آرمان- بودجه ارائه شده برای سال 97 نشان از این دارد که دولت سعی کرده کمبودهای منابع و کسری بودجه را با افزایش هزینهها و مالیات از مردم طلب کند. در صورتی که پایه مالیاتی افزایش پیدا نکند و بر اساس سیاق از فعالیتهای اقتصادی که صورت میگیرد، اخذ شود، مشکلاتی بر مشکلات افزون خواهد کرد. بهلحاظ اینکه در ششماهه سال 96 هم تحقق مالیاتی 34 درصد بوده و مبنای رقم پیشبینی در سال 96 حدود 120 میلیارد تومان برای سال 97 بوده است و با توجه به شرایط اقتصادی و اینکه اعتقاد داریم هنوز اقتصاد از رکود خارج نشده، این رقم میتواند فشار مضاعفی بر عمده فعالیتهای اقتصادی که در حال حاضر صورت میگیرد، تلقی شود؛ فعالیتهایی که با مشکلاتی مواجه است. در حوزه مربوط به نفت درست است که به لحاظ درآمدی نسبت به سال گذشته کمتر بوده، ولی بهنظر میآید که افزایش قیمت نفتی که رقم آن در بودجه 55 دلار پیشبینی شده، شاید ادامه نیابد و میتواند بین 50 تا 55 دلار تلقی شود که در این صورت در سال97 با کسری بودجه در حوزه درآمدهای حاصل از نفت مواجه میشویم. بحث مربوط به خصوصیسازی در بودجه لحاظ نشده و رقم و ارقامش جدی نیست. این نشان میدهد که اراده جدی برای واگذاری فعالیتهای اقتصادی به بخش مردمی بسیار کمرنگ در نظر گرفته شده و در قبال این قضیه، افزایش درآمدی دولت مجددا برعهده مردم گذاشته شده؛ یعنی از یک سمت عوارض خروج از کشور سه برابر شده و 75 هزار تومان به 220 هزار تومان تا 440 هزار تومان افزایش پیدا کرده و از سمت دیگر، بحث معافیت خدمت سربازی هم در سطوح مختلف از زیر دیپلم گرفته تا دکترای پزشکی و غیرپزشکی حداکثر به 50 میلیون تومان رسیده که در بودجه شاهدش بودیم. افزایش بهای آب که به ازای هر مترمکعب علاوه بر هزینههای دریافتی، 20 تومان دیده شده که قبلا نبود. بهطور کلی میتوان بودجه را در سطح کلان اینطور جمعبندی کرد که اتفاق خاصی در رشد و توسعه اقتصادی نمیتواند رخ دهد و سیاق سال 96 برای سال 97 هم تکرار شده و ما اتفاق و تغییر معنیداری را در حوزه اقتصاد با این بودجهای که ارائه شده، نمیتوانیم ببینیم، مگر اینکه مواردی که بهلحاظ جبران بخشی از کسری بودجه در سال 96 هم داریم، بخشی ازآن در سال 97 هم گنجانده شود که این امر بر گرده مردم فشار خواهد آورد.
در بحث مربوط به یارانهها بهرغم اینکه پیشبینی شده 30 میلیون نفر را حذف کنند، اما پیشبینی نشده که منابع حاصل از این حذف یارانه و اینکه دولت قرار است در سال 97 یارانه کمتری به مردم بدهد که حدود 23 هزارمیلیارد تومان است، به کجا انتقال داده است. به هر حال بحث مربوط به یارانهها باید هدفمند شود. اینکه با تغییر اسم از سازمان هدفمندی یارانهها به صندوق امید به مردم اعلام شود که حداقلی را پیشبینی میکنند تا کسانی که بالای آن حد پیشبینی شده هستند، بیایند و ثبتنام کنند، قبلا هم اتفاق افتاده و در دورههای قبل هم مردم از این طرح استقبال نکردند و بهنظر میرسد در سال97 هم اینطور باشد که ثبتنام نکنند. اما نکتهای که وجود دارد، رقمی است که دولت کسر کرده و نمیخواهد به گروههایی یارانه پرداخت کند. این رقم به کدام بخش اختصاص مییابد؟ به بخش درمان، حملونقل یا آموزش یا اینکه به هزینههای جاری خودش اضافه میشود؟ انتظار داشتیم دولت در این شرایط صرفهجویی را از خودش شروع کند، ولی آثارش در بودجه مشهود نیست؛ یعنی مفهوم حرکت دولت در بودجه این است که هزینههای جاریاش هم افزایش پیدا خواهد کرد. بهطور کلی بودجه ارائه شده بودجهای نیست که در سال97 تحولی در ساختار اقتصاد ایجاد کند. بهنظر میرسد قیمت نفت در بودجه ارائه شده بالا دیده شده و بهتر بود که در رقم 50 دلار دیده میشد. در شرایط فعلی که فصل زمستان هم هست و بالاترین تقاضا برای نفت وجود دارد، حولوحوش این رقم است و این رقم را نمیتوان برای تمام سال و فصلهای بهار و تابستان در نظر گرفت. با وجود اکتشافهای جدیدی که در حوزههای نفتی آمریکا رخ میدهد و افزایش برداشت نفت در آن حوزهها بهنظر میرسد که برای سال 97 نمیتوان قیمت نفت را حولوحوش 55 دلار بهطور متوسط تصویب کرد. این نشان میدهد اگر این رقم تصویب شود، بودجه با کسری در حوزه نفت مواجه خواهد شد. در حوزه مالیاتی تحقق رقم بالا پیشبینی شده که تحقق آن در این شرایط اقتصادی تا حدودی بعید بهنظر میرسد و کمک میکند در سال97 با عدم تحقق مالیاتی در حوزه مالیات هم مواجه شویم. هر نرخی هم که برای دلار درنظر گرفته شود، یک مبنای محاسباتی دارد و بحث مربوط به محاسبه این قیمت نشان میدهد دولت خودش اراده افزایش قیمت دلار در سال97 را دارد، به خاطر اینکه نرخ سال 96 کمتر از 3هزارو500 تومان بود و افزایش صورتگرفته به مفهوم این است که دلار در مبنای بازار هم افزایش پیدا میکند. همین دیروز شاهد بودیم که نرخ دلار در بازار حدود 200 ریال افزایش پیدا کرد که ناشی از دریافت سیگنال خبر قیمت پیشبینی شده نرخ دلار در بودجه است که نسبت به سال گذشته افزایش داشته است.
∎