سلامت نیوز-*فرید براتی‌سده: در بین آزارهایی که در حال حاضر در دنیا مورد توجه است، آزار سالمندان نیز مطرح است. سالمندآزاری پدیده‌ای است که در کشورها و جوامع مختلف بروز و شیوع زیادی پیدا کرده و به نظر می‌رسد هر روز در حال بیشتر شدن است.

به گزارش سلامت نیوز، آرمان نوشت:اینکه چرا چنین اتفاقی افتاده و در جوامع افراد احترام سابق را برای سالمندان قائل نیستند و در واقع به انواع مختلف به آزار سالمندان می‌پردازند، پدیده‌ای قابل بررسی است. از سوی دیگر، ابعاد مختلف سالمندآزاری نیز مورد توجه قرار نگرفته است. در کشور ما اگرچه هنوز نسبت به سایر کشورها سالمند آزاری شیوع پیدا نکرده، اما باید گفت انواع سالمندآزاری از دیرباز وجود داشته است. در واقع سالمندآزاری انواع مختلفی دارد، اعم از سالمند آزاری جسمی، جنسی، کلامی، اقتصادی، غفلت و نادیده گرفتن تامین نیازها و.... در ایران از طرفی ما با انواع سالمندآزاری‌ها مواجه هستیم، ولی از طرف دیگر هم برخی از انواع سالمندآزاری‌ها وجود ندارد یا کمتر وجود دارد.

برای مثال در کشورمان سالمند آزاری جسمی به شکلی که در حوادث روزنامه‌ها می‌‌خوانیم، وجود دارد. به عبارت دیگر سالمندی تنها زندگی می‌‌کند و به علت سرقت اموالش از سوی عده‌ای مورد حمله قرار می‌گیرد، ولی اینکه فرزندان و بستگان سالمندان آنها را به لحاظ جسمی مورد آزار و اذیت قرار دهند، آمارش بسیار کم است. البته نمی‌گویم که این نوع سالمندآزاری اصلا نیست، ولی میزان آن اندک است. همان‌طور که گفتم انواع سالمندآزاری در کشور ما وجود دارد. از سوی دیگر، بسیاری از افرادی که سالمندان را مورد آزار و اذیت قرار می‌دهند، از مصادیق سالمندآزاری اطلاعی ندارند. برای مثال سالمندآزاری اقتصادی و مالی به گونه‌ای است که سالمند تحت فشار گذاشته و به او گفته می‌شود که ارائه خدمات و نگذاشتنش در خانه سالمندان مشروط به این است که ملک خودش را به نام فردی بزند که از او مراقبت می‌کند. در واقع سالمند مجبور می‌شود که از حقش بگذرد و در محضر اموالش را به نام دختر و پسری که از او مراقبت می‌کند، بزند. این نوعی از سالمندآزاری است که از دیرباز تاکنون در ایران وجود داشته است. وقتی هم که با فرزندان این سالمندان حرف می‌زنیم، می‌گویند، نمی‌دانستند که رفتارشان مصداق سالمندآزاری است. بنابراین در این راستا فرهنگسازی لازم است، چرا که هنوز عده‌ای از شهروندان با مصادیق سالمندآزاری آشنایی ندارند و این مساله به ضرر سالمندان است.

شما را چه به ازدواج کردن!

برآورده نکردن نیازهای سالمندان نیز سالمندآزاری محسوب می‌شود. هنوز کلیشه‌هایی در مورد سالمندان وجود دارد و در واقع به برآورده شدن نیازهای زیستی آنها توجهی نمی‌شود. فرض بفرمایید سالمندان تمایل دارند که همسری داشته باشند و دیگران آنها را مورد تمسخر قرار می‌دهند و می‌گویند که از شما گذشته است و شما را چه به ازدواج کردن. این مورد مصداق غفلت و برآورده نکردن نیازهای اساسی سالمندان است و ممکن است در جامعه به میزانی وجود داشته باشد. پدیده دیگری هم که می‌تواند به نوعی سالمندآزاری باشد، بحث رهاسازی سالمندان است. این پدیده البته خیلی شیوع ندارد، اما به نظر می‌رسد فرزندان نسل‌های جدید تمایل دارند تنها زندگی کنند نه اینکه پیش والدین سالمندشان باشد. بنابراین تنها گذاشتن سالمندان به این شکل نوعی سالمندآزاری است و در حال حاضر در جامعه در حال زیاد شدن است که باید برای آن چاره اندیشی کرد، چرا که رهاسازی سالمندان تبعات روانی زیادی برای آنها به بار می‌آورد.

