صنعت حمل و نقل از مهم ترین ابعاد دستیابی به اقتصاد کارآمد و توسعه پایدار به شمار می رود. در این میان گستردگی فعالیت ها و تحولات فناوری در این بخش، کشورها را بر آن داشت تا برای بقا در عرصه بین المللی حمل و نقل خود را توسعه بخشند زیرا از این حوزه به عنوان نیروی محرکه توسعه یاد می کنند.

ایران نیز برای هماهنگی با تحول های جهانی در راستای اجرای اولویت های کشور در بخش توسعه همه جانبه، نیازمند توجه بیش از پیش به حوزه حمل و نقل است و بایستی تمرکز خود را بر بهبود زیرساخت های این صنعت معطوف کند. باید دانست تحقق این امر مستلزم مدیریت کلان نگر و کارآمد به شمار می رود تا اینگونه بتوان دانش موجود را به منظور بهره برداری بهینه به کار برد.

بر پایه گزارش مجمع جهانی اقتصاد، ایران به لحاظ زیرساخت های ریلی در منطقه خاورمیانه در جایگاه نخست قرار دارد و باید بررسی کرد که تا چه اندازه در زمینه بهره برداری موفق است و تا چه میزان نیازمند اهتمام و تدبیرهای ویژه محسوب می شود.

اهمیت صنعت حمل و نقل و نقش تاثیرگذار آن در پویایی اقتصاد ملی سبب شد تا شورای فرهنگ عمومی کشور 26 آذر را به مناسبت سالروز فرمان تاریخی امام خمینی(ره) مبنی بر تخلیه کشتی های منتظر در بندرهای جنوبی کشور در 1361 خورشیدی به عنوان «روز حمل و نقل» نامگذاری کند.

اینک به منظور آگاه‌سازی جامعه با نقش و جایگاه حمل و نقل در اقتصاد و دیگر بخش های رفاهی کشور بر دستاوردهای دولت تدبیر در این حوزه مروری کوتاه داریم.

**نگاهی به اقدام های دولت در حوزه های مختلف حمل و نقل
دولت تدبیر با برنامه‌ریزی‌های راهبردی، گام‌های زیربنایی و مطلوبی در صنعت حمل و نقل برداشته است که می‌تواند به توسعه همه جانبه این بخش منجر شود‌. در این میان نوسازی ناوگان هوایی، توسعه خطوط ریلی، دریایی، زمینی، افزایش میزان حمل بار، مسافر و ترانزیت و تعامل با کشورهای همسایه نشان از تلاش‌های بی وقفه دولت برای گسترش بیش از پیش این بخش دارد.

افزایش خطوط ریلی کشور، ساخت آزاد راه و بزرگراه ها و پرداختن به بهبود زیرساخت های جاده‌ای، افزایش ظرفیت اسمی- کانتینری و مسافری و اجرای طرح‌های توسعه‌ای در بنادر کشور از مهم ترین اقدام های دولت تدبیر در حوزه حمل و نقل محسوب می شود.

**زیرساخت های حمل و نقل جاده ای
حمل و نقل جاده‌ای به دلیل فراهم کردن بیشترین امـکان دسترسی به نقـاط مختلف برای حمل کالا و مسافر بیشترین درصد از حمل و نقل زمینی در کشور را شامل می شود. بنابراین توسعه و توجه بر گسترش راه ها در این میان سهم بسزایی خواهد داشت. رسیدگی به وضعیت جاده ها که به دلیل نامناسب بودن ساختار زیربنایی حادثه ساز هستند، سبب شد تا تعداد فوتی ها و مصدومان تصادف ها در این بخش کاهش یابد.

یکی از مهم ترین مسایل تاثیرگذار بر اقتصاد کشور از جمله بخش های تجارت و گردشگری پرداختن به احداث و تکمیل آزادراه ها محسوب می شود. «احداث یک هزار و 200 کیلومتر آزاد راه با مشارکت بخش غیردولتی، ایجاد پنج هزار و 521 کیلومتر زیرساخت جاده ای شامل چهار هزار و 82 کیلومتر بزرگراه و یک هزار و 439 کیلومتر راه اصلی، ۱۳هزار و 40 کیلومتر احداث و ساخت راه های روستایی و همچنین آسفالت راه های روستایی به میزان 13 هزار و ۴۰۰ کیلومتر» از جمله تلاش های دولت برای بهبود زیر ساخت های حمل و نقل جاده ای به شمار می رود.

