لایحه بودجه سال 1397 اولین بودجه‌ای است که توسط دولت دوازدهم تدوین شده و حاوی بندها و تبصره‌های مهمی است که در سال آینده موجب تحولات قیمتی گسترده‌ای در کشور خواهد شد. اگر مواردی که دولت در لایحه بودجه گنجانده، عینا به تصویب مجلس برسد و دولت هم آنها را اجرا کند، در سال آینده شاهد حذف 20 تا 30 میلیون نفر از فهرست یارانه‌بگیران خواهیم بود. ضمن آن‌که هزینه آبونمان آب، آبونمان برق، آبونمان گاز، قیمت گازوئیل و برخی از تعرفه‌های خدمات دستگاه‌های دولتی افزایش پیدا خواهد کرد.

به غیر از احکام لایحه بودجه که بوی گرانی می‌دهد، تحولات جدیدی هم در این لایحه دیده می‌شود مثل حرکت به سمت عملیاتی کردن پرداخت اعتبارات بودجه‌ای به دستگاه‌ها که می‌تواند روند شتابان رشد هزینه‌های جاری دولت را کاهش دهد و وابستگی به نفت را نزولی کند.

رشد کسری تراز عملیاتی بودجه به 83 هزار و 26 میلیارد تومان، کاهش 10 هزار میلیارد تومانی بودجه عمرانی، رشد 1/6 درصدی منابع عمومی دولت و رشد 22 درصدی منابع و مصارف بودجه کل کشور از نکات قابل تأمل در لایحه بودجه 97 است.

تغییرات در پرداخت یارانه‌ها

دولت در لایحه بودجه سال 97 با کاهش قابل توجه بودجه یارانه نقدی و غیرنقدی خانوارها به 23 هزار میلیارد تومان، عملا پیشنهاد حذف یارانه بیش از 30میلیون نفر را داده است.

درحالی تاکنون دولت در هر سال حدود 42 هزار میلیارد تومان بابت یارانه‌های نقدی پرداخت کرده است که این رقم را برای سال آینده تا 23 هزار میلیارد تومان کاهش داده است. با کاهش 19 هزار میلیاردی هزینه یارانه نقدی باید در انتظار حذف گسترده یارانه‌بگیران بود. در این شرایط با توجه به کاهش 19 هزار میلیاردی که اتفاق افتاده باید انتظار حذف تعداد قابل توجهی از یارانه‌بگیران را داشت، چراکه اگر قرار باشد فقط 23 هزار میلیارد تومان یارانه نقدی 45 هزار و 500 تومانی پرداخت شود باید تا حدود نیمی از یارانه‌بگیران فعلی حذف شوند تا رقم 23 هزار میلیاردی پاسخگوی پرداخت‌های نقدی باشد. پیشنهاد بودجه 23 هزار میلیارد تومانی برای پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی خانوارها در سال 97 از سوی دولت در صورت عدم تغییر سقف 45 هزار و 500 تومانی یارانه نقدی، کفاف یارانه حدود 41 میلیون نفر را می‌دهد و با این حساب از جمعیت 76 میلیون نفری که درحال حاضر یارانه می‌گیرند، عملا35 میلیون نفر حذف خواهند شد. البته از آنجا که در این بند ذکر شده که دولت می‌تواند تا 20 درصد از اعتبارات سایر بندهای هدفمندی یارانه‌ها برای پرداخت یارانه نقدی استفاده کند، احتمال آن‌که تعداد یارانه‌بگیران حذف شده کمتر از 30 میلیون نفر باشد نیز وجود دارد. ضمن آن‌که دولت می‌تواند یارانه اقشار کم‌درآمد را نیز بیشتر کند، اما رقم آن مشخص نیست.

از درآمد 37 هزار میلیاردی تا 7000 میلیارد تومان برای کاهش فقر مطلق در خانواده‌های هدف از طریق افزایش پرداخت به خانوارهایی که درآمد آنها کمتر از خط حمایتی کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی است، تعلق می‌گیرد. این مورد برای سال جاری نیز در قانون بودجه گنجانده شده بود که به حدود 4000 میلیارد تومان می‌رسید، در نتیجه برای این خانوارها نیز افزایش 3000 میلیاردی منابع وجود دارد.

