زنگ هشداری برای خانوادهها
کاناپهگردی نفوذیها
صاحبخبر - گردشگری و جهانگردی، پدیدهای دلنشین و جذاب و البته رایج در دنیاست. تعداد زیادی از افراد همه روزه به قصد بازدید از منابع طبیعی و تاریخی موجود در دنیا، از شهری به شهر دیگر و از کشوری به کشوری دیگر مسافرت میکنند. دولتمردان نیز سعی دارند با ترویج فرهنگ گردشگری داخلی در کشورشان و جذب گردشگر از سایر کشورها، ضمن ترویج فرهنگ و عقاید خود، کمکی نیز به نظام اقتصادی کشورشان کنند. از منظر گردشگران، برای یک سفر مطمئن، یکی از مهمترین پیشنیازها برای حرکت به سوی مقصد، آشنایی با محل موردنظر است. از آشنایی با اماکن دیدنی و تاریخی گرفته، تا فرهنگ و آداب و رسوم مردم آن خطه اما مهمتر از همه اینها، تدارک دیدن محل اقامت در شهر مقصد بهخصوص در سفرهای برونمرزی است. برخی از کشورها سعی میکنند با ایجاد اقامتگاههای ارزانقیمت در مناطق گردشگرپذیر خود، این دغدغه را تا حدودی رفع کنند. بسیاری نیز ترجیح میدهند با ارائه خدمات گرانقیمت و البته لوکس به گردشگران خارجی، برای کشورشان ارزآوری داشته باشند. نقش تکنولوژی در گردشگری با پیشرفت روزافزون تکنولوژی، پدیده گردشگری نیز از آن بیتاثیر نماند؛ حال گردشگران با یک جستوجو در اینترنت، بسیاری از اطلاعات مورد نیاز خود را برای سفر به دست میآورند. امکان رزرو آنلاین هتل و اقامتگاه نیز از دیگر امکاناتی بود که تکنولوژی در اختیار گردشگران قرار میداد. داستان اما به همین جا ختم نشد؛ امروزه فرهنگ گردشگری کمی متفاوت شده است و دیگر گردشگری و سفر به یک شهر یا کشور دیگر، به یک قشر خاص تعلق ندارد. بسیاری از دانشجویان، برای تحقیق و بررسی یا تفریح و وقتگذرانی، راهی سفر میشوند. این سفرها با سفرهای حرفهای جهانگردان اما تفاوتهای فراوانی دارد. جوانانی بدون تجربه گردشگری و با سرمایهای بسیار کم، به نیت سفر به شهری در یک کشور دیگر و با فرهنگی متفاوت، از کشورشان خارج میشوند و همین امر مشکلات فراوانی را برای آنها و کشور میزبان ایجاد میکند. از طرف دیگر، این قشر نوگردش نیز توانایی مالی رزرو هتل را ندارند. در این بین نیاز به راهکاری بود تا این مشکل حل شود. وبسایتها و اپلیکیشنهای واسطه به لطف گردش آزاد اطلاعات در فضای مجازی، وبسایتهایی ایجاد شدند که رابط میان مسافران و مقاصد گردشگری بودند. دیگر نیاز به پرداخت هزینه هنگفت برای اقامت در هتل نبود و گردشگران میتوانستند با پیش اجاره یک خانه محلی به قیمتی بسیار پایینتر از اقامتگاههای لوکس و بینالمللی، ضمن اطمینان از محل اقامت خود در کشور مقصد، نزدیکی بیشتری با مردم آن کشور داشته و با فرهنگ و آداب آن آشنا شوند. قضیه اما به همین جا ختم نشد؛ برخی از این سایتها و اپلیکیشنهای واسطه که در ابتدا تنها با نیت تسهیل گردشگری به وجود آمده بودند، پا را فراتر نهاده و اقدام به زمینهسازیهایی با نام تعامل فرهنگی کردند؛ اقدامی که به «کاناپهگردی» معروف شد. اولین سایتی که مقدمات این امر را فراهم کرد، یک شبکه اجتماعی با همین نام کاناپهگردی (couchsurfing) بود که با عضویت در این سایت و انتخاب میزبان، گردشگران و مسافران بنابر مدت درخواستی و مشخص شده، دوره سفرشان در مقصد را در منزل میزبان و بهعنوان همخانه میهمان میشدند، به اصطلاح میهمان کاناپه صاحبخانه بودند! این امکان جنجالبرانگیز، زمانی اهمیت بیشتری پیدا کرد که پای این برنامه و شبکه اجتماعی به ایران نیز باز شد. برخلاف تعاریف زیبا و دلنشینی که از این شبکه اجتماعی میشد اما مشکلات بزرگی در پس پرده آن بود. در قدم اول، عدم وجود هرگونه شناخت و آشنایی در بین میزبان و میهمان، امکان وقوع هر نوع حادثه و جنایتی را ممکن میساخت. اطلاعات موجود در سایت، همانگونه که خود سایت نیز اذعان میکند، تنها براساس اعتماد متقابل تهیه شده و هیچ مسئولیتی در قبال صحت و سقم آن وجود ندارد. مشکل دیگری که این نوع مسافرتها به دنبال داشت، مسائل و مشکلات امنیتی بود. یک تروریست، جاسوس، فرد امنیتی یا هر فردی با هر سابقه امنیتی، پس از ورود به یک کشور دیگر، ناگهان از رادارها غیب میشد و ماموریت خود را در شهرهای کوچک و بدون نیاز به هیچگونه کارت شناسایی و رودررو شدن با نهادهای امنیتی و اطلاعاتی انجام میداد. در کشور ما اما مهمتر از اینها، مباحث فرهنگی بود؛ ترویج سبک زندگی آمریکایی، بدون حتی کوچکترین نظارتی؛ گردشگرانی با فرهنگهای مختلف و فارغ از جنسیت و اعتقاداتشان، در خانههای کشور و در بین شهروندان ایرانی و خطری که مانند یک بمب ساعتی فرهنگ و اعتقادات مردم را تهدید میکرد و برخلاف برخی موارد مشابه، صرفا محدود به خانههای بالاشهر تهران نمیشد. هر فردی که دسترسی به اینترنت داشته و به قولی قصد اجاره یک «کاناپه» را نیز در منزلش داشته باشد، میتواند میزبانی یک یا چند گردشگر را بپذیرد. بهرغم اینکه چند ماهی است زنگ هشدار برای نهادهای امنیتی در ایران به صدا درآمده و دستگاههای نظارتی اقدام به فیلتر کردن این سایت کردهاند اما این مشکل تنها با یک نرمافزار فیلترشکن ساده، قابل حل شدن است! به هر حال باید بپذیریم که مسئولان در مقابله با این پدیده نوین، کاملا غافلگیر شده و هیچ برنامهای را برای مقابله با آن نداشتند. حال جدا از دعواهای سیاسی و تلاش برای پیدا کردن مقصر، هرچه زودتر باید برای مقابله با این پدیده، چارهای اندیشید و فکری برای حفظ فرهنگ کشور کرد که در غیر این صورت، روزبهروز باید منتظر فاجعهای اجتماعی بود.∎