**توسعه ظرفیت های دریایی و بندری
حمل و نقل دریایی در ایران، نقش موثر و اساسی در تجارت محلی، منطقه ای و جهانی دارد، چرا که وجود بیش از پنج هزار و 800 کیلومتر سواحل دریایی، بنادر بزرگ و کوچک، ناوگان‌های تجاری ملکی و نفتی در منطقه خاورمیانه و جهان از اهمیت بالایی برخوردار است و هزینه‌های بسیار پایین حمل و نقل دریایی در مقایسه با دیگر روش های حمل و نقل، امکان جابه جایی ایمن و انبوه کالاها از جمله واردات مواد اولیه، ماشین‌آلات و محصولات صنعتی و نیز صادرات نفت خام و فرآورده‌های آن، ظرفیت‌ بسیاری را در این زمینه پدید آورد. افزایش ترانزیت بار و کالا، تخلیه و بارگیری 146 میلیون تُن کالا در بنادر کشور و جابه جایی میلیون ها مسافر در بنادر کشور، همگی نشان از رشدی چشمگیر دارد.

**تجهیز و نوسازی ناوگان هوایی
حمل و نقل هوایی نیز با نظر به شیوه‌ نوین زندگی، تاثیر زیادی در وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جوامع می گذارد که هرچند سهم اندکی از صنعت حمل و نقل را به خود اختصاص داده است اما از اهمیت آن نمی توان چشم پوشی کرد. دولت تدبیر با تجهیز و نوسازی ناوگان هوایی از جمله خرید و وارد کردن هواپیماهای نو به کشور کوشید با ایمن سازی مسافرت های هوایی، امنیت را در این بخش ارتقا دهد تا شاهد شکوفایی ظرفیت های گوناگونی باشد که از طریق توسعه حمل و نقل هوایی میسر خواهد شد.

**ظرفیت سازی های بخش حمل و نقل ریلی
از جمله اقدام های دولت یازدهم و دوازدهم در امر توسعه حمل و نقل کشور می توان به برقی کردن یک هزار و 466 کیلومتر خطوط ریلی به ارزش تقریبی چهار میلیارد و 500 هزار دلار از محل صندوق توسعه ملی (خط ریلی اصفهان ـ اهواز به طول 540 کیلومتر و تهران- مشهد به طول 926 کیلومتر) اشاره کرد. همچنین سه هزار و 75 کیلومتر خطوط ریلی به ارزش تقریبی هفت میلیارد یورو از محل فاینانس و گسترش خطوط ریلی حومه ای تهران (احداث خطوط سوم وچهارم تهران ـ کرج) تا تیر 1395 خورشیدی از دیگر اقدام های مثبت دولت تدبیر و امید در حمل و نقل ریلی کشور محسوب می شود.

**نقش پررنگ بخش خصوصی در توسعه بخش حمل و نقل
حضور بخش خصوصی به عنوان بازویی پرقدرت در بخش حمل و نقل نقشی اساسی را در سرعت بخشیدن به برنامه های توسعه ای ایفا می کند، به همین دلیل اکنون حمل و نقل در بیشتر کشورهای جهان خصوصی سازی شده است؛ بنابراین حذف نگاه رقابتی به این مقوله می تواند راهگشا باشد چرا که بخش خصوصی هرگز به معنای حضور نداشتن دولت بر کارها محسوب نمی شود، بلکه تقویت کننده دولت است. تقویت پتانسل بالایی که ایران در زمینه انواع گوناگون حمل و نقل دارد می تواند رسیدن به شرایط ایده آل و مطلوب را دست یافتنی تر سازد.

*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: عشرت کراری**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**9428**9131
ایرنا پژوهش، کانالی برای انعکاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.