به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، در خلال پانزدهمین دوره جشنواره کتاب‌های آموزشی-تربیتی رشد، نشستی با حضور تنی چند از ناشران بخش خصوصی ازجمله فرهاد تیمورزاده مدیران مسئول انتشارات تیمورزاده، ابوذر نصری؛ مدیرمسئول انتشارات خیلی سبز، مریم صباغ زاده؛ مدیر مسئول نشر بداهه، مریم جدلی؛ مدیر مسئول انتشارات نغمه نواندیش، علی جهانگیری؛ مدیرمسئول انتشارات مرآت و کاظم طلایی؛ مدیر مسئول انتشارات طلایی برگزار شد.
 
  افزایش چشم‌گیر آثار مناسب
در ابتدای این نشست فریبا کیا، معاون دفتر انتشارات و تکنولوژی آموزشی با بیان اینکه عوامل موثر در جشنواره از جمله ناشران، مولفان و کتاب‌هایشان به طرق گوناگون در ویژه‌نامه جوانه بازتاب خواهند داشت، افزود: خوشبختانه از جشنواره نهم به بعد، شاهد برگزاری هرساله جشنواره هستیم که فرصت رقابت کتاب‌های جدید در هر سال را فراهم کرده است. ما به زعم خودمان تعامل خوبی با ناشران داشته‌ایم. بیش از 900 ناشر آموزشی و تربیتی با ما در تعامل و ارتباط هستند. همچنین به منظور ارتباط بیشتر در شش دوره از نمایشگاه کتاب شرکت کردیم. نتایح نشست‌ها و کارگاه‌هایی که با حضور ناشران برگزار شده است نشان می‌دهد که قدم‌ها رو به جلو بوده است؛ گرچه هنوز با نقطه مطلوب فاصله داریم.

کیا با اشاره به افزایش آثار مناسب افزود: با وجود آنکه فیلترهای انتخاب آثار مناسب تخصصی‌تر شده‌اند اما 60 درصد آثاری که به دست ما می‌رسند مناسب هستند درحالیکه 16 سال پیش این رقم تنها 18 درصد بود. این موضوع مبین آن است که تعامل خوبی بین عاملان برگزاری جشنواره و ناشران شکل گرفته است اما انتظار ما بیش از اینهاست.

سامان‌دهی منابع آموزشی و تربیتی دوره از سیاست‌بازی
در ادامه کاظم طلایی درباره ناشرانی که در حوزه کودک و نوجوان در جشنواره شرکت کردند، گفت: مشکل غالب ناشران بخش کودک و نوجوان این است که به فعالیت‌های ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی آگاهی کافی ندارند. به نظر من سیستم ساماندهی بی‌نقص نیست اما به دور از سیاست‌بازی‌هاست.

وی با اشاره به تاریخچه کوتاهی از فعالیت‌های ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی گفت: این سیستم از سال 1378 شروع به کار کرد. در دوره‌های نخست ابتدا فقط کتاب‌های مربوط به دوره ابتدایی بررسی می‌شدند اما به تدریج به جایی رسیدیم که امروز شاهد برگزاری هر ساله این جشنواره و بررسی آثار مربوط به همه دوره‌های تحصیلی هستیم.

مدیر مسئول انتشارات طلایی درباره چرخه داوری کتاب‌ها نیز افزود: نمره قبولی کتاب‌ها 60 از 100 است. اگر نمره کتاب‌ها حداقلی باشد از چرخه داوری خارج می‌شوند و اگر نمره حداکثری باشد جزء آثار مناسب قرار می‌گیرد.

وی در ادامه افزود: علاوه بر این کتاب‌هایی که امتیازی بین 80 تا100 داشته باشند رتبه یک؛ کتاب‌ها با نمره 70 تا 80 رتبه دو و کتاب‌ها با نمره 60 تا 70 رتبه سه را کسب می‌کنند. علاوه بر این اگر نمره کتابی در مرز باشد توسط یک داور دیگر بررسی می‌شود تا استاندارد بودن که کتاب‌ها  یقین حاصل شود.

