حق نشر عکس MEHR

اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور ایران تأیید کرده است که بسیاری از خانه‌های تخریب شده در زلزله شب گذشته در غرب این کشور متعلق به ساختمان‌های مسکن مهر بوده است. او از وزیر راه و شهرسازی خواست تا با دقت این موضوع را بررسی کند که چرا خانه‌های نوساز تا این حد آسیب‌پذیر بوده‌اند.

کمیسیون عمران مجلس هم مامور شده تا با دقت بیشتری وضعیت ایمنی و کیفیت ساختما‌ن‌های مسکن مهر را بررسی و گزارش آن را در صحن علنی مجلس قرائت کند.

مسعود شریفی، مدیر کل اداره راه و شهرسازی استان کرمانشاه امروز به همین موضوع اشاره کرد: "ما در سر پل ذهاب دو پروژه ۵۰۰ واحدی و ۲۵۰ واحدی مسکن مهر داریم که پروژه اول با توجه به قرار گرفتن آن بر روی گسل آسیب جدی دیده است و این موضوع به دلیل پایین بودن کیفیت ساخت مسکن مهر نبوده بلکه تمام ساختمان‌ها و سازه‌های آن منطقه حتی اداره راه و شهرسازی این شهرستان که ساختمانی یک طبقه است آسیب دیده‌اند."

موضوع مسکن مهر، گل سرسبد برنامه‌های دولت محمود احمدی‌نژاد در کنار یارانه‌ها، یکی از پروژه‌های جنجالی دهه اخیر بود. موافقان، این پروژه را گامی بزرگ در فراهم کردن مسکن برای اقشار کم درآمد می دانند؛ اما مخالفان می‌گویند که "نصف کل پولهای چاپ شده در تاریخ ایران پای مسکن مهر ریخته شده" و مکان یابی پروژه و ساخت آن بر اساس استاندارد نبوده است.

حسن روحانی، رئیس جمهور ایران از این پروژه بعنوان "ساخت خوابگاه" نام برده و گفته بود: "نیازمندی‌های طرح مسکن مهر چطور تأمین می‌شود؟ پلیس، بهداشت، آموزش، آب، برق و گاز هیچ‌یک از اینها در نظر گرفته شده بود؟"

نگاهی به وضعیت پروژه های مسکن مهر در استان کرمانشاه و بخصوص سرپل ذهاب نشان می‌دهد که ساکنان این ساختمان‌ها از مدتها پیش به مشکلات این ساختمانها اعتراض کرده اند و از مسئولان خواهان رسیدگی بوده اند. آنها از جمله از مشکل آب و برق، عدم ساماندهی معابر، وضعیت نامناسب بهداشت محیط، مشکل آسانسور و کمبود فضای بازی انتقاد کرده بودند.

جهانبخش حیدری، فرماندار سرپل ذهاب اسفند پارسال خبر داد که دادستان کرمانشاه برای "حفظ جان شهروندان" حکم پلمب آسانسورهای ۲۴ بلوک ۵۷۶ واحدی شهید شیرودی و ۱۸ بلوک ۱۴۴ واحد مسکونی مسکن مهر کارمندان این شهرستان را صادر کرده است. او از تعاونی‌های مسکن مهر خواسته بود که سلامت و امنیت آسانسورها را مجددا بررسی و برای رفع نواقص اقدام کنند.

حسن روحانی رییس جمهور ایران در بازدید از استان کرمانشاه گفت: "وقتی به سرپل ذهاب رفتیم دیدیم که چگونه خانه‌های مردم که در کنار خانه‌های مسکن مهر بود حتی شیشه‌هایش هم نشکسته بود اما خانه‌های مسکن مهر تخریب شده بودند. البته برخی می‌گویند علت این بوده که آن خانه‌ها روی گسل قرار داشتند در حالی که گسل نقطه‌ای نیست بلکه یک مسیر است و اگر آن خانه‌هایی که مربوط به مسکن مهر بوده روی گسل قرار داشته خانه‌های مجاورش هم روی همان گسل قرار داشتند."

البته برخی نیز اینکه دیوارهای دور برخی ساختمان‌های مسکن مهر فرو ریخته اما کل ساختمان سرپا مانده را دلیلی بر این می‌دانند که در زلزله‌ای به این شدت، ساختمان از مقاومت کافی برخوردار بوده هر چند برخی نیز در رد این موضوع به آنهایی که کاملا فروریخته‌اند اشاره می‌کنند.

