلی اقامت ملک سلمان شلیک شده است. هر چند تا لحظه تنظیم این گزارش اخباری در خصوص خسارات یا تلفات احتمالی این حلمه موشکی ارائه نشده، اما مقامات سعودی اعلام کرده‌اند که این موشک در مسیر پرواز خود از سوی یگان پدافند هوایی ردگیری و منهدم شده است.
با این حال شاهدان عینی از ریاض گزارش دادند که صدای آژیر آمبولانس‌ها و یگان‌های امدادی در اطراف کاخ یمامه به گوش می‌رسد. گفتنی است، کاخ یمامه به عنوان مقر اصلی پادشاه عربستان شامل کاخ شاه، مقر نخست وزیری، دیوان سلطنتی، گارد ملی، کاخ مراسم‌ها و همچنین ساختمان‌های متعدد اداری و امنیتی است.
دومین حمله در طول یک‌ماه
این دومین دست از حملات انصارالله در طول دو ماه گذشته به ریاض است. پیش از این در اواسط آبان ماه گذشته نیز یک فروند موشک (پرکان H2) فرودگاه ریاض را هدف حمله قرار داده بود. در همین رابطه اخبار رسیده تا لحظه تنظیم این گزارش حاکی از آن است که مقامات سعودی بار دیگر این موشک‌ها را متعلق به ایران دانسته و همچنین عنوان کرده‌اند که این حمله موشکی هیچگونه خسارت یا تلفاتی را نداشته است.
عربستان غرق در گرداب یمن
در حال حاضر بیش از دو سال نیم از حمله ائتلاف عربی به رهبری عربستان به یمن می‌گذرد. حمله‌ای که طبق اعلام مقامات سعودی قرار بود دو هفته به طول بینجامد، اما اکنون این دو هفته تبدیل به بیش از دو سال و نیم بمباران مناطق مختلف یمن شده است. در طول این مدت تمامی زیر ساخت‌های یمن از بین رفته و هزاران نفر از افراد غیر نظامی به خاک و خون کشیده شده‌اند. سازمان ملل متحد در این باره طی گزارش‌های متوالی اعلام کرده که یمن در آستانه ورود به بزرگترین قحطی قرن قرار داشته و بیماری‌های واگیردار مانند وبا همه روزه کودکان این کشور را به کام مرگ می‌کشاند.
در همین رابطه سوالی که مطرح می‌شود؛ این است که جنگ یمن با توجه به ابعاد وحشتناک انسانی آن چرا همچنان ادامه دارد و جامعه جهانی از چه روی نسبت به بمباران و فاجعه انسانی در این کشور بی تفاوت است؟
واقعیاتی در مورد بحران یمن
یمن با وجود خاک حاصل‌خیر و منابع عظیم نفتی فقیرترین کشور جهان است که بیش از دو سوم مردم آن زیر خط فقر زندگی می‌کنند. همسایگان ثروتمند این کشور اکنون بیش از دو سال است که به آن حمله ور شده‌اند که حاصل آن بیش از 13 هزار کشته است. در این میان نزدیک به 3 هزار نفر از کشته‌ها را کودکان یمنی تشکیل می‌دهند.از سوی دیگر طی این حملات 409 هزار واحد مسکونی، 6 هزار ساختمان تجاری، 2 هزار مزرعه، 590 بازار، 14 بندر، 144 جاده و پل و 301 بیمارستان و درمانگاه نیز به طور کامل تخریب یا با آسیب‌های جدی مواجه شده‌اند.
با این وجود سوالی که مطرح می‌شود، این است که یمن علی رغم منابع فراوان چرا آنها را مانند همسایگان خود به فروش نمی‌رساند؟ بنابر اعلام شبکه اسکای نیوز در سال 2013، یمن پس از عربستان، بزرگترین منابع نفتی جهان را در اختیار دارد، اما آمریکا و دولت علی عبدالله صالح عمداً این واقعیت را در طول این سال‌ها پنهان کرده بودند. گزارش‌ها حاکی از آن است که میزان نفت یمن بیش از منابع شناخته شده در سراسر خلیج فارس است و آمریکا و عربستان در توافقی پنهانی ترجیح داده‌اند که این نفت همچنان پس از انقلاب یمن در زیر زمین باقی بماند.
