تامین ابزارهای موردنیاز برای انجام فعالیت‌های اقیانوس‌شناسی و تحقیقاتی از دلایل تولید شناور اقیانوس‌پیمای در مقیاس ملی بوده است که با بهره‌برداری آن، ایران به یکی از قطب‌های تحقیقاتی در منطقه تبدیل خواهد شد.
به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، پروژه‌هاي ساخت شناورهاي کانتينربر در ابتداي امر شش کشتي اقیانوس‌پیما 2200TEU بودند و با اين رويکرد آغاز شدند (بعدها دو پروژه PG102 و PG103 کنسل شد) که ابتدا پروژه اول (با کد پروژه PG106) و بانام ايران بوشهر در کارخانه کشتي‌سازي زیرمجموعه شرکت Thyssen Nordseewerke GmbHدر آلمان ساخته شود و در حين فرآيند ساخت، پرسنل بخش‌هاي مختلف شرکت ايزوايکو به‌تناسب نوع وظايف محوله، دوره آموزش حضوري در کارخانه مذکور را همزمان با مشاهده رويه ساخت ايران- بوشهر بگذرانند.
ديدگاه کلي اين بود که کليه نقشه‌هاي پايه‌اي ، نقشه‌هاي طراحي تفصيلي، نقشه‌هاي نصب و همچنين کليه مواد و ماشین‌آلات پروژه‌ها به‌طور یکجا خريداري شوند و کارخانه دغدغه‌اي بابت تهيه ليست خريد متريال نداشته باشد، بلکه تمرکز اصلي بر دستيابي به تکنولوژي ساخت کشتي باشد و دغدغه‌ها و مشکلات طراحي در مراتب بعدی قرار گیرد.
براي پروژه‌هاي فرآورده بر (با کد پروژه 108 و 109) ديدگاه کلي اين بود که پس از کسب تجربه در تکنولوژي ساخت به‌وسیله انجام ساخت کانتينربرها، نقشه‌هاي پايه خريداري شوند و کارخانه بر اساس اين نقشه‌هاي پايه‌اي اقدام به انجام طراحي تفصيلي، تهيه نقشه‌هاي کارگاهي، نقشه‌هاي نصب و تهيه ليست خريد مواد و ماشين‌آلات کند و به‌طورکلی به تکنولوژي طراحي تفصيلي دست يابد. پس‌ازآن قصد بر اين بود که پروژه‌هاي ساخت چند افراماکس آغاز شود که در آن کليه فرآيند طراحي از مقدماتي تا تفصيلي و ساخت شناور توسط کارخانه انجام شود که اين مورد هرگز محقق نشد.
مصطفي جعفر زاده خطيباني کارشناس مهندس کشتی‌سازی و کارشناس ارشد هيدرومکانيک کشتي از دانشگاه صنعتي اميرکبير و عضو هیئت‌علمی گروه مهندسي کشتي‌سازي دانشگاه علوم و فنون دريايي خرمشهر با اشاره به روند انجام طراحي تفصيلي این طرح گفت: در اجرای این پروسه، پس از خريداري نقشه‌هاي پايه‌اي از شرکت کره‌اي KOMAC و آموزش تعدادي از پرسنل دفتر طراحي مرکزي ايزوايکو در کره جنوبي جهت آشنايي با اين نقشه‌ها، شرکت ايزوايکو اقدام به خريد ماژول‌هاي طراحي تفصيلي نرم‌افزار قدرتمند طراحي کشتي TRIBON از شرکت AVEVA را کرد و تعدادي از پرسنل دفتر طراحي، دوره آموزش طراحي تفصيلي با اين نرم‌افزار را در انگليس گذراندند. اما ازآنجایی‌که آشنايي با نرم‌افزار تنها يکي از فاکتورهاي طراحي است و آشنايي با اصول و تکنيک‌هاي طراحي تفصيلي از الزامات ديگر اين امر به شمار می‌رود سبب شد که در ابتداي شروع کار طراحي، روند بسيار کندي را طي کند. لذا ايزوايکو اقدام به جذب تعدادي متخصص اوکرايني کرد، که در کنار پرسنل ايزوايکو هم امر آموزش و هم فرآيند طراحي را عهده‌دار باشند.
این فعال حوزه فناور ادامه داد: تنها تعدادي از آن‌ها آشنا به نرم‌افزار TRIBON بودند وعده‌ای ديگر در کنار ساير پرسنل ايزوايکو آموزش اين نرم‌افزار را فراگرفتند که اين امر خود جاي سؤال است که چرا از متخصصين و مدرسين حرفه‌اي براي آموزش در حين کار استفاده نشد که طبیعتاً جزييات و علل مالي و غيره اين تصميم را مديران وقت بهتر از من آگاه هستند و اظهارنظر قطعي نمي‌کنم.
