آرمان- زهرا سلیمانی: زنان ایرانی برای ازدواج با اتباع بیگانه باید پروانه بگیرند. این موضوع را سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور در حالی تایید کرده است که در سال‌های اخیر فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی دچار مشکلات عدیده‌ای شده و نتوانسته‌اند اوراق هویتی نظیر شناسنامه دریافت کنند. آمار دقیقی از کودکان بی‌شناسنامه‌ای که مادر ایرانی و پدر خارجی دارند در دست نیست، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد در برخی از استان‌های مرزی کشور تعداد این افراد زیاد است. عمده این کودکان پدران افعانستانی دارند. نمایندگان مجلس وعده داده‌اند مشکل این کودکان را با گذراندن قانونی در مجلس حل کنند.
ازدواج زنان ایرانی با اتباع بیگانه معضلات زیادی را برای کشور به همراه دارد که تولد فرزندان بدون هویت یکی از این مسائل است. بر اساس قانون کشور، فرزندان حاصل ازدواج زنان ایرانی با مردان بیگانه امکان دریافت شناسنامه ندارند و تابعیت ایرانی ندارند و تا ۱۸ سالگی امکان برخورداری از تابعیت را ندارند. در قانون ما تابعیت از مادر منتقل نمی‌شود و این مساله دو مانع امنیتی و اقتصادی را به دنبال دارد. برخی از این اتباع در نقاط مختلف یا حتی در کشور مبدا ازدواج‌هایی داشته‌اند که به هیچ‌عنوان قابل پیگیری نیست. این نوع ازدواج غیردائم و غیرثبت شده است که فرزندان بدون شناسنامه و هویت را به وجود می‌آورد. اگرچه ظاهر این ازدواج‌ها شرعی است، اما یک ازدواج معمول و متعارف نیست. در اسفند 95، مدیر کل اتباع و مهاجرین خراسان رضوی گفت: 12هزار و 500 زن ایرانی با اتباع خارجی ازدواج کرده‌اند که از این میزان تنها پنج‌هزار و 700 زوج ازدواج خود را ثبت کرده‌اند. همچنین محمد عجمی از وجود 20هزار فرزند حاصل این ازدواج‌ها خبر داد. در شهریور امسال هم رضوان حکیم زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش گفت: «بر اساس مصوبه دولت، وزارت کشور موظف شد با همکاری وزارت آموزش و پرورش برای تسهیل دسترسی آموزشی به همه کودکانی که مشکلات شناسنامه‌ای و اوراق هویتی دارند، اقدام کند.»
اخذمجوز برای ازدواج زنان ایرانی
سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور گفت: همه زنان ایرانی که با اتباع خارجی ازدواج می‌کنند، حتما باید از استانداری‌ها مجوز یا پروانه ازدواج با اتباع خارجی را بگیرند. سیف ا... ابوترابی افزود: استانداران از سوی وزیر کشور این اختیار را دارند که برای زنان ایرانی که با مردان اتباع خارجی ازدواج می‌کنند، مجوز یا پروانه ازدواج صادر کنند. او خاطرنشان کرد: حسن گرفتن این مجوز این است که این زنان ایرانی می‌توانند برای فرزندان خود که حاصل ازدواج با اتباع خارجی است،گواهی ولادت اتباع خارجی دریافت کنند. سخنگوی سازمان ثبت احوال گفت: فرزندان حاصل این نوع ازدواج اگر 18 سال داخل ایران بمانند و تا بعد از آن نیز به خارج از کشور نروند و این موضوع نیز توسط نیروی انتظامی و دیگر مسئولان مربوطه تایید شود، می‌توانند تابع دولت ایران شوند.او ادامه داد: فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی به شرط اینکه این ازدواج‌ها دارای مجوز باشد، می‌توانند از همه خدمات قابل ارائه برای این‌گونه افراد همچون آموزش و پرورش استفاده کنند. به گزارش ایرنا، بر اساس بند دو ماده 976 قانون مدنی، اطفالی که پدر آنها ایرانی است، اعم از اینکه در ایران یا خارجه متولد شده باشند ایرانی محسوب می‌شوند و برای آنها شناسنامه صادر می‌شود.همچنین بر اساس ماده 12 قانون ثبت احوال نیز ولادت اطفال ایرانیان مقیم خارج از کشور باید به مامور کنسولی ایران در محل اقامت و اگر نباشد به نزدیک‌ترین مامور کنسولی یا به سازمان ثبت احوال کشور اعلام شود. در تبصره ماده 15 قانون ثبت احوال نیز آمده است، مهلت اعلام ولادت 15 روز از تاریخ ولادت طفل است، روز ولادت و تعطیل رسمی بعد از آخرین روز مهلت به حساب نمی‌آید و در صورتی که ولادت در حین سفر زمینی یا هوایی یا دریایی رخ دهد مهلت اعلام آن از تاریخ رسیدن به مقصد محسوب می‌شود.در استان‌هایی همچون سیستان و بلوچستان خانه‌های بهداشت، شوراها، دهیاران و بهورزان ادارات ثبت احوال را برای ثبت وقایع حیاتی کمک می‌کنند.چنانچه در نقطه‌ای از کشور این چهار عامل برای کمک به ثبت احوال نباشد عضو دیگری به نام ثبت یار( یاوران ثبت) برای ثبت ولادت و وفات به کمک ادارات ثبت احوال می‌آیند.در حال حاضر 8 / 99درصد از ولادت‌ها و فوت‌ها در مهلت قانونی (ولادت 15 روز و فوت 10 روز) ثبت می‌شود و در هیچ‌استانی میزان ثبت دو واقعه ولادت و وفات کمتر از 99درصد نیست.همچنین بر اساس این گزارش در حال حاضر جمعیت ایران بیش از 80میلیون نفر است.