پاسخگویی به ناشران و مولفان از دیگر نکاتی بود که طلایی به آن اشاره کرد و گفت: یکی از مواردی که برای ناشران کمک کننده است، اعلام ایرادات کتاب‌هایی است که نمره کافی به دست نیاورده‌اند. از سوی دیگر وقتی کتابی مناسب معرفی می‌شود هم به ناشر اعلام و در سامانه کتاب‌های مناسب معرفی می‌شود. همه این فرایند در یک ماه به انجام می‌رسد.

وی در ادامه افزود: همچنین آثاری که بین 60 تا 100 امتیاز آورده‌اند در قالب کتابنامه رشد معرفی می‌شوند که فایل آن به صورت pdf در سامانه بارگذاری می‌شود. علاوه بر این آثاری که بین 70 تا 100 امتیاز داشته باشند نیز در فهرستگان معرفی و به همه 120 هزار مدرسه کشور ارسال می‌شود.

شان سامان‌دهی را حفظ کنیم
طلایی درباره دسترسی ناشران به معیارهای تولید آثار استاندارد نیز گفت: یکی از دغدغه‌های ناشران این است که چگونه می‌توانند کتاب استاندارد تولید کنند. به همین منظور از سال‌ها پیش ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی جزوه‌هایی را راجع به استانداردها برای همه دوره‌ها و پایه‌ها تولید کرده است که برای همه ناشران در دسترس است.

وی درباه انتخاب داوران نیز چنین توضیح داد: یکی از فعالیت‌های سامان‌بخشی منابع آموزشی و تربیتی تربیت داوران است. به این ترتیب که معلمان علاقه‌مند، شناسایی می‌شوند و پس از گذراندن دوره‌هایی به عنوان داور کار خود را شروع می‌کنند. این اتفاق خوبی است اما انتخاب داورانی که با ناشران تعامل دارند از آفت‌های بزرگ است. چرا که باعث می‌شود داوری جانبدارانه و آسیب‌پذیر باشد.

کاظم طلایی در آخر گفت: برخی ناشران آثار ضعیفی تولید می‌کنند و در حد 60 نمره امتیاز می‌آورند. چون با 60 امتیاز هم اثرشان مناسب شناخته می‌شود از نشان جشنواره رشد استفاده می‌کنند. به نظرم نباید شان سامان‌دهی منابع آموزشی و تربیتی با کتاب‌های ضعیف از بین برود. بخش نظارتی سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی باید با قوت بیشتر کار نظارتی خود را در این زمینه انجام دهد.

یک ضرورت: نیاز مخاطب
مریم جدلی، از دیگر ناشرانی بود که در این نشست حضور داشت. وی با تاکید بر اینکه ناشران باید از معیارهای جشنواره آگاهی داشته باشند گفت: متاسفانه برخی ناشران تقلیدی هستند و به این می‌نگرند که چه کتابی پرفروش است تا مانند آن عمل کنند در حالیکه باید نیاز خانواده‌ها و دانش‌آموزان در نظر گرفته شود. مثلاً بر اساس یک پژوهش، از دهه 1380 تا کنون در آثار کودکان و نوجوانان اقبال به اسطوره‌سازی و نیز توجه به طبیعت بیشتر به چشم می خورد.

این ناشر درباره دسترسی به کتاب‌های برتر نیز افزود: ما در تبلیغ آثار مناسب به شکل گسترده ضعیف هستیم و فقط سعی می‌کنیم کتاب‌هایمان را زودتر به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بفروشیم. اما اگر کتاب به شکل گسترده‌ای به دست خانواده‌ها برسد قطعاً فروش بیشتری خواهد داشت. بنابراین باید برای خانواده‌ها تبلیغات بیشتری داشته باشیم.

جدلی با اعلام همکاری ناشران گفت: «ما هر کاری از دستمان برآید انجام خواهیم داد. اما داوری آثار اهمیت زیادی دارد تا شاهد ریزش بی‌انصافانه آنها در همان مراحل اولیه داوری نباشیم.

