صاحب‌خبر - فاطمه رنج‌اندیش
چرخه برگزاری سی و ششمین جشنواره فیلم فجر با انتشار متن محمدمهدی حیدریان، ریاست سازمان سینمایی در 8 شهریور ماه سال جاری مبنی بر معرفی ابراهیم داروغه‌زاده به عنوان دبیر جشنواره ملی فیلم فجر به راه افتاد. اگرچه با تغییر دبیر در هر دوره از جشنواره فیلم فجر تغییراتی ایجاد می‌شود اما این بار از زمان سپرده شدن مسئولیت ریاست سازمان سینمایی به محمدمهدی حیدریان شنیده‌هایی حاکی از تغییراتی اساسی در فراخوان سی و ششمین جشنواره فیلم فجر به گوش می‌رسید. بنابراین اهالی سینما و رسانه از خیلی پیش‌تر گوش به زنگ تغییرات جدید بودند. با اینکه تا زمان انتشار فراخوان، سازمان و مدیران سینمایی اظهار نظر رسمی در این رابطه نداشتند اما سرانجام در 17 مهر ماه سال جاری فراخوان مهمترین جشنواره سینمایی کشور منتشر شد. از جمله مهمترین و ملموس‌ترین تغییرات که سی‌و ششمین جشنواره فیلم فجر اعمال شده است را در این دو بند می‌توان بررسی کرد: «هیات انتخاب جشنواره که توسط دبیر جشنواره انتخاب می شود از میان آثار متقاضی حداکثر 22 فیلم را که از کیفیت برتری برخوردار باشند برای نمایش و داوری انتخاب خواهند کرد.»
همچنین به منظور استمرار سیاست های تشویقی در تولید آثار سینمایی مستند، «حداکثر 2 فیلم سینمایی مستند که با هدف نمایش در سینمای کشور ساخته شده باشند و متقاضی حضور هستند انتخاب و داوری خواهند شد.»
استثنا حضور در جشنواره سینمای حقیقت مانع از انتخاب این دو فیلم نخواهد بود. همچنین هیات داوران از میان نامزدهای بهترین فیلم‌های کوتاه داستانی جشنواره فیلم کوتاه تهران و جشن مستقل فیلم‌های کوتاه خانه سینما (حداکثر 10 فیلم) که مدت زمان هر فیلم کمتر از 15 دقیقه باشد یک فیلم را به عنوان فیلم برگزیده انتخاب و سیمرغ بلورین بهترین فیلم کوتاه را به کارگردان آن فیلم اهدا خواهند کرد.» از متن فراخوان چنین بر‌می‌آمد که حذف بخش «هنر و تجربه» و سینمای مستند حواشی‌هایی را به دنبال خواهد داشت که در ادامه به بخشی از آن‌ها می‌پردازیم.
رضایت فیلمسازان به حذف بخش مستند
یکی از مهمترین تغییراتی که در فراخوان سی و ششمین دوره از جشنواره فیلم فجر به آن‌ها اشاره شده بود، حذف بخش سینمای مستند و داوری تنها دو فیلم در بخش سیمرغ بود که اما و اگرهای زیادی را به دنبال داشت. بسیاری از فعالان حوزه مستند با این تصمیم‌گیری مخالف بودند. چرا که در جریان جلسات متعدد شورای سیاستگذاری که برای حضور بخش مستند در جشنواره فیلم فجر برگزار شد از تعدادی از مستندسازان دعوت شده بود که هر کدام به نوعی اجابت نکردند. همین امر باعث شد حق رای متخصصان این حوزه به حداقل برسد و در نتیجه حذف بخش مستند با اکثریت آرای حاضران در جلسه به تصویب برسد. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد این تصمیم‌گیری از دوره گذشته جشنواره فیلم فجر به دبیری محمد حیدری در حال رایزنی بود که در آن دوره با مخالفت‌های زیادی همراه شد و به تصویب نرسید. در همین رابطه چندی پیش مهدی قربان‌پور فیلمساز مستند در جریان گفت‌و‌گویی با «ابتکار» اعلام کرده بود که متن بیانیه انجمن مستندسازان در حال تنظیم است و حذف بخش مستند از جشنواره فیلم مورد تایید مستندسازان نیست اما تا امروز خبری از بیانیه انجمن مستند سازان منتشر نشده است. به نظر می‌رسد مستندسازان راضی به حذف بخش مستند در جشنواره فیلم فجر شده‌اند و به سنگر جشنواره‌ی سینمای حقیقت برگشتند.
