محمد بن سلمان، ولیعهد تازه‌کار عربستان سعودی اوایل آذر نخستین نشست ائتلاف مبارزه با تروریسم را با حضور مقامات ارشد دفاعی از حدود 40 کشور مسلمان در ریاض برگزار کرد.

عربستان سعودی در دسامبر 2015 این ائتلاف را برای مبارزه با «تروریسم» تأسیس کرد؛ ائتلافی که هدفش را مبارزه با داعش به عنوان یک بیماری نامطلوب در دنیای اسلام اعلام کرده بود.

محمد بن سلمان در سخنرانی‌اش در این نشست عنوان کرد این ائتلاف با حمایت نظامی، مالی، اطلاعاتی و تلاش‌های سیاسی هر یک از کشورهای عضو، برای مبارزه با تروریسم و ایدئولوژی افراطی همکاری می‌کند.

اما اکنون که داعش در سوریه و عراق شکست خورده و تقریبا در روزهای پایانی عمر خود به سر می‌برد، مشخص نیست چرا عربستان اکنون و در این روزها دست به تشکیل این ائتلاف زده و برنامه این ائتلاف چیست.

ایدئولوژی وهابیت که خاستگاه آن در عربستان است، در حقیقت سرچشمه تمام گروه‌های تروریستی به اصطلاح اسلامی مانند القاعده و داعش است. با وجود این، هدف عربستان از تشکیل این ائتلاف چیست؟ عربستان میلیون‌ها دلار در سرتاسر جهان برای حمایت از تروریسم هزینه کرده و این در حالی است که شاهزاده 32 ساله این کشور به دنبال ارائه تصویری مترقی از خود در صحنه بین‌المللی است که می‌خواهد عربستان را متحول کند.

به نظر می‌رسد برای شاهزاده جوان عربستان که تمام قدرت در این کشور را در دستان خود قبضه کرده، این ائتلاف راهی است برای اثبات خود به عنوان رهبر جهان عرب، آن هم در زمانی که رهبری آمریکا در منطقه به چالش کشیده شده است.

سباستین سانز، محقق ارشد شورای روابط خارجی آلمان در این خصوص به دویچه وله می‌گوید: این ائتلاف حاوی پیامی روشن به جهان اسلام و عرب است و آن این که عربستان می‌خواهد تعیین تکلیف سیاست‌های منطقه را خود در دست بگیرد و مطمئنا هدف دیگر آن مقابله با ایران است.

عربستان یکی از اعضای ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا بود که البته نقشی بسیار حاشیه‌ای در ائتلاف ایفا کرد. در عوض در جنگ خود علیه حوثی‌های یمن که گفته می‌شود از سوی ایران حمایت و پشتیبانی می‌شوند ناکام بوده است.

به گفته سباستین سانز، عربستان سعودی می‌خواهد خود را به عنوان کشوری پیشرو در مبارزه با افراطی گری و تروریسم معرفی کند تا به این وسیله تصویر خود به عنوان حامی رادیکالیسم و افراطی‌گرایی را پاک کند. به همین منظور مبارزه با تروریسم به عنوان محور اصلی شعارهای بن سلمان در به تصویر کشیدن خود به عنوان رهبر مترقی و سکولار «عربستان سعودی جدید» در نظر گرفته شده است.

این اقدامات عربستان در شرایطی انجام می‌شود که به اعتقاد گروه‌های طرفدار حقوق بشر، رژیم سعودی همچنان سرکوبگر باقی مانده و این موضوع نقش ریاض در مبارزه با تروریسم را خالی از منطق جلوه می‌دهد. در شرایطی که بتازگی حتی انتقاد از پادشاه و ولیعهد عربستان به عنوان جرم و عملی تروریستی در این کشور به عنوان قانون به تصویب رسیده، اهداف اعلام شده از سوی رهبران عربستان در مبارزه با تروریسم سخنی مبهم به شمار می‌رود.

انشقاق و تفرقه در ائتلاف

نکته دیگری که درباره این ائتلاف مطرح می‌شود، این است که با وجود اختلاف‌ها میان کشورهای عضو آیا این اعضا می‌توانند به یک توافق عملی دست یابند؟

قطر نیز عضوی از این ائتلاف است که در نخستین نشست آن حضور نداشت. عربستان سعودی روابط خود را با قطر قطع کرده و این کشور را به حمایت از تروریسم و اتحاد با ایران متهم کرده است، اما ترکیه و بسیاری از کشورهای دیگر عضو ائتلاف به کمک قطر شتافته‌اند. بر این اساس، در حالی که دیدگاه‌های مختلفی درخصوص بسیاری از مسائل همچون اخوان‌المسلیمن و حمایت از آن، حزب‌الله و حماس در میان رهبران کشورهای اسلامی عضو این ائتلاف وجود دارد، عملیاتی شدن این ائتلاف زیر سوال می‌رود.

ائتلافی علیه ایران

در حالی که کشورهای سوریه و عراق در این ائتلاف حضور ندارند، این سوال مطرح می‌شود که آیا این ائتلاف علیه تروریسم مطرح شده یا علیه ایران و کشورهای متحد تهران مانند سوریه و عراق؟

سباستین سانز در این خصوص می‌گوید: تعریف افراطی‌گری در پروپاگاندای عربستان سعودی این است که ایران تروریست است، بنابراین، هر اقدامی علیه افراطی‌گری به معنای مبارزه با اثرگذاری ایران در منطقه و تقبیح چهره جمهوری اسلامی به عنوان حامی اصلی تروریسم است.

منبع: خبرگزاری دویچه وله آلمان