صاحب‌خبر - «فرهیختگان»: از روز 16 آذر 1332 و شهادت سه تن از دانشجویان دانشگاه تهران، بیش از 60 سال می‌گذرد؛ هرچند که در آن دهه و تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، روز 16 آذر آن‌گونه که باید در دانشگاه‌ها و توسط دانشجویان به خاطر فضای حاکم آن روزها بر دانشگاه‌ها، چندان مورد توجه قرار نمی‌گرفت؛ ولی نمی‌توان نقش این روز را در ایجاد تشکل‌ها و جنبش‌های مختلف دانشجویی در کشور نادیده گرفت. هر اندازه که شهادت این سه دانشجو تا پیش از انقلاب اسلامی مهجور مانده بود، اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی چندین اثر مستند در این حوزه ساخته شده که به‌طور دقیق به بررسی وقایع و اتفاقات رخ داده در روز 16 آذر پرداخته است؛ آثاری که هریک به تنهایی زوایای پنهان این روز و مخالفت دانشجویان با ورود نیکسون، معاون وقت رئیس‌جمهور آمریکا به ایران را به تصویر کشیده است. در ذیل نگاهی داریم به تعدادی از آثار ساخته‌شده با موضوع روز دانشجو. «آذرخش» سیامک مختاری از روز دانشجو مستند «آذرخش» به کارگردانی سیامک مختاری که توسط دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و موسسه آرمان تولید شده، یکی از موفق‌ترین مستندهای ساخته‌شده با موضوع روز 16 آذر است؛ مستندی که در آن زوایای مختلف حوادث این روزمورد بررسی قرار گرفته است. سیامک مختاری برای ساخت این مستند ۳۵ دقیقه‌ای توانست برنده فانوس بلورین از دومین دوره جشنواره مردمی فیلم عمار در بخش تاریخ انقلاب اسلامی در سال 1392 شود. در خلاصه داستان این مستند آمده است: «در حقیقت او (نیکسون معاون آیزنهاور، رئیس‌جمهور وقت آمریکا) می‌آمد تا نتیجه سرمایه‌گذاری 21 میلیون دلاری را که سازمان جاسوسی آمریکا (سیا) در راه کودتا و سرنگونی دولت دکتر مصدق هزینه کرده بود، از نزدیک مشاهده کند که با مخالفت دانشجویان مواجه می‌شود.» با «سه قربانی» 16 آذر آشنا شوید یکی دیگر از آثار ساخته شده با موضوع روز دانشجو، مستند «سه قربانی» توسط گروه سیاسی شبکه اول سیما است؛ مستندی که به‌طور دقیق وقایع 16 آذر را از اعتراض دانشجویان به ورود نیکسون به تهران، تجدید رابطه دولت کودتا با انگلیس در آذر 1332، قرارداد کنسرسیوم و مبارزه به امپریالیسم و بیدار کردن نسل دانشجو در برابر زیاده‌خواهی‌های آمریکا در برابر ایران مورد بررسی قرار داده است. این مستند که در سال 1393 تولید شده، تا به حال بارها و بارها در دانشگاه‌های مختلف و برای دانشجویان پخش شده است؛ علاوه‌بر آن این مستند در 14 آذر 1393 از شبکه اول سیما نیز روی آنتن رفته است، از این رو می‌توان گفت که این مستند جزء معدود آثار ساخته‌شده با این موضوع به شمار می‌رود که از آنتن رسانه ملی پخش شده است. تصویری که «آذر» از روز دانشجو به نمایش گذاشت مستند نمایشی «آذر» به کارگردانی محمدعلی فواد عباچی و تهیه‌کنندگی علی کرمی نیز جزء مستندهای ساخته‌شده با موضوع 16 آذر به شمار می‌رود؛ مستندی که به حوادث دانشگاه تهران در سال 1332 به صورت نمایش و استفاده از تصاویر آرشیوی می‌پردازد و در کنار استفاده از تصاویر آرشیوی، مهدی پورخدری، حسن حاجت‌پور، سیدمحمد خامسی، علی طاهری و زهرا غربالگری نیز به‌عنوان بازیگر در آن به ایفای نقش پرداخته‌اند. مستند «آذر» شاید قدیمی‌ترین مستند ساخته‌شده با موضوع روز دانشجو در کشور باشد؛ مستندی 56 دقیقه‌ای که اولین بار در سال 1389 روی آنتن شبکه آموزش رفت و با بازخوردهای خوبی نیز همراه بوده است.∎​