دوری از تکرار با پالایش داوری
در ادامه این نشست مریم صباغ زاده، خطر افتادن به ورطه تکرار را یکی از آسیب‌های برخی جشنواره‌ها دانست. وی گفت: اگر می‌بینیم برخی از جشنواره‌های بزرگ کتاب برگی نمی‌دهند به این دلیل است که سال‌هاست داوران آنها تغییر نکرده است. هر نهادی که جشنواره‌ای برگزار می‌کند باید بداند که تکرار، شکست خورده است. باید افکار کهنه را دور ریخت. بنابراین به نظر می‌رسد داوری در این جشنواره هم باید پالایش شود ولو اینکه داوران معلمان خیلی خوبی باشند اما اگر قرار باشد پس از مدتی سلیقه و نگاهی را تحمیل کنند، تنوع و نوآوری از بین می‌رود. این‌ها همه صدماتی است که به پیکره فرهنگ کشور وارد می‌شود.

وی با بیان اینکه یک اولین اشتباه در کتاب‌های آموزشی و کمک آموزشی آخرین اشتباه است افزود: اشتباه کوچک در کتاب آمورشی اشتباه فاحشی است. اگر کتابی دارای یک غلط هم باشد نباید از امتیاز آن کم شود بلکه باید کلاً از چرخه داوری حذف شود. کتاب دارای اشتباه ضربه‌ای می‌زند که دیگر غیرقابل جبران است.

مدیر مسئول انتشارات بداهه درباره حضور پررنگ آثار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در میان کتاب‌های مناسب نیز به مخاطب‌شناسی اشاره کرد. وی گفت: کانون، مخاطب‌شناسی می‌کند و می‌داند چه می‌کند به همین دلیل هم موفق است. مخاطب و شناخت او در هدف‌گذاری درست ما عنصر مهمی است که هرگز به درستی انجام نشده است. جشنواره رشد و ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی چگونه می‌تواند کمک کند تا بتوانیم تعریف درستی از مخاطبمان داشته باشیم؟ شاید اگر در کارگروه‌ها و کارگاه‌ها و پژوهش‌ها هم‌گام شویم خیلی از مشکلات ناشی از عدم شناخت مخاطب کم شود و جشنواره هم به نتایج بهتری برسد.

نتایج جدید منوط به افکار جدید
ابوذر نصری، با نگاهی دیگر به جشنواره و زمینه برگزاری آن؛ به نقش آموزش در دنیای جدید تاکید کرد. وی دراین‌باره گفت: ما باید بدانیم در چه کشوری در چه زمانی و با چه شرایطی زندگی می‌کنیم و می‌خواهیم چه اهدافی را دنبال کنیم. ما در جشنواره قصد داریم بهترین کتاب‌ها را انتخاب کنیم اما با کدام ذهن و نگرش و اهداف؟ چقدر اهداف‌مان کادربندی شده؟ آزادی و خلاقیت چه‌قدر مورد توجه است؟ و آیا اصلاً قواعدی که در پیش گرفته‌ایم متناسب با زمان است؟ ما باید بدانیم نقش اصلی آموزش و پرورش در دنیای جدید چیست؟ مطمئناً اگر افکار و چارچوب‌هایمان را از گذشته حمل می‌کنیم دچار تکرار خواهیم شد.

مدیر عامل انتشارات پرتقال با بیان اینکه اگر می‌خواهیم نتایج و آثار جدیدی داشته باشیم نیازمند افکار جدید هستیم گفت: چند سال است که زمزمه تعامل آموزش و پرورش با بخش خصوصی وجود دارد. اما چه بهتر که کار را به بخش خصوصی بسپاریم. از نظر من خلاقیت بخش خصوصی با دولتی قابل مقایسه نیست. حتی فکر می کنم کتاب‌های درسی هم نمی‌توانند در یک فضای محدود به وسیله کارشناسان منصوب شده تولید شوند بلکه باید در فضای بازتری نوشته شوند.

