این هفته در آپارات فیلم 'خاطرات روی سنگ'ساخته شوکت‌امین کورکی به نمایش در‌می‌آید.
درباره فیلم
چطوری می‌توان در دل یک فیلم یا یک داستان عاشقانه، تصویری از یک جامعه و یا یک تراژدی را گنجاند، یک جامعه را نقد کرد و در عین حال فیلم جذاب هم ساخت؟ این کاری است که شوکت امین کورکی فیلمساز کُرد در فیلم 'خاطرات روی سنگ' کرده است. شوکت امین فیلمساز گرچه سال‌های زیادی از عمرش را در ایران گذرانده و فیلم‌هایش موفقیت‌های بین‌المللی قابل توجهی داشته‌اند ولی هنرمند کمتر‌شناخته‌شده‌ای برای مخاطبان ایرانی است. آقای کورکی اصالتاً کُرد عراقی است که در ایران در زمینه سینما تحصیل و کار کرده و به کردستان عراق بازگشته و در این سالها چند فیلم هم ساخته و فیلم‌هایش هم بسیار موفق بوده‌اند. 'خاطرات روی سنگ' سومین و موفق‌ترین فیلم امین شوکت تا به این جای کار است . فیلم درباره ساخت یک فیلم درباره مهم‌ترین فاجعه کردستان در دوران حکومت صدام حسین در عراق (انفال) است. قتل‌عام کردها که به عنوان کشتار انفال معروف شده است، تاکنون موضوع و بستر ساخت چندین فیلم این فیلمساز بوده است. 'خاطرات روی سنگ' روایت تلاش فیلمسازی است که می‌خواهد فیلمی درباره کشتار انفال در کردستان بسازد . یک تراژدی دردناک که در سال‌های بعد از سقوط صدام حسین مورد توجه بیشتر فیلمسازان کُرد بوده و آنها کوشیده‌اند که در قالب‌های مستند و داستانی به این موضوع بپردازند، اما در فیلم فیلمساز از این رخداد تاریخی به عنوان بستری برای تصویر کردن وضعیت کنونی یک جامعه استفاده کرده است. 'خاطرات روی سنگ' یکی از موفق‌ترین فیلمهای تولید شده در کردستان در تمام این سالها بوده و به عنوان نماینده عراق در سال ۲۰۱۶ به آکادمی اسکار معرفی شده، ضمن این‌که حضور بسیار موفقی هم در سطح جشنواره‌های بین‌المللی فیلم داشته و جوایز متعددی را به دست آورده است.
ویژگی فیلم
'خاطرات روی سنگ' در واقع پشت‌صحنه ساخت یک فیلم در کردستان عراق است، اما این فیلم پشت‌صحنه تبدیل به تصویری از جامعه کردستان در شرایط بعد ازدوران صدام حسین می‌گردد. آن‌چه بیش از هر چیز دیگری این فیلم را متمایز می‌کند، تلاش فیلمساز برای گریز از فضای شعارزده و درگیر شدن با شکل ملودرام و تراژیک ماجرای کشتار انفال، از طریق قصه‌گویی و درگیر کردن ببینده با فراز و فرودهای قصه است. فیلمساز که با یک موضوع احساسی و یک تراژدی عمیقا دردناک روبرو است، هیچ‌گاه به ورطه احساس و بازی احساسی با این ماجرا نمی‌افتد و به محض درگیر شدن در ماجرا، به سرعت از آن فاصله می‌گیرد تا در عین این که مخاطب را به شکلی غیرمستقیم از آن چه در انفال اتفاق افتاد با خبر کند، او را سرگرم و همراه نگه دارد و درعین حال در لایه عمیق‌تر فیلم تصویری از جامعه امروز کردستان به دست دهد: جامعه‌ای درگیر همه معضلات دوران بازسازی.
درباره کارگردان
شوکت امین کورکی، نویسنده، تهیه‌کننده و کارگردان متولد ۱۹۷۳ میلادی در شهر زاخو کردستان عراق است. از سال ۱۹۷۵ در پی سرکوب دولت عراق او به همراه خانواده‌اش به ایران مهاجرت کردند و او تا سال ۲۰۰۰ در ایران ماند و کار و تحصیل کرد.
