کهکشان راه شیری میزبان دست کم ۱۰۰ میلیارد سیاره بیگانه است.در واقع به ازای هر ستاره موجود در کهکشان راه شیری، یک سیاره بیگانه وجود دارد. در این شرایط با در نظر گرفتن سایر سیارات احتمالی، تعداد سیارات این کهکشان تا ۲۰۰ میلیارد نیز قابل افزایش است. حال با در نظر گرفتن این تعداد که فقط در کهکشان ما وجود دارد، برای سایر کهکشان های شناخته شده چه تعداد سیاره ممکن است وجود داشته باشد و در مجموع در تمامی کیهان به چه عددی می رسیم. بنابراین اگر برای هر کهکشان چند سیاره مانند زمین در نظر بگیریم پس میلیاردها سیاره مانند زمین وجود خواهند داشت.
پیش از پرتاب تلسکوپ فضایی کپلر، ستاره شناسان نمی دانستند که سیارات مشابه زمین خارج از منظومه شمسی در کجا واقع هستند، اما این رصدخانه به دانشمندان کمک کرده است تا بیش از ۲۵۰۰ سیاره و ۲۰۰۰ نامزد سیاره ای که هنوز به تحقیقات بیشتری نیاز دارند را شناسایی کنند. تلسکوپ فضایی کپلر، پیشرفته ترین شکارچی
سیاره‌‌ای تاریخ است که سیارات متعددی را که دور
ستاره های خود در منطقه ای موسوم به «کمربند حیات» (Zone Goldilocks) در حال چرخش هستند، شناسایی کرده است. ستاره شناسان به دنبال سیارات سنگی مانند زمین در منطقه کمربند حیات هستند تا جهان هایی را پیدا کنند که بتوانند زندگی فرازمینی را پشتیبانی کنند.کمربند حیات منطقه ای نه آن چنان داغ و نه خیلی سرد است که آب نتواند در آن به صورت مایع جریان داشته باشد.زمین در منطقه کمربند حیات واقع است که همین مسأله به آن اجازه می دهد تا از آب مایع که یک عنصر کلیدی برای زندگی است، برخوردار باشد.اعتقاد بر این است که نزدیکی سیاره زمین به خورشید یکی از دلایل وجود زندگی است.
تلسکوپ فضایی کپلر در مارس ۲۰۰۹ به فضا پرتاب شد تا سیارات مشابه زمین را که دور دیگر ستارگان
می‌چرخند، کشف کند.کپلر برای انجام مأموریت خود باید درخشندگی ۱۰۰ هزار ستاره را بررسی کند تا نشانه‌‌ای از کاهش درخشندگی بر اثر گذار سیاره ای بیابد. پس از آن به بررسی ویژگی هایی می پردازد که سیارات شناسایی شده را در کمربند حیات قرار می دهند. کمربند حیات یا منطقه «گلدی‌لاکس» در اخترشناسی بازه ای از فاصله در سامانه یک ستاره است که می توان در آن سیاره ای با فشار اتمسفر کافی یافت و نیز شرایط وجود آب مایع در سطح خود را دارد. این فاصله بر مبنای نیازهای شناخته شده بیوسفر زمین، موقعیتش در منظومه شمسی و مقدار انرژی حرارتی که از خورشید دریافت می کند، محاسبه می شود.
به دلیل اهمیت وجود آب مایع به عنوان لازمه زندگی تصور می شد با استفاده از کمربند حیات بتوان وسعتی از جهان که امکان زندگی فرازمینی در آن وجود دارد را تخمین زد. هر چند بعدها مشخص شد که امکان وجود آب مایع به علت وجود منابع حرارتی دیگر در اجرام آسمانی که خارج از این محدوده قرار دارند نیز وجود دارد و در واقع امکان زیست فرازمینی به این نواحی محدود نمی شود. از سال ۱۹۵۳ میلادی که مفهوم کمربند حیات برای نخستین بار مطرح شد تاکنون سیاره های زیادی در این نواحی یافت شده اند که بیشتر آن ها ابرزمین یا غول گازی با ابعادی بسیار بزرگ تر از زمین هستند، چرا که شناسایی این گونه سیارات آسان تر است.
در اوایل سال ۲۰۱۳ ، ستاره شناسان مأموریت کپلر اعلام کردند، سیاره ای همانند زمین موجود است که احتمالاً قابل سکونت است. این سیاره که به اسم «کپلر ۶۹ سی» شناخته می شود همانند سیاره های سامانه خورشیدی در مداری ویژه پیرامون ستاره ای می چرخد. این سیاره یکی از نخستین نامزدهای احتمالی داشتن زندگی فرازمینی در خود است که انسان از وجود آن آگاهی پیدا کرده است.