• مهر پایان مجلس بر مسکن مهر
• بی مهری مسکن مهر با اقتصاد ایران
• مسکن مهر و امکان بازتولید 'شهرهای ارواح'

بر اساس آنچه تاکنون اعلام شده، حدود هفتاد درصد کشته شدگان زلزله ساکنان شهرستان مرزی و نود هزار نفری سرپل ذهاب بوده‌اند، شهرستانی که در جنگ ایران و عراق ویران شد و در واقع بیشتر شهر کنونی بعد از جنگ بازسازی شده است، اما زلزله بیمارستان (تاسیس سال ۱۳۷۰) و نصف مدارس شهر را ویران کرده است.

علی بیت اللهی دبیر کارگروه ملی زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفته که "هیچ دقتی در کار نظارت بر ساخت" ساختمانهای مسکن مهر صورت نگرفته و "اغلب مقررات ساختمانی در آنها رعایت نشده است." او گفته: "مقاوم سازی پروژه های مسکن مهر اکنون به چالشی برای وزارت مسکن تبدیل شده است."

او همچنین گفته که اگر زلزله‌ای با این مقیاس در اطراف کلانشهرها و مناطق با تراکم جمعیت بالا رخ بدهد، میزان تلفات بسیار بیشتر خواهد بود.

او اظهارات مسعود شریفی، مدیر کل اداره راه و شهرسازی استان کرمانشاه را زیر سوال برد و گفت: "واحدهای مسکن مهر کرمانشاه بر روی گسل قرار نداشته و علت تخریب جدی، پایین بودن مقاومت این ساختمان است."

"در زلزله اخیر بجنورد هم شاهد تخریب جدی واحدهای مسکن مهر بودیم و زلزله کرمانشاه هم نشان داد که مسکن مهر این منطقه هم در برابر زلزله مقاوم نیست."

"در مناطق زلزله زده شاهد این هستیم که در کنار بناهای خشت و گلی با تخریب کم، واحد‌های مسکن مهر که دو سال هم از ساخت آنها نمی‌گذرد به صورت جدی تخریب شده اند و این یک فاجعه است."

"قطعا علت تخریب جدی ساختمان‌های مسکن مهر استفاده از مصالح ساختمانی غیر استاندارد، شتابزدگی در ساخت، جانمایی و طراحی نادرست است."

او خواستار بررسی مقاوم‌سازی کل پروژه‌های مسکن مهر در ایران شد. علاوه بر این سازمان نظام مهندسی هم اعلام کرده نظارتی بر پروژه‌های مسکن مهر نداشته است.

با این حال برخی نیز طرح موضوع مسکن مهر پس از زلزله را بهره‌برداری سیاسی می‌دانند.

آنها معتقدند که در دولت آقای روحانی به اندازه دولت آقای احمدی نژاد مسکن ساخته نشده است و محدود کردن قربانیان به مسکن مهر بی‌انصافی است چرا که به گفته فرشید صالحی مدیر روابط عمومی اداره راه و شهرسازی استان کرمانشاه، "سقف هیچ خانه‌ای از پروژه‌های مسکن مهر پایین نیامده" و "طبق اعلام مدیر مسکن و ساختمان استان فقط دو نفر در داخل و خارج سایت‌های مسکن مهر سرپل‌ذهاب فوت کرده‌اند." البته برخی در صحت این آمار تشکیک کرده‌اند.

طرفداران طرح مسکن مهر همچنین معتقدند نوسازی ساختمان‌های روستایی در دولت آقای احمدی‌نژاد یکی از عواملی است که فاجعه این زلزله عمیق‌تر نشده و تلفات به حد زلزله‌های رودبار یا بم نرسیده است.

علاوه بر این می‌توان به این نکته اشاره کرد که تا به حال در غرب ایران زلزله‌ای بزرگتر از شش و نیم به ثبت نرسیده بود بنابراین شاید این باعث شده بود که استانداردهای مقاوم سازی در مقابل زلزله جدی گرفته نشود و مردم چندان نگران زلزله نباشند. شاید بتوان با اطمینان گفت که این فاجعه تا مدتها در خاطر مردم منطقه باقی خواهند ماند و آنها را در مورد زلزله هشیار نگه خواهد داشت.