جشنواره رشد، نیازمند ارتقای جایگاه
مدیرمسئول انتشارات خیلی سبز هم‌چنین با اشاره به جایگاه جشنواره رشد گفت: موقعیت جشنواره کتاب رشد باید مشخص شود. واقعا قصد داریم خروجی جشنواره چه باشد؟  به نظر می‌رسد استراتژیست‌های جشنواره باید مشخص کنند که هدف جشنواره چیست؟ مثلاً اگر می‌خواهند بهترین و فاخرترین کتاب‌ها را انتخاب کنند طوری این کار را انجام دهند که واقعا همه آن را قبول داشته باشند. از این رو باید فرم‌های امتیازدهی تغییر کنند چرا که به نظر من خلاقانه نیستند. از سوی دیگر باید نگرش جدیدی هم داشته باشند.
 
وی درباره همکاری با ناشران خصوصی افزود: وجود اتاق فکر مشترک با ناشران، می‌تواند در استفاده از ایده‌های آنان برای ارتقای جایگاه جشنواره کمک‌کننده باشد. علاوه بر این از بخش خصوصی در ارزیابی فرایند داوری کتاب‌ها هم می‌توان کمک گرفت. می‌توان حتی یک کارگروه از ناشران خصوصی به داوران اضافه شود. گرچه از آنجا که تا به حال بخش خصوصی وارد این حوزه نشده دربرابر موضوع گنگ است اما فرصت دادن آنها را آموخته می‌کند.

نا آشنایی بدنه آموزش و پرورش با جشنواره
ناآشنایی بدنه آموزش و پرورش از فعالیت های ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی موضوعی بود که علی جهانگیری به آن اشاره داشت. وی دراین‌باره گفت: هدف از طرح ساماندهی آن است که کتاب‌هایی که استانداردهای این طرح را دارند وارد مدارس شوند. اما به جرئت می‌توانم بگویم 90 درصد مدیران و حتی معاونان پژوهشی مدیران کل از این طرح مطلع نیستند. پس به نظر می‌رسد اگر قرار است تبلیغی صورت بگیرد ابتدا باید از بدنه آموزش و پرورش شروع شود. موضوع بعدی آن است که اگر آثاری را ممنوع اعلام می‌کنیم باید جایگزینی هم معرفی کنیم. علاوه بر آن به نظر می‌رسد باید بسته آموزشی را هم جدی‌تر دنبال کنیم چرا که چنین بسته‌ای مرز میان خلاقیت و قوانین را متعادل می‌کند.

تاثیر شبکه‌های اجتماعی را دست‌کم نگیریم
فرهاد تیموزاده، مدیر مسئول انتشارات تیمورزاده از دیگر ناشران حاضر در این نشست بود. وی گفت: نتایج ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی در دل‌گرمی ناشران موثر است. بنابراین همانطور که دیگر دوستان تاکید کردند نقطه اساسی این فرایند داوری آثار است.

وی افزود: تصور من این است که مجموعه ساماندهی منابع آموزشی و تربیتی علاقه‌مند به همکاری با ناشران است از این رو بازخوردهای شما نسبت به آثارمان برای ما ارزشمند بوده است. وقتی می‌بینم کتاب آموزشی ما مناسب ارزیابی شده برای من دلگرم کننده است.

تیمورزاده گفت: من معتقدم جشنواره رشد معتبرترین جشنواره کتاب‌های آموزشی و کمک آموزشی است و واقعا حرکت رو به رشدی داشته و به طور ناگهانی تغییر رویه نداده است. ضمن اینکه دیدن همه ناشران به طور یکسان دلگرم کننده است. در این میان به نظر می‌رسد باید برای همه این فعالیت‌ها تبلیغ گسترده‌تری صورت گیرد از این رو نباید از قدرت شبکه‌های اجتماعی غافل شد. با استفاده از این شبکه‌هاست که ناشران بیشتری از موضوع مطلع می‌شوند و همکاری آنها در طول سال افزایش پیدا می‌کند.