موقعیت استراتژیک یمن و رنج ژئوپلتیک عربستان
با توجه به تنش میان ایران و عربستان و احاطه ایران به تنگه هرمز، منابع نفتی یمن به راحتی می‌تواند با دسترسی راحتی که به آب‌های آزاد دارد، در اختیار عربستان و متحدان غربی این کشور قرار بگیرد. طی سال‌های گذشته تنگه هرمز مساله‌ای جدی برای شیوخ عرب و دولت‌های غربی بوده است. عربستان علاوه بر چشم دوختن به ذخایر نفتی یمن، نگاهی ژئوپلتیک نیز به این کشور دارد.
یمن به لحاظ ژئوپلیتیک موقعیت جغرافیایی منحصر به فردی دارد که آن را از لحاظ راهبردی پر اهمیت می‌سازد. با نگاهی به نقشه یمن به آسانی می‌توان نسبت آب‌راه باب‌المندب با خلیج فارس، دریای سرخ، اقیانوس هند و شبه جزیره عربستان را درک کرد. سعودی‌ها به شدت نسبت به ساختار ژئوپلیتیکی یمن آسیب‌پذیرند و سال‌هاست که مایلند از رنج این معمای ژئوپلتیک رها شوند. در همین راستاست که اسناد ویکی لیکس نشان می‌دهد سعودی‌ها قصد دارند کانالی به طول 950 کیلومتر از خلیج فارس تا دریای سرخ احداث کنند تا کشتی‌های عربی بدون عبور از تنگه هرمز، امکان دسترسی به آب‌های آزاد را داشته باشند.
راه‌های آبی عربستان محصور به آبراهه‌های باریک بوده و علاوه بر تنگه هرمز، کانال سوئز و تنگه باب المندب نیز راه‌های عبوری دیگر این کشور برای رسیدن به آب‌های آزاد هستند. حال با انقلاب یمن و قدرت گرفتن حوثی‌ها در غرب این کشور، عربستان و متحدان غربی آن علاوه بر نگرانی از منابع نفتی یمن، تنگه استراتژیک باب المندب را نیز در جنوب غرب این کشور خارج از کنترل می‌بینند. این تنگه دروازه اقتصادی آسیا و اروپا محسوب شده که نبض تجارت جهان در آن می‌تپد. با بسته شدن باب المندب، کانال سوئز نیز از کارایی سابق خود خارج خواهد شد. به همین دلیل است که امنیت این تنگه برای عربستان، مصر، اسرائیل و غرب از اهمتی حیاتی برخوردار است.
دو راه عربستان در یمن
بنابراین حمایت از عبد ربه منصور هادی رئیس جمهوری مستعفی یمن و حمله به حوثی‌ها به بهانه تروریسم، تنها دستاویزی است که این منابع و موقعیت استراتژیک حفظ و حراست شود. یمن باید همچنان فقیر بماند و در جنگی که در حدود 30 میلیارد دلار برای مهاجمان هزینه در بر داشته است همچنان بسوزد. زیرا عربستان و متحدانش با نادیده گرفتن 35 درصد جامعه یمن که حوثی‌ها باشند، به مقابله با آنها رفته و بدون نتیجه مشخصی همچنان در حال بمباران این کشور است. سعودی‌ها می‌دانند که برای برون رفت از این معضل دو راه در پیش رو خواهند داشت. یکی اینکه حوثی‌ها را کاملاً از بین ببرند؛ امری که با توجه به جمعیت وسیع آنها و خواستگاه قبیله‌ای یمن امری تقریباً غیر ممکن است. از سوی دیگر می‌توانند با حوثی‌ها وارد مذاکره شوند تا همچنان در یمن به همان پاشنه سابق بچرخد. به همین دلیل است که کارشناسان معتقدند عربستان قصد دارد با فرسایشی کردن این جنگ، علی رغم اتئلاف منابع سرشار و بد نامی بین‌المللی، عرصه را به حوثی‌ها تنگ کرده و با آنها به توافق برسد.∎