پدیده وقف و موقوفات در ایران در همه دوره‌های تاریخی، مورد توجه تاریخ‌نگاران بوده است. گستردگی و تأثیرگذاری موقوفه‌ها در سرزمین پهناور ایران به گونه‌ای بوده که هیچ‌گاه آنها را از نظرها دور نمی‌داشته است. جهانگردانی که در دوره‌های گوناگون تاریخی به ایران آمده‌اند، در زمره علاقه‌مندان جدید بررسی و توصیف وقف و موقوفات در تاریخ ایران به شمار می‌آیند. هر یک از آنان به‌ویژه از دوره صفوی بدین‌سو کوشیده‌اند پدیده وقف را تشریح کرده، به تفصیل به معرفی موقوفات و چگونگی تأثیرگذاری آنها در ایران بپردازند.  هانری رنه دالمانی، جهانگرد فرانسوی که در دوره قاجار به ایران آمد، در کتاب «سفرنامه از خراسان تا بختياري» با مقدمه‌ای کوتاه در بازشناسی وضع گسترش موقوفات در ایران، به گونه‌ای ویژه به موقوفات بارگاه امام هشتم علیه‌السلام در مشهد می‌پردازد. از توصیف این جهانگرد خوش‌ذوق و پرآوازه می‌توان دریافت وجود این بارگاه نورانی در دوره‌های گذشته چگونه می‌توانسته است به رونق موقوفات در ایران بینجامد.  دالمانی درباره زمین‌های وقفی در ایران می‌نویسد «اراضي موقوفه زياد است و اتصالات شماره آنها رو بفزوني مي‌رود زيرا كه اشخاص مؤمن ثروتمند همواره املاكي را وقف مساجد و مدارس و بقاع متبركه مي‌نمايند و گاهي هم درو محصول در قصبه طرق كاروانسرا و دكان و يا تمام بازاري را وقف مصارف خيريه مي‌كنند و در هرحال عايدات املاك وقفي زياد است».  این جهانگرد فرانسوی سپس به عایدات موقوفات در خراسان اشاره می‌کند؛ سرزمینی که با وجود بارگاه امام رضا(ع) با اندیشه دینی و پدیده وقف، پیوندی ناگسستنی دارد. دالمانی بر اهمیت فراوان این موقوفات در مشهد تأکید دارد «مخصوصا عايدات موقوفات حضرت رضا(ع) كه مقبره او در شهر مشهد واقع است بسيار مهم مي‌باشند. اين مقبره در تمام مملكت موقوفاتي دارد كه ساليانه عايدات آنها به 60000 تومان نقد و 10000 خروار غله مي‌رسد».
این جهانگرد در توصیف خود از موقوفات بارگاه امام رضا(ع)، به اندیشه مومنان ثروتمند در سرزمین ایران اشاره می‌کند «مؤمنين ثروتمند براي اجر اخروي غالبا املاك خود را وقف مي‌كنند تا بعد از مرگشان عايدات آنها بمصارف خيريه برسد». دالمانی در کنار این توصیف از وقف دارایی‌ها و زمین‌ها به یک مکان مقدس در ایران، از برخی نیت‌های دیگر واقفان در دوره قاجار نیز پرده برمی‌دارد. او دراین‌باره می‌نویسد «پاره‌اي هم املاك خود را وقف اولاد مينمايند تا وراث آنها از تعديات مأمورين دولت مصون باشند. اصولا املاك موقوفه از اداي ماليات معاف هستند، معهذا شاه سالي‌ هزار تومان از مقبره مشهد به‌عنوان حق التوليه ميگيرد».