جعفر زاده خطيباني بابیان اینکه اما يکي از مشکلات عمومي و بسيار تاثيرگذار در کليه فعاليت‌هاي کارخانه و علی‌الخصوص واحد طراحي مهندسي، عدم ماندگاري پرسنل در ايزوايکو بود اظهار کرد: بطوريکه غير از تعداد معدودي از مديران واحدهاي طراحي، ساير کارشناسان طراح عمدتاً حداکثر يک سال تا يک سال و نيم در دفتر ايزوايکو شاغل بودند و پس از فراگيري نرم‌افزار و تکنيک‌هاي طراحي و زماني که به بهره‌وري مناسب مي‌رسيدند از مجموعه منفک مي‌شدند، و جذب نفرات جديد ضمن صرف زمان و هزينه، سبب بروز خطاهاي زياد مي‌گرديد و يکي از عوامل مهم و تاثيرگذار در کنار ساير عوامل در به درازا کشيدن فرآيند طراحي بود.
وی با اشاره به برخي از عوامل مؤثر در عدم ماندگاري پرسنل را ادامه داد:  دستمزدهاي بسيار پايين نسبت به صنايع مشابه در همان منطقه یکی از این موارد است، به این معنی که ساعات کار بسيار نامناسب، با توجه به قرارگيري کارخانه در 37 کيلومتري بندرعباس و شروع رسمي کار از ساعت شش صبح، خود عامل تاثيرگذاري به‌حساب می‌آمد که شايد از ديد مديران ارشد چندان مهم به نظر نرسد.

این فعال حوزه فناور عدم وجود آموزش مستمر حين کار مورد دیگر در عدم ماندگاری پرسنل خواند و گفت: متاسفانه شرکت ايزوايکو در آن زمان تبديل به دانشگاه دومي شده بود که مهندسين از آن براي کسب تجربه یک‌ساله و سکوي پرتاب براي ورود به صنايع ديگر استفاده مي‌کردند. البته از جنبه مثبت قضيه اگر ببينيم واقعاً ايزوايکو نقش يک دانشگاه عملي مناسبي در تربيت متخصص داشته و بسياري از افرادي مجرب امروز در صنايع دريايي آموزش‌دیده آن دوران ايزوايکو است..
وی گفت: با اين اوصاف در فواصل سال‌هاي 86 و 87 و عليرغم تمامي اين موارد، تيم طراحي تفصيلي فراورده‌برها به يک ثبات نسبي از نفرات آموزش‌دیده رسيده بود که هرچند تعداد اندکي نسبت به گذشته محسوب مي‌شدند اما سرعت و دقت تهيه نقشه‌هاي کارگاهي در حد قابل قبولي رسيده بود و مي‌توان گفت بيش از 95% فرآيند طراحي کامل شناور انجام‌شده بود. همچنين طراحي تفصيلي سازه شناور به‌صورت سکشن هاي مجزا انجام مي‌شد و اين نقشه‌ها در طول اين سال‌ها آماده‌شده بودند و به دنبال آن، رويه ساخت سکشنها و بلوک‌ها هم انجام شد و سازه شناور تقریباً تکميل شدند.
جعفر زاده خطيباني عدم رويه مناسب براي مکتوب و مستند کردن تجربيات به‌دست‌آمده است را يکي ديگر از مشکلات عمومي موجود در ايزوايکو و همچنين بسياري از واحدهاي صنعتي بزرگ کشور، خواند و گفت: با رفتن نفرات و عدم جذب پرسنل جديد عملاً تجربه کسب‌شده طراحي تفصيلي نيز از کارخانه ايزوايکو تا حدي زيادي رخت بر بست و اگر قرار باشد مجدداً پروژه¬اي در آن ابعاد شروع شود نياز به عمده سعي و خطاهاي گذشته است.
این فعال حوزه دریایی بابیان اینکه براي انجام فعاليت‌هايي که براي اولين بار در يک کارخانه انجام مي‌شوند نياز به حداقل دو مرحله آموزش است گفت:  آموزش که عموماً جهت آشنايي کلي با رويه انجام فعاليت است، در مورد موضوع موردبحث ما اصول طراحي تفصيلي و نرم‌افزار مربوطه است. در آموزش اوليه معمولاً چون پرسنل هنوز وارد جزييات دقيق طراحي نشده‌اند طبیعتاً سؤالات و مشکلات تخصصي را لمس نکرده‌اند و از تمامي ظرفيت‌ها و دانش مدرسين بهره نمي‌برند که اين آموزش در ايزوايکو انجام شد. اما آموزش مرحله دوم زماني موردنیاز است که افراد مدت نسبتاً قابل قبولي فرآيند طراحي را انجام داده‌اند تسلط نسبتاً مناسب بر امر پیداکرده‌اند و به سؤالات تخصصي رسيده‌اند که نيازمند دوره پيشرفته هستند و لزومي هم ندارد اين دوره حتماً در خارج از کارخانه انجام پذيرد بلکه مي‌توان از افراد متخصص دعوت نمود که ايرادات فني و تخصصي که در طول انجام پروژه لاينحل باقی‌مانده‌اند را رفع و آموزش دهند.