شوکت در سال‌های اقامت در ایران و پس از بازگشت به کردستان فعالیت‌های تئاتری، تلویزیونی و سینمایی داشت. فیلمهای کوتاه او که از ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۵ ساخته شدند، در جشنواره‌های مختلف بین‌المللی نمایش داده شده و برنده جوایزی شده‌اند.
دومین فیلم بلند او 'جایی برای بازی ' (۲۰۰۹) دوازده جایزه بین‌المللی، از جمله جایزه 'امواج نو ' جشنواره بین‌المللی فیلم پوسان، را از آن خود کرده است.
'خاطرات روی سنگ ' (۲۰۱۴) سومین فیلم بلند شوکت است که تاکنون ۱۵ جایزه بین‌المللی از جمله جایزه بهترین فیلم جهان عرب در جشنواره بین‌المللی فیلم ابوظبی در سال ۲۰۱۴ را از آن خود کرده است.
شوکت امین هم اکنون ساکن شهر اربیل درکردستان عراق است.
حق نشر عکس Unknown Image caption شوکت امین کورکی، کارگردانکشفیک فیلمساز درخشان: شوکت امین
حسن صلح جو
شوکت‌امین فیلمساز کمتر شناخته شده‌ای برای ایرانی‌هاست . آقای امین کورکی ، کُرد عراقی است که در ایران تحصیل کرده و به کردستان برگشته و در این سالها چند فیلم هم ساخته. 'خاطرات روی سنگ' سومین و موفق‌ترین فیلم امین‌شوکت تا به این جای کار است. فیلم درباره مهم‌ترین فاجعه کردستان در دوران حکومت صدام حسین در عراق است. قتل‌عام کُردها که به عنوان کشتار انفال معروف شده است، تاکنون موضوع و بستر ساخت چند فیلم دراین باره بوده است و فیلمسازان کُرد کوشیده‌اند که در قالب‌های مستند و داستانی به این موضوع بپردازند، اما به نظر می‌رسد 'خاطرات روی سنگ' مثل هر آن چیز دیگری که روی سنگ می‌نویسیم، ماندنی‌تر است .
فیلم روایت تلاش فیلمسازی است که می‌خواهد فیلمی درباره کشتار انفال در کردستان بسازد و به دنبال بازیگر و امکانات برای ساخت فیلم است، اما در طول ساخت فیلم مشکلات بسیاری برای فیلمساز و فیلم به وجود می‌آید. از گرفتاری‌های پیدا کردن یک زن برای بازی کردن در نقش 'دختر ' فیلم گرفته تا درام عشقی که در لایه دیگر فیلم تا به آخر به پیش می‌رود و از مشکلات پیدا کردن سرمایه برای تهیه‌کننده و تلاش نو‌کیسه‌های کُرد برای استفاده از هر فرصت.
فیلم در یک سطر ساده در واقع پشت‌صحنه ساخت یک فیلم در کردستان عراق است، اما این فیلم پشت‌صحنه تبدیل می‌شود به تصویری از جامعه کردستان در شرایط بعد از دوران صدام حسین. آن‌چه بیش از هر چیز دیگری این فیلم را متمایز می‌کند، تلاش فیلمساز برای گریز از فضای شعاردهی و درگیر شدن با شکل ملودرام و تراژیک ماجرای کشتار انفال، از طریق قصه‌گویی و درگیر کردن مدام ببینده با درام و فراز و فرودهای قصه است. فیلمساز که با یک موضوع احساسی و یک تراژدی عمیقا دردناک به خصوص برای کُردها روبروست، هیچ‌گاه به ورطه احساس و بازی احساسی با این ماجرا سقوط نمی‌کند و به محض درگیر شدن در ماجرا، به سرعت از آن فاصله می‌گیرد تا در عین این که مخاطب را به شکلی غیرمستقیم از آن چه در انفال اتفاق افتاد با خبر کند، او را سرگرم و همراه نگه دارد و درعین حال در لایه عمیق‌تر فیلم تصویری از جامعه امروز کردستان به دست دهد . جامعه‌ای درگیر همه معضلات دوران بازسازی و درگیر در دوران گذر.