در چهارم نوامبر ۲۰۱۳ میلادی ستاره شناسان اعلام کردند که بر اساس اطلاعات تلسکوپ فضایی کپلر امکان وجود نزدیک ۴۰ میلیارد سیاره زمین سان در کهکشان راه شیری وجود دارد که در کمربند حیات در حال گردش حول ستاره خود باشند و نزدیک ترین آن ها در حدود ۱۲ سال نوری از زمین فاصله دارد.
در اوت سال ۲۰۱۶ رصدخانه جنوبی اروپا کشف سیاره «پروکسیما ـ ب» را اعلام کرد. پروکسیما ـ ب، یک سیاره زمین مانند است که در حال چرخش به دور ستاره «آلفا ـ قنطورس» در محدوده قابل سکونت یا کمربند حیات است.با توجه به این که این ستاره کم نورتر از خورشید است، محدوده قابل سکونت آن کوچک تر از خورشید است و سیاره پروکسیما ـ ب نیز در فاصله ای ۲۰ برابر نزدیک تر نسبت به فاصله زمین تا خورشید قرار دارد. این نزدیکی در کنار فعالیت بیشتر ستاره مرکزی، سبب شده است که میزان تشعشعات بیشتری از ستاره میزبان به این سیاره برسد.در صورتی که میدان مغناطیسی این سیاره به اندازه ای قدرتمند باشد که ذرات پرقدرت پراکنده شده از ستاره میزبان را به دام بیندازد سبب ایجاد شفق های قطبی خواهد شد که مطالعه آن این امکان را به دانشمندان می دهد که با ویژگی های بیشتری از
پروکسیما ـ ب آشنا شوند.
دمای پروکسیما ـ ب در میزانی تخمین زده شده که وجود آب به صورت مایع و روی سطح سیاره
امکان پذیر است. بسیاری از ویژگی‌های
این سیاره به زمین شباهت دارد اما وجود اتمسفر مشابه با زمین یکی از
مهم ترین نیازها برای شکل گرفتن حیات در این سیاره است.علاوه بر وجود اتمسفر مشابه زمین و آب مایع، داشتن میدان مغناطیسی سراسری همانند قطب های مغناطیسی زمین یکی از ضروریات برای ایجاد شرایط مناسب حیات موجوات محسوب می شود.بر اساس بررسی های محققان اگر سیاره پروکسیما ـ ب حتی اتمسفر ساده تری نسبت به زمین داشته باشد و نیز فقط از نیتروژن و کربن دی اکسید تشکیل شده باشد، می تواند شرایط فوق العاده مناسبی برای حیات و دمای مناسبی برای مایع بودن آب داشته باشد.یکی از مشکلاتی که این سیاره دارد تغییرات شدید دمای آن در روز و شب است. به نظر می رسد دمای این سیاره در طول روز ۱۶ درجه و در شب منفی ۱۲۳ درجه سانتی گراد باشد و این موضوع در کنار حجم بالای تشعشعات فضایی بخشی از مشکلات اساسی برای وجود حیات در این سیاره هستند.
یکی از جدیدترین سیاره های کشف شده توسط کپلر در اطراف ستاره کوتوله ای به نام «گلیس ۹۸۲۷» (Gliese 9827 ) انجام شده است که حدود ۱۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد.سه سیاره ای که در این تحقیق شناسایی شده اند در فاصله های نزدیک تری به ستاره میزبانشان نسبت به فاصله زمین تا خورشید واقع شده اند.این سیارات که با پسوند بی، سی و دی در انتهای نام ستاره خود شناخته می شوند به ترتیب در فاصله‌‌های
۲ میلیون ۹۹۱ هزار کیلومتر، ۵ میلیون و ۹۸۴ هزار کیلومتر و ۸ میلیون و ۹۷۶ هزار کیلومتر از ستاره میزبان خود یعنی گلیس ۹۸۲۷ قرار دارند.در ماه گذشته، دانشمندان با تجزیه و تحلیل داده‌های کپلر، ۲۰ سیاره را کشف کردند که به طور بالقوه می توانند میزبان حیات باشند.کپلر همچنین دوقلوی بالقوه زمین موسوم به «KOI 7711.01» کشف کرده که فقط کمی بزرگ تر از سیاره ما است و همان مقدار نور دریافتی زمین از خورشید را دریافت می کند.
تلسکوپ فضایی کپلر در طول هشت سال مأموریت خود ۵۰۱۷ مورد مشکوک را رصد کرده است که از بین آن ها وجود ۲۴۹۴ مورد تایید شده است. آخرین جمع‌‌بندی‌ها نشان می دهد که یک پنجم ستاره های موجود در کهکشان راه شیری، قد و قواره و مشخصات نزدیک به خورشیدِ منظومه شمسی ما را دارا هستند. با یک حساب سرانگشتی رقمی بالاتر از ۱۰میلیارد ستاره شبیه خورشید در کهکشان ما وجود دارند که ممکن است سیاره های مشابه زمین داشته باشند.
میکاییل تهرانی
*عکس ها از: Daily Mail
code