گروه فرهنگی آناج: هنرمندان چیره دست آذربایجان در طول تاریخ همواره بخش جدایی ناپذیر هویت این منطقه بوده‌ و داشته‌های فرهنگی را در قالبی بدیع و دل انگیز به نمایش گذارده‌اند. تا جایی که هم اکنون شهر تبریز را به عنوان پایتخت فرش دستباف در جهان می‌شناسند و یا آثار نقاشی دو کمال هنوز هم ردی از نقاشی اصیل را در موزه‌های بزرگ دنیا به نمایش گذاشته است.

در این گزارش اما نه نشانی از فرش است و نه نقاشی بلکه ترکیب چوب است و چسب که با هنرمندی و ظرافت نقش‌هایی ماندگار خلق کرده است.

آناج: از خودتان بگویید، چطور شد بین هنرهای مختلف به معرق کاری روی آوردید؟

عبدالحسین نعمتی متولد 1350 هستم که از سال 72 به طور جدی وارد این عرصه شدم. البته پیش‌ترها علاقه به کارهای هنری در من وجود داشت. حتی در دوران مدرسه وقتی که در درس فنی و حرفه‌ای کار با چوب داشتیم، من برج ایفل را درست کردم. ولی این علاقه در آن زمان رها شد تا اینکه در سال 72 توسط دوستان به طور جدی وارد این هنر شدم.

در طی این‌ سال‌ها نمایشگاه‌هایی نیز برگزار کردیم و نخستین انجمن چوب معرق ایران را در تبریز به ثبت رساندیم. البته این انجمن در حال حاضر به علت نداشتن مکان ثابت، راکد شده است اما پیگیر هستیم که دوباره دوستداران معرق را گرد هم بیاوریم. آخرین نمایشگاهی که بر گزار کردیم در هفته نکوداشت تبریز بود که اشعار استاد شهریار را توسط بزرگان اساتید انجمن خوشنویسان نوشته شد و ماهم به طور معرق و منبت کار کردیم و در عمارت شهرداری به نمایش گذاشتیم.

آناج: جایگاه معرق کاری را در صنایع دستی استان چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در استان ما بیش از 70 رشته از صنایع دستی در حال فعالیت است و متاسفانه برخی در سال‌های اخیر به دلیل سرعت تحولات تمدنی به ویژه واردات صنایع دستی از دیگر کشورها، رو به فراموشی است. اما هنرهای چوپی همچون (خاتم، معرق، منبت و حصیر بافی) در استان ما فعال است. البته هنرهای چوبی جزو صنایع دستی محسوب می‌شود ولی در استان ما آنچنان مورد توجه نیست.

به طور مثال تنها هنر صنایع دستی که مورد اقبال مسئولین و مردم قرار دارد فرش است حتی در سازمان‌ها و ادارات نیز برای هدیه از تابلو فرش استفاده می‌کنند و هنرهای مبتنی بر چوب و فلز را مورد توجه قرار نمی‌دهند.

آناج: در خصوص معرفی این رشته بفرمایید، چطور از دل چوب طرح‌های خود را بیرون می‌کشید؟

در ابتدا طرحی عامه‌پسند را بر می‌گزینیم سپس قطعه‌ها را بر روی سه لاین چسبانده و طرح را دور بری می‌کنیم. سپس رنگ‌های مورد نظر را انتخاب می‌کنیم و آن قطعه‌هایی که بریده شده‌اند را به عنوان الگو انتقال می‌دهیم روی چوب و برش می‌دهیم. البته کار جزئیات زیادی موقع چسابندن لایه‌ها و انتقال طرح و برش دارد که از ذکر جزئیاتی که ممکن است به طول انجامد صرف نظر کردم.

فقط اینکه تمامی مراحل در همین کارگاه انجام می‌شود منهای رنگ آمیزی چوب‌ها که توسط یکی از دوستان ما در کارگاه مخصوص رنگ آمیزی انجام می‌پذیرد.

آناج: واردات صنایع دستی از کشورهای دیگر آیا در کار شما هم وجود دارد؟

در زمینه صنایع دستی هم محصولات چینی راه یافته‌اند اما تفاوت بسیاری است بین کاری که توسط دست انجام می‌شود با آنچه دستگاه می‌زند. تفاوتی که بین فرش ماشینی و فرش دستباف هست نمود عینی برای نشان دادن وجه تمایز این دو می‌باشد.

در محصولات ما نیز cnc و لیزر وجود دارد ولی هیچ کدام قادر نیستند ظرافتی که در طرح دستی وجود دارد به نمایش بگذارند و هیچ کدام قادر نیستند آنچه را که توسط دست خلق می‌شود را تولید نماید.

آناج: آیا در حوزه‌ی شما آموزش تخصصی این رشته ارائه می‌شود؟

در سال‌های قبل انجمن صنایع دستی هنرجوهایی داشت و سوبسیت هم می‌گرفت یعنی مبلغ کمی را از هنرجو دریافت می‌کرد و آموزش می‌داد. اکنون ما در همین کارگاه خود بیش از 300 هنرجو داریم و زمینه‌ی آموزش این هنر را فراهم ساخته‌ایم.

آناج: مهم‌ترین دغدغه‌ای که دارید؟

اولین دغدغه‌ی هنرجوهای ما دغدغه فروش هست که آنهم به این دلیل است که هنر به ویژه معرق دیربازده است. بنده 15 سال است که در این هنر سرمایه‌گذاری کرده‌ام تا به این موقعیت شغلی دست یابم. از سوی دیگر تا کنون دولت هیچ گونه حمایتی از ما انجام نداده است، حتی وعده‌ی وام را دادند اما آن هم توسط برخی از مدیران بانکی اعمال نشد و ابتر باقی ماند.

گفت‌وگو از: میر مهدی حسینی