بانک مراقبان سالمندان

در کشور ما افرادی که از سالمندان مراقبت می‌کنند، شناسنامه دار نیستند. به نظر می‌رسد در سال‌های آینده تعداد سالمندان تنها بسیار زیاد خواهد شد. همان‌طور که گفتم تمایل به تنها زیستن و به دور از والدین زندگی کردن رو به افزایش است و در نسل جوان ما وجود دارد. بنابراین آنچه در افق و چشم‌انداز آینده وجود دارد، این است که با سالمندانی رو به رو هستیم که تنها می‌شوند و نیاز به گرفتن خدمات دارند. از این رو باید به فکر مراقبانی باشیم که از سالمندان تنها مراقبت کنند. در واقع در آینده صنعت مراقبت از سالمندان را داریم که می‌تواند اشتغال هم ایجاد کند. بنابراین باید دبیرخانه شورای ملی سالمندان و دستگاه‌های دیگر برای افرادی که می‌‌خواهند از سالمندان مراقبت کنند، یک سامانه منسجم در نظر بگیرند که آنها شناسنامه دار شوند و آموزش‌های لازم را ببینند. از سوی دیگر، با این سامانه معلوم می‌شود که مراقبان به کجا وصل هستند، چه تضمینی وجود دارد و چه کسی پاسخگو است. بنابراین بانک مراقبان سالمندان در این راستا یک امر ضروری است. باید از الان به فکر باشیم که بتوانیم در آینده با استقرار و تاسیس این بانک آمادگی لازم را برای نگهداری از سالمندان به دست آوریم. از این رو حتما به این سامانه نیاز داریم و باید از آن استقبال کنیم.

ضرورت آموزش مراقبان سالمندان

مبتنی بر نیاز سالمندان باید برای دوره های‌ آموزشی مراقبان برنامه‌ریزی کنیم. باید نحوه رفتار با سالمندان، برطرف سازی نیازهای آنها، نحوه پر کردن اوقات فراغت و آشنایی با انواع سالمندآزاری در بسته‌های آموزشی مراقبان قرار گیرد، چرا که در صورت ناآگاهی ممکن است که خود مراقبان مرتکب سالمندآزاری شوند. برخی سالمندان به لحاظ جسمی دچار مشکل می‌‌شوند. برای مثال در منزل مناسب سازی صورت نگرفته و برخی از آنها بسیار سقوط می‌کنند و پا، دست و لگنشان می‌شکند. بنابراین باید مبلمان و دکوراسیون منازل طوری تنظیم شوند که سالمندان کمتر دچار آسیب دیدگی شوند. همچنین نحوه تامین نیازهای اجتماعی و روان شناختی سالمندان باید در بسته‌های آموزشی مورد تاکید قرار گیرد.

این در حالی است که برخی سالمندان شرایط خاصی دارند که باید متناسب با آنها برخورد شود. برای مثال سالمندی مبتلا به آلزایمر است، بنابراین نیاز به مراقبت خاصی دارد و باید مراقبان در این زمینه آموزش‌های لازم را ببینند. از سوی دیگر، باید بستگان سالمندان بدانند چگونه برای داشتن مراقب اعلام نیاز کنند. بنابراین احتیاج است همه این موارد در پروتکل‌ها و بسته‌های آموزشی مناسب در نظر گرفته شود. نگهداری سالمندان به این شکل نیست که فقط آنها را‌ تر و خشک کنیم و بهشان غذا دهیم. در نظر گرفتن موارد دیگر هم لازم است. باید به تمامی مسائل سالمندان توجه کنیم و این نکات را در بسته‌های آموزشی قرار دهیم؛ اقدامی که از چند سال پیش در یکی دو مرکز آموزشی مرتبط با سازمان بهزیستی شروع شد و امیدوار هستیم که یک سامانه مناسب ایجاد شود تا مراقبت از سالمندان مثمرثمر باشد و آنها بتوانند این برهه از زندگی خود را به خوبی پشت سر بگذارند.

* رئیس سابق دبیرخانه شورای ملی سالمندان