وی ادامه داد: واحد طراحي و مهندسي در آن زمان شامل سه دفتر طراحي بود که بخش طراحي پايه‌اي در دفتر مرکزي ايزوايکو در تهران واقع بود. دفتر طراحي تفصيلي که در کارخانه ايزوايکو واقع بود و شامل واحد طراحي سازه، طراحي پايپينگ، طراحي ماشین‌آلات و دستگاه‌های تهويه، واحد برق و واحد تجهيزات سازه‌اي بود. دفتر فني سوم که واحد مهندسي توليد بوده و در ارتباط مستقيم با کارگاه‌ها و رفع مشکلات توليد، تهيه رويه‌هاي نصب سکشن‌ها و تهيه ساير پروسه‌ها و دستورالعمل¬هاي مرتبط با توليد بود.
جعفر زاده خطيباني گفت: اگر حرکت به‌سوی ساخت شناورهاي اقیانوس‌پیما مجدداً آغاز شود، به‌هیچ‌وجه نبايد انتظار تحويل به‌موقع پروژه‌ها در مدت‌زمان ساير کارخانه‌های کشتي‌سازي دنيا را حداقل براي دو يا سه پروژه اول داشته باشيم. اما يقين دارم براي پروژه‌های بعدي به زمان مطلوب خواهيم رسيد. اثبات اين ادعا را در زمان تحويل شناور افراماکس صدرا می‌توان ديد که عمده پرسنل آموزش‌دیده ايزوايکو به همراه مهندسين صدرا، آن پروژه را در مدت‌زمان بسيار کمتري از کانتينربرها ساختند که البته مشکلات مربوط فسخ قرارداد از سوي مالک و مسائل سياسي وقت کشور در قسمت‌های پاياني پروژه تأثیرات نامطلوب داشت، که اين مقوله‌اي ديگري است.
وی صنعت کشتي سازي يک صنعت مادر خواند و گفت: صنعت کشتی‌سازی به زنجيره وسيعي از صنایع ديگر گره‌خورده است. وقتي ما در صنعت خودرو پس از 50 سال خودروسازي هنوز در اين وضعيت هستيم لذا از صنعت کشتي¬سازي که از بزرگ‌ترین و عظيم¬ترين صنايع دنيا است نمي¬توانيم توقع معجزه داشته باشيم و بگوييم صنعت کشتي¬سازي ما بايد ظرف مدت کوتاهي مثلاً 4-5 سال با ژاپن و آلمان و کره جنوبي برابري کند.

این فعال حوزه دریا با بیا اینکه نظارت موسسه تنها در مرحله ساخت نیست، افزود: نقش تأییدیه نقشه‌ها Plan Approve بسيار پررنگ است. اما تأییدیه طراحي عموماً شامل طراحي پايه‌اي می‌شود که لازم است کليه نقشه‌هاي پايه‌اي موردنیاز (نقشه‌های موردنیاز در قواعد هر موسسه ذکرشده است) به تأیید موسسه مربوطه برسد. در خصوص نقشه‌های تفصيلي عموماً مؤسسات به تأییدیه رويه استاندارد تهيه نقشه¬ها که از سوي شرکت طراح ارائه می‌شود، کفايت مي‌کنند و نيازي به تأیید تمامي نقشه‌هاي کارگاهي که گاهي به چند هزار شيت هم مي‌رسد نیست. بلکه اجراي اين نقشه‌ها در زمان ساخت و نصب، مورد بازرسي و تأیید قرار مي‌گيرد.
وی در پایان گفت: در خصوص پروژه‌های فرآورده بر، ازآنجایی‌که نقشه‌هاي پايه‌اي تأییدشده خریداری‌شده بود، در فاز طراحي چندان مسئله حاد و مشکل سازي با موسسه مربوطه وجود نداشت بلکه ويرايش و تغييرات جزيي که در نقشه‌های پايه‌اي گاها رخ مي‌داد توسط موسسه بررسي می‌شد، اما در فرآيند ساخت و نصب، چالش‌هاي زيادي وجود داشت که در فرصت‌های بعدي که مسائل مربوط ساخت را مورد مطالعه قرار خواهيم داد ذکر می‌شود.
پایان پیام/32