سیمرغ «هنر و تجربه» اتفاق فرخنده‌ای است
از دیگر تغییرات حائز اهمیت در این دوره از جشنواره فیلم فجر اضافه شدن سیمرغ هنر و تجربه است. اظهارات امیر حسین علم‌الهدی، مدیر اجرایی و دبیر شورای سیاستگذاری گروه سینمایی نسبت به این اتفاق اینگونه منعکس شد: « قرار بود در فراخوان سال گذشته نیز این اتفاق رخ دهد و آثار «هنر و تجربه» در جشنواره سی و پنجم هم صاحب یک سیمرغ بلورین مختص به خود شوند اما بنا به دلایلی که من ترجیح می‌دهم فعلا درباره آن سکوت کنم این اتفاق نیفتاد. سال گذشته وعده‌هایی در این باره داده و قرار شد از اختیارات دبیر استفاده شود که آقای حیدری دبیر سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر هم پذیرفت اما سال گذشته وقایعی پیش آمد که باعث شد اعطای سیمرغ «هنر و تجربه» امکان پذیر نباشد. این را هم باید بگویم که در ۲ سال گذشته خودمان یک جایزه اختصاصی به برندگان این بخش می‌دادیم اما سال گذشته قرار بود سیمرغ بدهند که این اتفاق نیفتاد.»
علم‌الهدی در ادامه توضیح می‌دهد: «اگر نظر مرا بخواهید سینمای «هنر و تجربه» باید در سی و چهار دوره قبلی جشنواره فیلم فجر هم حضور پیدا می‌کرد که این چنین نشد، در هر صورت فراخوان امسال جشنواره و گنجاندن سیمرغ بلورین «هنر و تجربه» یک فتح باب و اتفاق فرخنده ای است و ما از آن استقبال می‌کنیم.»
کاخ جشنواره منحل شد
درجریان روند تغییرات این دوره از جشنواره، ابراهیم
داروغه زاده برای نخستین بار در نمایشگاه مطبوعات صراحتا اعلام کرد که دیگر کاخ جشنواره نداریم: «در این دوره از جشنواره بی‌شک کاخ جشنواره با مفهوم قبلی نخواهیم داشت چراکه هیچ جای دنیا نیز چنین مفهومی وجود ندارد که یک سالن نمایشی وجود داشته باشد که در آن هم هنرمندان و هم شرکت‌کنندگان و هم رسانه‌ها و هم مدیران فرهنگی هنری و دیگر مهمانان با یکدیگر فیلم‌ها را ببینند.» داروغه زاده در ادامه می‌گوید: «قرار است در این دوره از جشنواره مانند همه جشنواره‌های حرفه‌ای دنیا یک سالن خاص رسانه‌ها داشته باشیم. در این سالن عوامل فیلم‌ها در روزی که فیلم‌شان نمایش دارد، حضور پیدا کرده و بعد از نمایش فیلم با رسانه‌ها گفت‌وگو می‌کنند. در چنین شرایطی رسانه‌ها این فرصت را دارند که در سالن خاص خود و در یک فضای حرفه‌ای و بدون تنش فیلم‌ها را ببینند و با یکدیگر گفت‌وگو کنند و نقدهای خود را در فضای مناسب بنویسند.»
با وجود اینکه تغییرات ایجاد شده در این دوره از جشنواره فیلم فجر موافقان و مخالفان زیادی دارد، روند برگزاری این جشنواره مانند سال‌های گذشته به صورت روتین در حال انجام است. بر همین اساس 137 اثر برای حضور در جشنواره فرم پر کردند، از این میان 43 فیلم مستند و 94 فیلم سینمایی است و در نهایت 22 فیلم به بخش مسابقه ورود پیدا می‌کنند. همچنین محمود اربابی، سید جمال ساداتیان، حسین کرمی، پوران درخشنده، مجید بالا رضا و محمد مهدی کریمی در بخش سینمایی داستانی و محمد آفریده، حبیب احمدزاده و فرهاد مهرانفر در بخش مستند به عنوان هیات انتخاب معرفی شدند.∎