شخصیت‌های فیلم، از کارگردان گرفته تا تهیه‌کننده و بازیگر زن و نامزدش تا خواننده کُرد، به اندازه و به خوبی در فیلم ترسیم شده‌اند . شخصیت‌ها باور‌پذیرند ،عصبیت و خودخوری کارگردان فیلم که از زن و بچه‌اش دورمانده و برای ساختن فیلم در تقلاست به همان اندازه قابل درک است که رفتار بزک شده و پر از خودنمایی شخصیت خواننده. فیلمساز به شکلی ظریف حواسش به همه شخصیت‌ها است و به قاعده و اندازه در هر بخش از فیلم جلوه‌ای تازه از شخصیت‌پردازی اش را به رخ می‌کشد. از تهیه کننده‌ای که به امید فروش بیشتر فیلم، خانه‌اش را می‌خواهد به فروش برساند تا بازیگر زن کردی که از ایران می‌خواهد برای بازی در فیلم بیاید و نگران برداشتن روسری‌اش در فیلم و عواقب آن در ایران است. روانشناسی این شخصیت‌ها جمله‍گی باورپذیر و ملموس است. بازی بازیگران هم در این فیلم کاملا قابل قبول به نظر می‌رسد. همه آدم‌ها انگار از جنس واقعی‌اند. تنها شخصیت و بازی دختر است که کمتر باورپذیر می‌نماید . لحن و حس بازی او کاملا در فاصله با بقیه فیلم قرار دارد. درست مثل کاراکترش. و همین نیز در بخش‌هایی از فیلم کمک کرده است.
ساختار درام
فیلمنامه به خوبی از همان آغاز ما را درگیر مشکل اصلی شخصیت اول فیلم می‌کند ( پیدا کردن بازیگر زن و همه مشکلات جانبی آن در جامعه سنتی کردستان) و ما همراه با فیلمساز درگیر این گرفتاری‌ها می‌شویم و به تدریج لایه‌های دیگر فیلم هم اضافه می‌شود. گره‌ها و مشکلات بر سر راه ساختن فیلم بسیار باور پذیر و ملموس‌اند و و بیننده هرگز تصور نمی‌کند که فیلمساز به او دروغ می‌گوید. به یک دلیل ساده: فیلمساز غلو نمی‌کند و تلاش نمی‌کند که خودش را به رخ مخاطب بکشد. در عین حال هر کجا که لازم می‌بیند رگه‌های رقیق طنز را هم به کار می‌گیرد. طنز تلخی که هرگز تماشاگر را نمی‌خنداند اما عمق تراژدی را به شکلی قابل تحمل بیشتر می‌کند. ترکیب 'فیلم در فیلم ' هم به خوبی در فیلم جا افتاده و بیننده بدون این که گیج شود به سرعت و به راحتی می‌داند که کجا فیلم است و کجا پشت‌صحنه فیلم.
فیلم فیلمبرداری خوب و یک دستی دارد و فضاسازی کاملا در خدمت فیلم است. سالم صلواتی عکاس و فیلم‌بردار ایرانی، مسوولیت فیلمبرداری فیلم را برعهده داشته و مثل دیگر فیلم‌برداران خوب سینمای ایران به خوبی از عهده کارش برآمده است.
فیلم از تدوینی روان و یک دست برخوردار است و به مدد همین تدوین سطح تراژیک قتل عام انفال و مسایل حاشیه‌اش در فیلم مورد استفاده ابزاری قرار نمی‌گیرد و کاملا این حادثه در خدمت فیلم قرار می‌گیرد.
شوکت‌امین با این فیلم نشان داد که خوب فیلم و سینما را می‌شناسد و و فیلم‌هایی می‌سازد عمیق و جذاب. دیدن فیلم او را ازدست ندهید.
