به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، چک و سفته دو سند تجاری است که در روابط تجاری و شغلی مردم نقش مهمی دارد. تفاوت، مقایسه و فرق این دو سند همیشه مورد سوال است. برخی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین تفاوت‌های چک با سفته را بررسی می‌کنیم تا مخاطبان شناخت بیشتری به این دو سند داشته باشند و در تنظیم قرارداد خود این موارد را رعایت کنند:

۱) چک جنبه کیفری دارد ولی سفته حقوقی است. به این معنا که صدور چک بلامحل در شرایطی جرم است ولی عدم پرداخت سفته در سررسید مطلقا جرم نیست. البته طرح دعوای سفته در دادگاه حقوقی در نهایت منجر به حکم جلب صادر‌کننده سفته می‌شود اما این حکم جلب و بازداشت بدهکار، سوءپیشینه کیفری برای او محسوب نمی‌شود و آثار حکم کیفری چک را ندارد.

۲) چک بدون اخذ گواهی عدم‌پرداخت از بانک (واخواست) و بدون برگشت زدن، قابل طرح دعوا و مطالبه در دادگاه نیست؛ یعنی با چک خالی نمی‌توان طرح دعوا کرد و حتما باید گواهی عدم‌پرداخت چک هم ضمیمه دادخواست باشد ولی سفته بدون واخواست کردن آن نیز در دادگاه قابل مطالبه است.

۳) صدور گواهی عدم‌پرداخت چک در حکم واخواست چک است و رایگان انجام می‌شود؛ یعنی بانک برای صدور گواهی عدم‌پرداخت چک هزینه‌ای نمی‌گیرد اما واخواست سفته(اعتراض عدم‌پرداخت سفته) هزینه زیادی دارد و دو درصد مبلغ سفته را باید بابت واخواست سفته بپردازید.

۴) گرفتن دسته چک از بانک هزینه‌ای ندارد و مالیات قابل توجهی به آن تعلق نمی‌گیرد اما گرفتن سفته خصوصا با مبالغ بالا و تعداد زیاد، هزینه دارد و براساس مبلغ چاپ شده در سفته مالیات اخذ می‌شود.

۵) با استناد به چک و گواهی عدم‌پرداخت آن می‌توانید بدون واریز خسارت احتمالی به صندوق دادگستری، اموال بدهکار را توقیف کنید اما در مورد سفته حتما باید آن را واخواست کنید تا بتوانید از این مزیت استفاده کنید.

6)اگر چک را مدیرعامل شرکت یا نماینده صاحب حساب امضا کند، طبق ماده ۱۹ قانون صدور چک، خود مدیرعامل و نماینده با صاحب حساب چک متضامنا مسئول پرداخت وجه چک هستند اما اگر مدیرعامل شرکت سفته را امضا کند، خودش مسئول نیست و فقط شرکت مسئول پرداخت وجه سفته است. چون در مورد چک قانون خاصی داریم.

٧) گرفتن دسته‌چک محدودیت قانونی و تشریفات دارد ولی تهیه سفته بدون محدودیت و آسان است؛ به‌ویژه اینکه در حال حاضر به افراد بدحساب دسته‌چک نمی‌دهند.

٨) درج مبلغ در سفته اصولا محدود به مبلغ چاپ شده در سفته است ولی درج مبلغ در چک نامحدود است.

٩) خسارت تاخیر تادیه در چک به دلیل مصوبه خاص مجمع تشخیص مصلحت نظام، یقینا و حتما از تاریخ سررسید چک محاسبه می‌شود ولی در سفته ممکن است تحت شرایطی از تاریخ مطالبه یا طرح دعوا یا طبق ماده ۳۰۴ و ۳۰۹ قانون تجارت از تاریخ واخواست سفته محاسبه شود.

١٠) شناسایی هویت و آدرس و تلفن صادر‌کننده چک آسان‌تر از صادر‌کننده سفته است.

١١) امضای ظهر(پشت چک) به معنای ظهر‌نویسی است ولی امضای ظهر سفته معمولا به معنای ضمانت تلقی می‌شود.

١٢) چک در زمان صدور یا سررسید باید دارای محل در بانک محال علیه باشد ولی محل در مورد سفته مصداق و معنا ندارد.

١٣) در رویه فعلی اگر در دادگاه اثبات شود تاریخ مندرج روی چک، تاریخ صدور نیست و تاریخ صدور واقعی چک هم مشخص نگردد، اشکالی برای چک ایجاد نمی‌شود ولی اگر تاریخ صدور سفته مشخص نباشد، سفته محسوب نمی‌شود و حکم رسید در کاغذ عادی را دارد و می‌توان به این امر در دادگاه ایراد نمود و مثلا توقیف اموال بدهکار بدون پرداخت خسارت احتمالی را آزاد کرد.

14) وجود اصل چک در تصرف صادرکننده، «اماره قانونی» پرداخت وجه چک است اما وجود اصل سفته در تصرف صادرکننده، «اماره قضایی» پرداخت وجه سفته است؛ به همین خاطر اگر بعد از صدور حکم قطعی محکومیت و تشکیل پرونده اجرایی، صادرکننده چک، اصل لاشه چک‌ها را به دادگاه ارائه دهد، پرونده اجرایی چک مختومه می‌شود اما اگر صادرکننده سفته اصل لاشه  سفته‌ها را به دادگاه ارائه کند، پرونده اجرایی سفته مختومه نمی‌شود چراکه قاضی با اماره قضایی نمی‌تواند پرونده اجرایی را مختومه کند.

15) حکم کیفری منع از اصدار اسناد تجارتی شامل چک و سفته می‌شود ولی در مورد چک مستلزم ابطال برگه‌های چک است و در مورد سفته ابطال برگه‌های سفته پیش‌بینی نشده است. بر همین اساس این نگرانی در مورد چک وجود دارد که چک‌های سفید موجود در دست صادرکننده به موجب حکم کیفری باطل شده باشد.

16) آدرس مکان واخواست چک(بانک صادر‌کننده گواهی عدم‌پرداخت) برای دادگاه آن مکان ایجاد صلاحیت محلی می‌کند در حالی که آدرس مکان واخواست سفته برای دادگاه آن مکان ایجاد صلاحیت نمی‌کند. به عنوان مثال اگر چک را در بانک خیابان بهشت تهران برگشت بزنید، در دادگاه مربوط به منطقه ۱۱ تهران می‌توانید طرح دعوا کنید اما واخواست سفته در خیابان بهشت(ساختمان روزنامه رسمی) موجب ایجاد صلاحیت برای دادگاه منطقه١١ تهران نمی‌شود.

١٧) چک وسیله پرداخت است به همین خاطر ممکن است شما با کشیدن چک به کسی پول قرض دهید اما سفته وسیله پرداخت نیست به همین خاطر با سفته نمی‌توان به کسی پول قرض داد. یقینا صادر‌کننده سفته قرض‌گیرنده است اما ممکن است صادر‌کننده چک قرض‌دهنده باشد!

١٨)چک سند عادی لازم‌الاجراست و علاوه‌بر دادگاه حقوقی و دادگاه کیفری، از طریق اداره اجرای اسناد اداره ثبت نیز قابل مطالبه است اما سفته فقط از طریق دادگاه حقوقی قابل مطالبه و طرح دعواست.

تقریبا در تمامی موارد فوق چک بر سفته رجحان و برتری دارد؛ بنابراین جهت تسهیل در وصول طلب خود در قرارداد دریافت چک به جای سفته توصیه می‌شود.