تداوم خرید غیبت سربازی در سال 97

براساس لایحه بودجه سال 97 تمامی مشمولان خدمت وظیفه عمومی که بیش از هشت‌سال غیبت دارند، می‌توانند با پرداخت جریمه غیبت خود از خدمت سربازی معاف شوند.

طی سه سال گذشته دولت در بودجه سالانه جدول معافیت سربازی برای افرادی را که بیش از هشت سال غیب داشتند به مجلس ارائه و مقیاس و معیاری را نیز برای پرداخت هزینه‌های معافیت ارائه کرده است. امسال نیز این مهم در بودجه لحاظ شده است و افراد براساس مدرک تحصیلی خود می‌توانند مبالغ مختلف را برای خرید پرداخت کرده و معاف شوند. در بند ب تبصره 11 این لایحه آمده است که مشمولان زیر دیپلم باید ده میلیون تومان، دیپلم 15 میلیون تومان، فوق‌دیپلم 20 میلیون تومان، لیسانس 25 میلیون تومان، فوق‌لیسانس 30 میلیون تومان، دکترای عمومی علوم پزشکی 35 میلیون تومان، دکترای تخصصی غیرعلوم پزشکی 40 میلیون تومان و دکترای تخصصی رشته‌های علوم پزشکی باید 50 میلیون تومان پرداخت کنند.

دلار 3500 تومانی در بودجه 97

نگاهی به ارقام لایحه بودجه 1397 کل کشور نشان می‌دهد که پیش‌بینی دولت برای فروش هر بشکه نفت در سال آینده 55 دلار و نرخ هر دلار حدود 3500 تومان است.

برگزاری آزمون وسع برای بیمه سلامت

براساس بند الف تبصره 17 لایحه بودجه 97، به منظور رعایت عدالت در سلامت و پایداری منابع، در سال 1397 ارائه خدمات بیمه پایه تعریف شده برای تمامی اقشار که براساس آزمون وسع به صورت رایگان تحت پوشش بیمه پایه سلامت قرار می‌گیرند، حتی‌الامکان از طریق نظام ارجاع، پزشک خانواده و در مراکز دانشگاهی خواهد بود، بهره‌مندی از سطح خدمات بالاتر اعم از خدمات ارائه‌شده در مراکز غیردولتی و بیشتر از بسته خدمات بیمه پایه تعریف شده فوق‌الذکر، مستلزم مشارکت مالی بیمه‌شدگان در پرداخت حق سرانه بیمه خواهد بود. در بند (ه)‌ تبصره 17 لایحه بودجه سال 97 نیز بر شناسایی افراد دارای چند دفترچه بیمه تاکید شده و آمده است: سازمان بیمه سلامت مکلف به حذف پوشش بیمه‌ای خود برای دارندگان بیش از یک دفترچه بیمه پایه درمانی است.

حذف بودجه متفرقه

حذف جدول شماره 17 از لایحه بودجه سال 97 از نکات مهم آن است. در جدول شماره 17 اعتبارات موسوم به متفرقه به برخی نهادها و دستگاه‌های فرهنگی داده می‌شد. در لایحه بودجه سال آینده قرار است بودجه تمامی دستگاه‌های مذکور زیر نظر وزارتخانه فرهنگ و ارشاد برود و این وزارتخانه برحسب صلاحدید خود به آنها بودجه خواهد داد.

افزایش عوارض خروج از کشور

دولت در لایحه بودجه 97 عوارض خروج از کشور را با افزایش سه‌برابری مواجه کرد. براساس لایحه تقدیمی دولت به مجلس در بودجه 97 عوارض خروج از کشور از 75 هزار تومان به 220 هزار تومان افزایش پیدا می‌کند. بر این اساس در سفر دوم به خارج از کشور 50 درصد این مبلغ بیشتر می‌شود و برای بار سوم و سفرهای بیشتر نیز این مبلغ به 100 درصد افزایش پیدا می‌کند.

افزایش وام ازدواج منتفی شد

دولت در لایحه بودجه سال 97 کل کشور، سقف وام ازدواج برای هریک از زوجین را همان ده میلیون تومان فعلی پیشنهاد کرده است.

پیش از این، بحث افزایش وام ازدواج از رقم ده میلیون تومان فعلی مطرح شده بود.

برداشت 5/8 میلیارد دلاری دولت از صندوق توسعه ملی

دولت در لایحه بودجه 97 برداشت 5/8 میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه ملی برای استفاده در 11 عنوان مصرفی بودجه را مطرح کرده است.

سهم صندوق توسعه ملی از درآمد نفت و گاز 32 درصد می‌شود

دولت در بودجه 97 سهم صندوق توسعه ملی از منابع حاصل از صادرات نفت، میعانات گازی و خالص صادرات گاز را 32 درصد پیشنهاد کرد. این سهم در بودجه امسال 30 درصد بود.

پرونده توزیع قیر رایگان بسته می‌شود

موضوع قیر رایگان و تکلیف شرکت ملی نفت ایران در این زمینه، در لایحه بودجه سال 97 مورد اشاره قرار نگرفته و عدم درج این موضوع در لایحه بودجه از بسته شدن پرونده توزیع قیر رایگان در سال 97 حکایت دارد.

گازوئیل 20 درصد گران می‌شود

در لایحه بودجه سال 97 آمده که درآمد حاصل از افزایش 20 درصدی قیمت هر لیتر گازوئیل در سال 97 به میزان 13 هزار میلیارد ریال خواهد بود.

این میزان درآمد در ردیف درآمدهای ملی آمده است، از این‌رو در سال آینده در صورت تصویب این موضوع در قالب قانون بودجه سال 97، شاهد افزایش 20 درصدی قیمت هر لیتر گازوئیل خواهیم بود. افزایش 20 درصدی قیمت گازوئیل در لوایح بودجه سال‌های اخیر نیز ذکر شده بود، اما اجرا نشد.

کاهش 10 هزار میلیاردی بودجه‌های عمرانی

پیش ‌بینی 60 هزار میلیارد تومانی برای بودجه‌های عمرانی در سال آینده گرچه این رقم را به واقعیت نزدیک کرده است، اما نسبت به رقم مصوب سال جاری تا 10 هزار میلیارد تومان کاهش دارد. در لایحه بودجه سال آینده حدود 60 هزار میلیارد تومان برای طرح‌های عمرانی در قالب تملک دارایی‌های سرمایه‌ای پیش‌بینی شده است. این رقم نسبت به رقم بودجه مصوب عمرانی امسال (71 هزار میلیارد تومان) حدود ده هزار میلیارد تومان کاهش داشته است.

دولت درآمدهای نفتی را کم کرد

براساس پیش‌بینی دولت در مورد درآمدهای نفتی، مجموع واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای در لایحه بودجه سال آینده حدود 106 هزار و 500 میلیارد تومان پیش‌بینی شده است، درحالی که این رقم برای سال جاری در لایحه حدود 116 هزار میلیارد تومان و مصوب تا 118 هزار میلیارد تومان بود.

افزایش آبونمان گاز و برق

براساس لایحه بودجه سال 97، وزارتخانه‌های نفت و نیرو اجازه دارند ماهانه از هر واحد مسکونی مشترک گاز 200 تومان و مشترکان برق 100 تومان اخذ کنند. این رقم برای مشترکان روستایی نصف می‌شود. این مبلغ روی قبوض گاز و برق خواهد آمد که به منزله گرانی این قبوض است.

آبونمان هر مترمکعب فروش آب شرب 20 تومان شد

براساس لایحه بودجه سال 97 کل کشور، وزارت نیرو مکلف است علاوه بر دریافت نرخ آب‌بهای شهری، به ازای هر مترمکعب فروش آب شرب، 20 تومان از مشترکان دریافت کند. این رقم در سال جاری 15 تومان بود.

دولت 12 هزار میلیارد بیشتر مالیات می‌گیرد

دولت در نظر دارد در سال آینده 128 هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی داشته باشد که نسبت به سال جاری آن را حدود 12 هزار میلیارد تومان افزایش داده است.

براساس تبصره 6 لا یحه بودجه سال 97 کل کشور، سقف معافیت مالیاتی حقوق‌بگیران دو میلیون تومان شد.