درباره کارشناسان برنامه
عسل باقری متولد ایران و دارای مدرک دکترای زبانشناسی و نشانهشناسی از دانشگاه سوربن فرانسه و مدرس دانشگاه رن این کشور است. عنوان تز دکترای وی 'روابط زن و مرد در سینمای بعد‌از انقلاب ایران از دیدگاه نشانهشناسی' است. او هم‌چنین مطالعات تخصصی ویژه‌ای از منظر نشانهشناسی درباره چند تن از فیلمسازان زن ایران هم‌چون رخشان بنی‌اعتماد دارد. وی نویسنده مقالات متعددی درباره سینمای ایران در مجلات معتبر و نیز سخنران مدعو در این زمینه در دانشگاهها و مراکز فرهنگی بوده است. پاره‌ای از عناوین این مقالات و سخنرانیها به شرح زیر است: 'نمایش هویت در سینمای ایران در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد' ، 'سینما در ایران: گردش کار، سانسور و تولید فرهنگی'، 'نمایش زن در سینمای ایران پس از انقلاب' ، 'شهر، سومین ضلع یک مثلث عشقی در سینمای پس از انقلاب ایران'.
Image caption عسل باقری پژوهشگر نشانه شناسیفرید اسماعیل‌پور
فرید اسماعیل‌پور فیلمساز، پژوهشگر و دانشجوی مقطع دکترای سینما در دانشگاه سوربن فرانسه است. فعالیت سینمایی خود را در نوجوانی با تحصیل در دوره‌های آموزش فیلمسازی انجمن سینمای جوانان ایران و ساخت فیلمهای کوتاه تجربی آغاز کرد. پس از آن او کوشید تا با ساخت سه فیلم مستند درباره موسیقی فولکلور خراسان و یک فیلم درباره شیخ احمد جامی، صوفی و شاعر قرن ششم (مجموعه فرهنگ فولکلوریک خراسان)، سهم خود را در حفظ و انتقال این فرهنگ ایفا کند. وی تا کنون هشت فیلم مستند و چهار فیلم کوتاه داستانی و تجربی در کارنامه خود دارد. بعضی از فیلمهای او عبارتند از: 'نوایی '، 'ژنده پیل '، 'نیمکت سنگی '، 'آوریل بی رحم ترین ماههاست ' و 'نامه ایرانی '. اسماعیل‌پور در کنار فیلمسازی به عنوان نویسنده و مترجم با نشریه‌های سینمایی همکاری می‌کند و به تازگی کتاب 'پیدایش سینمای مولف ایران، ابراهیم گلستان ' از وی به زبان فرانسه در پاریس منتشر شده است.
Image caption فرید اسماعیل‌پور فیلمساز و پژوهشگر سینماگفتگوی آپارات
گفتگوی حسن صلح‌جو تهیه‌کننده و مجری برنامه آپارات با فرید اسماعیل‌پور پژوهشگر سینما و عسل باقری پژوهشگر نشانهشناسی درباره فیلم 'خاطرات روی سنگ' ساخته شوکت امین کورکی را اینجا ببینیند.
زمان پخش برنامه آپارات :
جمعه ساعت ۲۱:۰۰ ایران
شنبه ساعت ۱۱:۰۰ صبح ایران
یکشنبه ساعت ۲۴:۰۰ ایران
سه‌شنبه ساعت ۱۵:۰۰ ایران
چهارشنبه ساعت ۲۴:۰۰ ایران
پنج‌شنبه ساعت ۱۱:۰۰ شب اروپا
آرشیو برنامه های آپارات
برای دسترسی به صفحات برنامه‌های گذشته آپارات روی اینجاکلیک کنید.
مشاهده برنامه از طریق وب‌سایت بی‌بی‌سی فارسی
این فیلم در ساعات اعلام شده در جدول فوق از طریق کلیک بر روی اینجا، لینک پخش زنده تلویزیون وب‌سایت بی‌بی‌سی فارسی
و یا اینجا، لینک پخش زنده تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی در کانال بی‌بی‌سی فارسی در یو‌تیوب نیز قابل مشاهده است.
آدرس پست الکترونیک برنامه آپارات: aparat@bbc.co.uk
آدرس فیس بوک برنامه آپارات: https://www.facebook.com/aparatonbbc
می توانید از طریق پنجره زیر هم با ما تماس بگیرید: