دیلتای و اصل تاریخمندی
صاحبخبر - مالک شجاعیجشوقانی، عضو هیاتعلمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی: پروژه فکری دیلتای، به ظرافت در فضای فکریای میان مکتب تاریخی از سویی و پوزیتیویسم از سوی دیگر، در آمد و شد است. وی برخلاف مکتب تاریخی، مفتون نسبیگرایی مسلط در روزگار خود نشد و برخلاف پوزیتیویسم اجازه نداد که تاریخمندی اساسی زندگی انسانی، به پای تئوریپردازیهای خشک علوم طبیعی قربانی شود. دیلتای به دنبال علوم انسانی با بنیادهای خاص خود است. این بنیاد، اصل تاریخمندی است و وی بر مبنای همین اصل به تبیین فلسفی بنیادهای علوم انسانی میپردازد و میکوشد تا به دنبال جایگاه مشروعی برای علوم انسانی در کنار علوم طبیعی باشد، بدون اینکه «عینیت» و «تاریخیت» یکی فدای دیگری شود. درواقع فلسفه علوم انسانی دیلتای درصدد تکمیل طرح بنیادهای معرفتشناختی علوم طبیعی (عقل محض) کانتی و توسعه آن به حوزه علوم انسانی (عقل تاریخی) به مدد عبور از سوژه پیشینی صوری عقل زده کانتی به سوژه تاریخی ریشهدار در شبکه حیاتی است.∎