جلوگیری از آسیب‌ها با هویت‌بخشی به کودکان
یک حقوقدان و فعال حقوق کودک درباره وضعیت کودکان بدون شناسنامه در کشور به «آرمان» می‌گوید:حق داشتن شناسنامه یکی از حقوق اساسی انسان‌ها و به ویژه کودکان است. بر اساس پیمان نامه حقوق جهانی کودک و همچنین بر اساس قانون اساسی کشور همه افراد باید از حق داشتن شناسنامه بهره‌مند شوند. مونیکا نادی می‌افزاید: در کشور شاهد کودکان زیادی هستیم که از داشتن شناسنامه به‌دلایل مختلف محروم هستند. بخش عمده‌ای از این کودکان متولد شده در ایران از مادران ایرانی و پدران خارجی هستند. این در حالی است که ورود اتباع کشورهای افغانستان، پاکستان و عراق به ایران انجام می‌شود و در این شرایط شاهد ورود غیرقانونی افراد متعدد به کشور هستیم. به گفته او فرزندان حاصل این ازدواج‌ها از داشتن هویت و شناسنامه ایرانی محروم هستند. این در حالی است که متن قانون مدنی به‌گونه‌ای نوشته شده که این کودکان حق داشتن شناسنامه را دارند. حال بر اساس بخشنامه‌های شورای امنیت و سختگیری‌های ایران برای اعطای تابعیت و توجه به سیستم خونی شاهد نداشتن هویت این کودکان هستیم. این فعال حوزه کودکان می‌افزاید: در دو سال اخیر برای رفع مشکل این کودکان اقدامات مناسبی انجام شده و آنها می‌توانند از حق تحصیل برخوردار شوند، اما باز هم این کودکان از حقوق مناسبی برخوردار نیستند. نادی تاکید می‌کند: این کودکان در جامعه از حیث حقوق اجتماعی همچون حق بیمه، حق مشارکت اجتماعی و دیگر حقوق محروم هستند. او با بیان اینکه این کودکان در معرض خطرات فراوان هستند و می‌توانند در آینده برای جامعه آسیب‌زا باشند، می‌گوید: مهم‌ترین حقوق آنها سلب شده و این کار سرنوشت آنها را نامعلوم کرده است. به گفته او از سوی دیگر برخی از کودکان ایرانی متولد شده از پدران ایرانی هستند که به‌دلیل ثبت نکردن ازدواج یا به دلیل مشکلات متعدد همچون نداشتن مدارک شناسایی، تولدهای خارج از بیمارستان‌ها و... فاقد شناسنامه هستند. این وکیل دادگستری تعداد کودکان فاقد شناسنامه را شامل این دو گروه در کشور ذکر می‌کند و می‌افزاید: هم اکنون این کودکان از وضعیت نابسامانی رنج می‌برد، در حالی که فقط به صرف اعطای برخی حقوق همچون حق آموزش به آنها نمی‌توان برایشان اقدامات مناسب انجام داد، بلکه با اقدامات اساسی می‌توان کارهای مناسب برایشان انجام داد. نادی تاکید می‌کند: تاکنون لوایح متعددی در زمینه هویت بخشی به این کودکان مطرح شده، اما تصویب نشده است. همچنین از سوی هیات دولت اخباری مبنی بر لایحه جدید در این زمینه به گوش می‌رسد، اما تاکنون به شکل رسمی از سوی دولت این لایحه ارسال نشده است. به گفته او با هویت بخشی به کودکان جامعه می‌توان جلو بسیاری از مشکلات را گرفت.
∎